Nhà nọ noi gương nhà kia. Chứ nhà người ta lợi được ít đất, lẽ nào mình thiệt. Với lại quan trọng người đi trước mở đường trót lọt thì kẻ sau bắt chước thôi. Con hẻm rộng rãi khang trang dần thu hẹp lại chỉ còn vừa hai xe máy tránh nhau.








Đó là nhà trong hẻm. Nhà mặt tiền sinh ra tiền thì còn mạnh tay hơn.








Đoạn nào vỉa hè hẹp thì lấn một mét. Đoạn nào vỉa hè rộng thì lấn tối đa vài mét, thậm chí lấn hết cả vỉa hè. Nói chung mạnh ai nấy lấn. Thành thử nhiều căn nhà, tầng lầu, tức tầng bắt buộc phải xây đúng theo giấy phép xây dựng thì thụt vào tuốt bên trong nhưng tầng trệt thì vươn ra ngoài thật xa, dễ thấy nhất là những căn nhà tầng trệt nơi người ta có thể mở cửa hàng buôn bán mà nhờ thế tiền cho thuê cũng cao hơn.








Chỗ gần chợ, thị tứ… chủ nhà không sống yên được, khách tới tấp đề nghị thuê nhà.



Hiếm có chủ nhà tự kinh doanh, Kinh doanh chi cho mệt, chỉ cần cho thuê phần lấn ra là đủ ăn xài phủ phê, khỏi đi làm cho mệt.



Đi qua nhiều nơi, nguyên cả con đường đều bị lấn vỉa hè. Cứ ngước mắt nhìn lên. Phần tầng lầu mấy tầng xây bên trên thẳng tắp, còn tầng trệt thì uốn lượn tùy chủ nhà lấn bao nhiêu tùy thích. Nhà hàng ăn đã kê bàn ghế lấy hết vỉa hè nên lò than nướng thịt chuyển xuống lòng đường. Xe của thực khách cũng xuống đậu kín hết lòng đường trước mặt quán.








Các con hẻm còn ác liệt hơn nhiều. Hẻm hẹp vì nhà lấn. Lấn đã rồi bây giờ, sau mấy chục năm, nhiều căn nhà cũ kỹ nhưng không dám đập đi xây lại bởi nếu xây lại thì phần lấn buộc phải cắt bỏ đi, thậm chí có nhà bị cắt đến hai phần ba, chỉ còn mỗi cái hến hẹp te! Thành thử tiếc phần diện tích trên trời rơi xuống đó, chủ nhân đành vẫn chịu đựng sống trong gian nhà thấm dột, nền nhà thấp trũng đọng nước như cái hồ vì sau mấy làn sửa đường thì mặt đường đã cao hơn nền nhà tới mấy tấc.








Thành phố không thiếu những con hẻm tối om vì dài và quá hẹp, bức bối không thấy ánh mặt trời do tường đổ bóng hoặc balcon gác bên trên de ra như chiếc mái che kín bầu trời của hẻm. Những khu nhà lấn đất cũng là nơi dễ ngập lụt do nhà thường xây cất trên miệng cống, chặn đường thoát nước cộng với thủy triều lên nên hễ mưa là ngập, nước mưa đổ xuống, nước cống sình lên, rác rưới lềnh bềnh ngập ngụa.










Trong những con hẻm này, chủ nhà phiền toái vì tới bữa cơm, nhà này nhìn rõ nhà kia ăn món gì, phơi bày việc nhà chưa tỏ ngoài ngõ đã tường, chưa hắt hơi hàng xóm đã biết. Ở những khu hẻm bình dân chật chội như thế. Người bệnh phải bồng hay cõng ra ngoài đường vì taxi cũng không vào được, nói gì đến xe cứu thương.



Khi có tang ma hiếu hỉ mới thật rắc rối. Những gia đình khá thường phải tổ chức tang lễ ở tang nghi quán, còn nhà nghèo đành ra ngoài lề đường, vỉa hè gần đó nằm dưới rạp căng chứ hẻm quá nhỏ, quan tài đi không lọt.








Thật ra do tham đất nên cứ lấn chứ một căn nhà rộng cách mấy, nhưng tọa lạc trong ngõ hẻm bé xíu, thậm chí có khi hai xe không thể đi cùng lúc, thì giá trị của nó rõ ràng giảm đi rất nhiều.



Thêm nữa khi có hỏa hoạn thì hẻm nhỏ tắc tịt vì nội cư dân túa ra chạy đồ đạc nào TV, tủ lạnh, quần áo… đã nghẹt cứng, xe cứu hỏa tới, lính cứu hỏa không có chỗ len chân dẫn ống nước vào.








Nay đô thị đòi hỏi trật tự hơn, phải tuân thủ luật xây dựng, luật quảng cáo… Nhất là sau mấy vụ cháy nhà, xe và lính cứu hỏa khó luồn lách vảo ngõ hẻm chật chội, đám cháy nhỏ hóa to vì không chữa kịp thời.








Tin trong báo: “Đầu tháng 9, người dân ở 8 phường của quận 3, Saigon hiến đất mở rộng hẻm. Khởi đầu, mười con hẻm mở rộng từ phần đất mà nhiều chục năm qua bà con vẫn sinh sống, sử dụng”.








Thật sự gọi là hiến đất chỉ ở những vùng nông thôn, rừng núi, dân hiến đất để xây trường, làm đường…