Giấc ngủ và năo bộ
Dân gian khi nói đến ngủ th́ người ta thường nghĩ đến con mắt. Khi buồn ngủ th́ mí mắt nặng trĩu.
Thật sự, không phải mắt mà chính năo bộ đóng vai tṛ rất quan trọng trong giấc ngủ. Trong năo bộ ta có một nhóm tế bào thần kinh gọi là suprachiasmatic nucleus (SCN) điều khiển nhịp điệu của thức và ngủ, c̣n gọi là nhịp circadian (circadian rhythm). Nhịp thức ngủ này liên hệ đến cường độ ánh sáng bên ngoài, nó là một dạng đồng hồ sinh học. Khi trời sáng th́ SCN tiết ra ít chất melatonin, khi chiều tối th́ melatonin được tiết ra nhiều hơn. Chất này giúp ta đi vào giấc ngủ dễ dàng bằng cách giảm cyclic AMP (cAMP). Khi cAMP ít đi th́ sự hoạt động cơ thể giảm xuống và chậm lại khiến ta ngủ dễ hơn. Khoảng 9 - 10 giờ tối là lúc melatonin tiết ra nhiều nhứt tạo nên sức tải tối đa của giấc ngủ (maximum sleep load). Nếu ta gượng lại giấc ngủ, làm công việc nào đó cho đến khuya, càng gần sáng th́ sức tải giấc ngủ càng giảm và ta càng khó ngủ. Thức trễ một thời gian lâu, ta sẽ làm xáo trộn đồng hồ sinh học trong cơ thể và tạo ra bịnh mất ngủ.
Bài kỳ sau chúng ta sẽ bàn đến việc trị liệu bịnh mất ngủ kinh niên.
|