Gian hàng hoa mai Việt của ông Nguyễn Hùng Văn nằm đối diện ngay cửa vào thương xá Phước Lộc Thọ trong chợ hoa Tết năm nay. Gian hàng trưng bày khoảng trên 50 chậu mai Việt Nam với những bông hoa từ 5 cánh cho đến trên 10 cánh mầu vàng tươi rực rỡ như ánh nắng miền Nam Việt Nam trên quê hương của những người Việt xa xứ.
Ông Nguyễn Hùng Văn bên cây mai Việt trên đất Mỹ. (H́nh: Nguyên Huy/Người Việt)
Mỗi chậu mai, có thể nói là một kỳ công trong nuôi dưỡng chăm sóc nên giá đề trên mỗi chậu, nhẹ nhất cũng vài ba trăm cho đến cả mấy ngàn đô la cũng không ai lấy làm lạ.
Đây không phải là những chậu mai được nhập cảng từ Việt Nam, mà những cây mai này được sinh trưởng và nuôi dưỡng tại Nam California trong nhiều năm nay tại vườn mai của người yêu hoa mai Nguyễn Hùng Văn.
Người Việt ở hải ngoại, ai cũng hiểu rằng khí hậu và thổ nhưỡng ở California nói riêng, và Mỹ nói chung, hoàn toàn khác biệt với miền Nam Việt Nam, nơi hoa mai đă là biểu tượng cho xứ sở. Nhưng xa quê hương ngoài nỗi “nhớ mẹ hiền,” mỗi lần Tết đến là ḷng lại xôn xao da diết nhớ đến những cánh mai vàng làm rực lên niềm vui Xuân về Tết đến. Nên mai rừng của Mỹ dù hoa nhỏ, cành cứng và thưa thớt hoa cũng vẫn được thay thế mai Việt mà chiếm ngự trên những bàn thờ nhỏ trong gia đ́nh, trong pḥng khách và tại các đền chùa tự viện nhà thờ trong suốt mấy ngày Tết.
Ít năm gần đây lại có thêm mai Nhật ở các chợ hoa, giá đắt gần gấp ba mai rừng Mỹ, nhưng được cái mầu vàng đậm hơn và hoa th́ chi chít trên những cành thẳng đuột chẳng có chút nghệ thuật nào nhưng vẫn được bà con ḿnh v́ nỗi nhớ mai vàng Việt Nam da diết nên cũng dễ dàng chấp nhận.
Ông Nguyễn Hùng Văn là người đă bỏ trên 12 năm miệt mài nghiên cứu xem có cách nào trồng được mai Việt Nam trên đất Mỹ hay không.
Ông kể: “Nhớ lại những ngày đầu, lụi hụi về Việt Nam bỏ công mua mang về Mỹ th́ cả bốn lần đều bị quan thuế phi trường tịch thu và c̣n bị phạt vạ, không có cách ǵ qua lọt nổi. Chợt nhớ ra là ở Mỹ cái ǵ cũng phải có bằng, nên mới t́m cách xin được cái giấy phép nhập cảnh hoa mai Việt Nam. Cũng không dễ v́ nước Mỹ có những luật lệ bảo vệ môi sinh, cây giống và hoa trái, nên dù khi có được giấy phép rồi, hí hửng mang mai về th́ lại bị phạt vạ v́ cây mai có những côn trùng bị cấm trong danh sách cây cối nhập vào Hoa Kỳ. Ôi thôi vừa mất công lại vừa mất của. Nhưng vẫn chưa làm tiêu tan được niềm mơ ước có được mai Việt Nam ḿnh mà chơi Tết nơi xứ lạ quê người nên tôi quyết chí không bỏ cuộc.”
Ông Văn không chỉ là người mê hoa mai mà chăm sóc cây mai làm sao cho cây sống được trên đất Mỹ. Ông hiểu thổ nhưỡng, khí hậu, đất đai, nước tưới, phân bón ở Hoa Kỳ khác biệt với miền Nam Việt Nam. Ông cũng hiểu ngay trên miền đất của tiểu bang California, thổ nhưỡng cũng không đồng nhất. Bắc California cũng đă khác Nam California rồi, huống hồ ở các tiểu bang khác như miền Đông, Đông Bắc hay Tây Bắc Hoa Kỳ. Thế nên, để dưỡng được cây mai cho thích hợp với đất ở Nam California, ông đă phải đi t́m một vài nơi có pḥng thí nghiệm phân tích đất đai để ông có thể so sánh với đất đai ở miền Nam Việt Nam, nơi nào cũng có mai, để ông có thể cải tạo, gia giảm phân bón và những yếu tố của đất cho thích hợp. Qua được cái khâu này rồi, ông c̣n phải lo ngay đến thời tiết. Ở miền Nam Việt Nam th́ chỉ có hai mùa mưa nắng c̣n ở Nam California th́ bốn mùa rơ rệt nên phải cho cây được trú ẩn khi mùa Đông đến, nhất là vào lúc có sương mù, sương muối.
Gian nan đến đây chưa hết, theo ông Nguyễn Hùng Văn. Bước kế tiếp nữa là nước tưới. Ở Việt Nam là nhiệt đới, khí hậu ẩm thấp trong khi ở đây khí hậu khô, độ ẩm rất ít nên lá cây dễ bị cháy, héo. Thông thường, ai chăm sóc cây cũng giải quyết việc này bằng cách gia tăng nước tưới. Nhưng theo ông Văn, khi lá bị héo là lúc cây không hút được nước, nếu cứ thêm nước cho cây th́ cây sẽ ngậm nước làm cho rễ cây thối đi cây sẽ chết không thể cứu văn được. Phải có phương cách khác làm cho cây tiêu thụ được lượng nước đă ngậm. Cách nào th́ đ̣i hỏi phải có sự hiểu biết sâu xa hơn. Nói đến đây, ông cười cười không nói tiếp để người nghe hiểu rằng “có những bí quyết nghề nghiệp thuộc chỗ riêng tư, không thể phổ biến rộng được.”
Tóm lại, theo ông Văn, có ba yếu tố chính cần phải lưu tâm khi săn sóc cây mai Việt Nam. Đó là nước, không nên tưới nhiều quá. Thứ hai là đất, đất bán tại cửa hàng Home Depot không nên dùng. Thứ ba là cây không ra hoa được th́ không phải là mai đực hay mai cái ǵ cả mà chỉ là do ḿnh chưa biết săn sóc cây mai cho đúng mà thôi. Ba yếu tố này ông Văn rút ra được là sau hơn 10 năm nổi trôi cùng mai Việt trên đất Mỹ với tồn phí cả hơn trăm ngàn đô la, ông mới có được.
Khi được hỏi nguyên nhân khiến hy sinh cả công lẫn của để có được mai Việt trên đất Mỹ, ông nói: “Đó là ngoài sự say mê hoa mai Việt Nam của bản thân, tôi c̣n có một nguyện ước là đem được mai Việt đến tất cả mọi nhà người Việt trong mỗi dịp Xuân về Tết đến ở hải ngoại. Đây có lẽ cũng là điều không khó v́ gốc gác của mai Việt Nam là từ Châu Phi đă lan rộng tới nhiều nước ở Đông Nam Á nên mai đă có đến hàng trăm chủng loại tùy theo thổ nhưỡng mỗi nơi. Có nơi như ở Indonesia, mai có đến 14, 15 cánh hoa.”
Nói đến giá cả những chậu mai quí này có thể là một trở ngại không nhỏ đối với túi tiền của mọi người th́ ông Nguyễn Hùng Văn khẳng định: “Nay chúng tôi đă vượt qua được bước đầu là trồng được mai Việt trên đất Mỹ, chúng tôi tin rằng chỉ trong ṿng một hai năm nữa, chúng tôi sẽ cống hiến cho bà con những cây mai, cành mai giá rất phổ thông hợp với túi tiền của mọi người v́ chúng tôi đă t́m ra được cách nhân giống và trồng được mai Việt trên đất Mỹ.”
Cành mai Việt với những nụ hoa thẳng đứng cứng cáp thể hiện sức sống Xuân. (H́nh: Nguyên Huy/Người Việt)
Ngắm những cành mai trên những cây mai trong gian hàng Mai Việt Trên Đất Mỹ ai cũng thấy được nét mai và sắc mai của quê hương ḿnh. Cánh mai th́ vàng rực, cứng cáp dựng đứng bên những nụ hoa cũng thẳng đứng chi chít trên cành. Nó cho chúng ta cái cảm giác sức sống của mùa Xuân. Đây là những điểm mà mai Việt như mai tứ quí có loáng thoáng xuất hiện trong dịp Tết vào những năm qua không thể b́ được v́ những cây mai này dù hoa có giống nhưng cả hoa và nụ hoa đều chúc xuống. Ngoài ra hoa lại thường thưa thớt khiến cho nỗi khao khát về hoa mai của người nh́n hoa dễ có cảm giác không được trọn vẹn.
Nguyên Huy/Người Việt