01/11/20
1/ CHUYỆN TRONG PHIM
Đoạn phim trên youtube trích lại một phân cảnh trong Phim BỐ GIÀ được nhìn nhận là đặc sắc có hạng trong ngôn ngữ điện ảnh vào thập niên 70 khi bộ phim được công chiếu tại Sài Gòn.
Đoạn phim chỉ vài phút miêu tả sự kinh khiếp của nhân vật Jack Woltz khi thức dậy phát hiện cái đầu con ngựa yêu quý của hắn đã bị cắt lìa và đặt cạnh hắn không biết từ lúc nào trong đêm khi hắn còn đang ngủ và máu con ngựa đã đẫm ướt chăn nệm rồi hắn mới hay.
Để hiểu được cái hay của ngôn ngữ điện ảnh chỉ chưa đầy một phút đã có sức truyền đi một thông điệp đầy đủ nghĩa giang hồ mafia đấu trí ra sao, chúng ta phải lược sơ về bối cảnh và nhân vật.
Trong tác phẩm Bố Già của tác giả Mario Puzo với ngòi bút của dịch giả Ngọc Thứ Lang trước 1975, nhân vật Jack Woltz được mô tả là một tay đầu nậu sản xuất phim gốc Do Thái GIÀU SỤ sống trong một DINH THỰ ngu nga có đàn em canh phòng cẩn mật. Hắn có quyền lực tối thượng quyết định ngôi sao màn bạc nào được đứa lên, và ai hắn muốn dìm xuống.
Tuy giàu có khủng khiếp, nhưng hắn xuất thân là đứa LƯU MANH, cùng đinh gặp thời mà lên, cho nên hắn là hạng nhà giàu lỗ mãn, tục tằn và dâm dật, coi mọi người như rác đặc biệt là đàn bà. Hắn mang tiếng xấu quan hệ tình dục với trẻ em. Hắn sờ mó hầu hết các cô gái trẻ đến xin đóng vai trong phim của hắn, cả con gái của các nữ diễn viên của hắn, hắn xông vào phòng thay đồ nữ bất kỳ lúc nào.
2/ CHUYỆN NGOÀI ĐỜI
Bây giờ chúng ta bàn về nhân vật thứ hai trong câu chuyện nhưng lại là nhân vật làm nên cái tựa bản dịch tuyệt vời của Ngọc Thứ Lang.
Đó là nhân vật Ông Trùm còn được gọi là Bố Già. Nếu không nói qua cái hay của hai từ này mà dịch giả Ngọc Thứ Lang sáng tác ra để dịch từ DON thì thật là thiếu xót.
Không ai có thể dịch hay hơn Ngọc Thứ Lang chữ DON để chỉ Ông Trùm. Không ai dùng chữ Ông Trùm trước đó để miêu tả hết được cái quyền hành ngoài pháp luật ngoài mọi trật tự xã hội để điều đình, để tống tiền, để hăm dọa để là xong chuyện MAKING DEALS như một nghệ thuật.
Xung đột tiểu thuyết diễn ra khi hai tay vô luật vô pháp, giang hồ, gặp nhau trên một mâu thuẩn. Ông Trùm Don Corleones có một đứa con đỡ đầu là ca sỹ Johnny Fontane. Johnny Fontane có một giọng ca mê hồn đã rù quếnh được cô đào mà Jack Woltz bỏ tiền ra lăng xê mấy nay. Cô nàng bỏ Jack đi theo John. Thế là Jack thề sẽ dùng quyền lực của mình làm cho John không còn cửa mà ngóc lên vì Jack nắm quyền lực thế giới về phim ảnh mà không ai có thể là đối thủ.
Ông Trùm Don Corleon cho người make a deal nhưng không thành. Cuối cùng ông phải đưa ra một CÁI GIÁ mà KHÔNG AI TỪ CHỐI NỔI.
Cái giá mà ông Trùm đưa ra Jack Woltz là đoàn phim chúng ta coi ở trên. Cái giá đó ông không mất mát gì, Jack Woltz vẫn hoàn toàn lành lặn không thiệt mạng, không thương tích gì. Nhưng sau đoạn phim đó thì Jack Woltz VUI VẺ ngồi nói chuyện với ông Trùm và đồng ý mọi yêu cầu và không còn TRÙ DẬP Johnny nữa.
Cái hay của cái DEAL loại này là ở chổ nó ẨN DỤ và không làm ai mất mặt ai nhưng nếu không theo thì có thằng mất ... nhiều thứ khác.
Cái hay của cái DEAL là nó ẩn dụ ở chổ... Ngay lúc mày ngủ nửa đêm chúng tao có thể đi qua bao vòng canh gác biết chính xác mầy nằm ở đâu để đặt cái ĐẦU NGỰA cạnh mày mà mày không hay. Nếu chúng ta có đưa nhẹ lưỡi dao ngang cổ mày thì cũng không ai cản được. Nhưng mày còn sống, có biết sợ thì cái DEAL đó mới thành công. Mày chết ngẫm có ích gì?
Đó là chuyện phim buồn của thập niên 1970. Nhưng nó lại trở nên mới mẽ sống động vào đúng đầu thập niên 2020.
Vừa mới đây thôi, cũng một nhân vật ông Trùm Don của Mỹ Quốc lại nhận một cái deal giống như ông Trùm Don Corleone gởi cho Jack Woltz nhưng lại từ Iran.
Cũng nửa đêm khi mọi người đi ngủ, thì Iran rót phi đạn CHÍNH XÁC vào hai trại lính Mỹ. CÁI HAY ở đây cũng tương tự như cái hay ở trên là KHÔNG ANH LÍNH MỸ nào chết hay bị thương cũng như Jack Woltz. Và thông diệp gởi đến cũng như thông điệp cách nay 50 năm trước.
Kết quả cũng trùng hợp là kỳ là Don Trùm 2020 cũng phản ứng Y CHANG Jack Woltz bằng cách ngay hôm sau đọc diễn văn HOAN HỈ vì không có ai chết hết và sẳn sàng ngồi nói chuyện với Iran không vung xích chó như trước.
Hai nhân vật Don Trùm 2020 và nhân vật Jack Woltz cũng giống nhau Y CHANG đến kỳ lạ là cũng ăn nói tục tỉu, cũng sờ mó các gái trẻ khi họ đến xin việc làm, cũng coi mình có tiền có quyền là muốn làm gì thì làm. Rồi cũng có người dạy cho chúng một bài học.
Lịch sự lặp lại chỉ đổi ngôi nhưng ý nghĩa của cái DEAL vẫn hoàn toàn đúng như TRONG KINH.
Chiem Thanh Luong
Mời coi đoạn phim trong The Godfather
The Horse Head - The Godfather (1/9) Movie CLIP (1972) HD