Một người đàn bà áo trắng quần đen tay ôm chiếc lẳng mây trước ngực ngồi im trên nền gạch đôi mắt nh́n thẳng ngơ ngác. Thấy chúng tôi đi vào chị ta đứng dậy, đứng thẳng người như pho tượng, như thân cây chết với đôi mắt không phản ứng. Thằng bé theo tôi cùng tên Hiệu thính viên lẻn ngay vào bếp kiếm thức ăn. Tôi đi đến trước chị đàn bà.
- Làm ǵ chị ngồi đây, không biết đang đánh nhau sao?
Im lặng, đôi mắt ngơ ngác lóe lên tia nh́n sợ hăi. Bỗng nhiên chị ta đưa thẳng chiếc lẳng mây vào mặt tôi, động tác nhanh và gọn như một người tập thể dục.
Sau thoáng ngạc nhiên tôi đưa tay đón lấy. Hai bộ áo quần, chiếc khăn trùm đầu, gói giấy nhỏ buộc chặt bằng dây cao su. Mở gói, hai sợi dây chuyền vàng một đôi bông tai.
- Của chị đây hả? Vẫn im lặng, nỗi im lặng ngột ngạt lạnh lùng.
- Con mẹ này điên rồi thiếu úy, chắc sợ quá hóa điên.
Tên hiệu thính viên th́ thầm sau lưng tôi, mắt nó sáng lên khi nh́n vào những miếng vàng chói trên giấy.
Vàng, chắc cũng hơn một lượng, lấy đi thiếu úy. Ê ! Đi đi.
Tên lính xua tay đuổi người đàn bà đi chỗ khác. Lạnh lùng, chị ta xoay người bước đi như xác chết nhập tràng.
Chị kia quay lại đây tôi trả cái này. Tôi nói vọng theo. Người đàn bà xoay lại, cũng với những bước chân im lặng, trở về đứng trước mặt tôi nhưng đôi mắt bây giờ chứa đầy sợ hăi, một vẻ hốt hoảng thảm hại làm răn rúm khuôn mặt và run đôi môi.
Chị ta c̣n trẻ lắm, khoảng trên dưới 27, 28 tuổi, da trắng mát tự nhiên, một ít tóc xơa xuống trán làm nét mặt thêm thanh tú.
Tôi đưa trả chiếc lẳng mây, chị đàn bà đưa tay đón lấy, cánh tay run rẩy như tiếng khóc bị dồn xuống. Chiếc lẳng rơi xuống đất, hai cánh tay thả xuống mệt nhọc song song với thân thể. Ḍng nước mắt chảy dài trên má.
Tôi hươi mũi súng trước mặt chị ta. Ngồi đây. Tôi chỉ ṇng súng vào bực tam cấp. Khi nào tụi tui đi th́ chị đi theo.
Tại sao khóc, nhặt vàng lên chứ. Im lặng, chỉ có nỗi im lặng kỳ quái, thân thể người đàn bà cứ run lên bần bật, nước mắt ràn rụa.
Từ từ chị đưa bàn tay lên hàng nút áo trước ngực. Không! Không thể như thế được, tôi muốn nắm bàn tay kia để ngăn những ngón tay run rẩy đang mở dần những hàng nút bóp để phơi dưới nắng một phần ngực trắng hồng.
Không phải như thế chị ơi. Người đàn bà đă hiểu lầm v́ tôi không lấy vàng và bắt đứng lại, chị ta không hiểu được lời nói của tôi, một người Việt Nam ở cùng trên một mảnh đất.
Chị ta tưởng tôi thèm muốn thân xác và đ̣i hiếp dâm. Tội nghiệp cho tôi biết bao nhiêu, một tên sĩ quan 21 tuổi làm sao có thể biết đời sống đầy máu lửa và đớn đau tủi hờn đến ngần này.
Tôi đi lính đánh giặc chỉ v́ một ư nghĩ :
Đi cho cùng quê hương và chấm dứt chiến trang bằng cách góp mặt. Thê thảm biết bao nhiêu với ngộ nhận tủi hổ này.
Thê thảm cho tôi, cho những người lính chung quanh v́ lính chúng tôi có thể tàn bạo trong khoảnh khắc, tham lam trong lén lút nhưng chúng tôi đâu phải là một thứ lính tẩy trên quê hương.
Người ngoại cuộc của những tàn phá kinh tởm do chiến tranh này gây nên. Chúng tôi có ḷng nào hưởng cảm giác trên xác thân của một người đàn bà Việt Nam trong cơn vỡ nát kinh hoàng đau đớn.
Khổ lắm, người đàn bà của tỉnh Kiến Hoà đâu có biết rằng chúng tôi không bao giờ muốn huênh hoang, hung bạo trong vườn xanh bóng mát này, chúng tôi đâu có muốn tạo những ngọn lửa oan uổng thiêu đốt căn nhà b́nh yên như giấc mơ của chị. Và những mảnh vàng đó, thân thể chị đây ai có can đảm để giang tay cướp phá và xâm phạm !
Tôi muốn đưa tay lên gài những nút áo bật tung, muốn lau nước mắt trên mặt chị nhưng chân tay cứng ngắc hổ thẹn. Và chị nữa, người đàn bà quê thật tội nghiệp, đời sống nào đă đưa chị và cơn sợ hăi mê muội để dẫn dắt cho những ngón tay cởi tung hàng nút áo, sẵn sàng hiến thân cho một tên lính trẻ, tuổi chỉ bằng em út, trong khi nước mắt chan ḥa trên khuôn mặt đôn hậu đầy kinh hăi.
Quân rút ra khỏi làng, chị đàn bà đi theo chúng tôi, vẫn với những bước đi ngượn ngập cứng nhắc, vẫn đôi mắt nh́n vào khoảng trống không cảm giác. Người đàn bà Việt Nam bước đi trong ngỡ ngàng với hạnh phúc khốn nạn: hạnh phúc đến chót sau những đau khổ rời ră, hạnh phúc lạ lùng như chiêm bao thấy thân thể chưa bao giờ bị xúc phạm.
Quân rút ra gần đến Quốc lộ, con sông đầy thuyền, hỗn loạn bóng người chen chúc, dân của vùng hành quân trốn ra từ ngày trước. Tiếng người kêu la vang dội một khoảng sông. Họ hỏi thăm t́nh trạng nhà cửa, người thân thích người kẹt trong vùng hành quân. Có tiếng khóc vang lên:
“Trời ơi nhà ông Năm bị chết hết cả nhà rồi bà con cô bác ơi!”
Tiếng kêu thê thảm như một kẻ đắm đ̣.
“Lai! Mày đó Lai ơi!”
Bà già dưới sông mồm kêu tay ngoắc chị đàn bà theo chúng tôi. Chị ta dừng lại như để nhớ một dĩ văng, như nhớ một đời sống đă đi qua.
“Lai! Lai ơi, má đây con…” chị đàn bà đứng lại xoay người về phía ḍng sông…
“Má! Má!” Tôi thấy đôi môi run rẩy th́ thầm:
“Nhà cháy rồi, nhà cháy rồi.” Chị ta đi lần ra phía bờ sông, cũng với những bước chân của người mất hồn, bóng áo trắng nổi hẳn trên đám dừa xanh…
Tôi cúi đầu đi thẳng, mắng mấy thằng lính đứng tần ngần nh́n theo người đàn bà.
“Tiên sư, đi lẹ c̣n qua phà sớm.” Ḷng ngập một niềm ăn năn kỳ lạ…
Chiếc phà đưa tiểu đoàn chúng tôi về Mỹ Tho, dân chúng ta ra đứng nh́n cảm phục. Tôi đóng quân ở sân vận động. Tôi đi lên chiếc cầu hướng về phía G̣ Công ḍng nước đen thấp thoáng ánh đèn chảy siết dưới chân cầu đục ngầu như linh hồn tôi.
Đêm tỉnh lẻ đỏm dáng tội nghiệp, tôi đi lang thang, thật lạ ngay với chính ḿnh. Gặp Bang ở Biệt Động Quân, anh chàng nhỏ người nhưng ồn ào nhất trong số mười lăm anh Khóa 15 Thủ Đức về Biệt Động Quân.
Bang đăi tôi cơm, tôi chỉ uống đượi chai bia, xong chúng tôi đi coi ciné, phim The Sun Also Rises, phục Hemingway th́ có khi đọc sách, nhưng phim dửng dưng và nhạt nhẽo.
Tôi đi về trong đêm khuya, thành phố ngủ sớm, chiếc lá khô bay trước mặt như tà áo của cô con gái. Tội nghiệp thay cho một tuổi trẻ, tôi cũng đáng tội nghiệp nữa.
Ngày mai chúng tôi về Sài G̣n, ao ước được cởi áo nhà binh trong vài ngày, nhưng đó chỉ là ao ước v́ chúng tôi biết rằng Sài G̣n đang có biến động, Phật Giáo và Công Giáo xua tín đồ ra đường phố. Lần đầu tiên trong đời, tôi biết thế nào là thù hận khi về đến Sài G̣n, đóng cửa Tổng Nha Cảnh Sát, lănh một cái mặt nạ để sẵn sàng dẹp biểu t́nh.
Phan Nhật Nam
Kiến Ḥa, 8/1964