florida80

THỜI SỰ Y HỌC SỐ 233 - BS NGUYỄN VĂN THỊNH (4/7/2011)


1/ CÔN TRÙNG CHÍCH HAY RẮN CẮN (PIQURES D’INSECTE OU DE SERPENTS)

Một thông tin tốt làm giảm nguy cơ dị ứng đối với các nọc độc (venin)

ALLERGIE. Với hè và tiết trời nóng bức sắp đến, lại xuất hiện các con ong bầu (frelon) đầu tiên, ong vò vẽ (guêpe), ong mật (abeille) hay đủ loại rắn lục (vipère) với nguy cơ bị chích, bị cắn và bị dị ứng nghiêm trọng. Phải làm gì ? “ Trước hết cần trầm tỉnh, BS Catherine Quequet (allergologue) đã giải thích như vậy, bởi vì, để một phản ứng dị ứng đối với các nọc độc này có thể xảy ra trước hết ta đã phải đã được mẫn cảm trước, nghĩa là trước đó đã bị chích hay bị cắn ít nhất một lần. ”

Ngoài ra, khi ta làm trắc nghiệm đối với nọc độc của bộ cánh màng (venin d’hyménoptères) trong dân chúng, ta thấy rằng khoảng 20% những nguời Pháp được cảm ứng trong khi rất ít có nguy cơ bị một phản ứng dị ứng nghiêm trọng. Tuy vậy ta ghi nhận khoảng hai mươi trường hợp tử vong mỗi năm do phản ứng dị ứng nghiêm trọng đối với nọc độc của bộ cánh màng (venin d’ hyménoptères).

“ Nhiều người nghĩ là mình bị dị ứng và do đó ở trong tình trạng nguy hiểm, bởi vì họ phản ứng lại bằng một phù nề khu trú, đôi khi quan trọng, đối với một vết chích của muỗi hay ruồi trâu (taon) hay bởi vì nơi bị chích hay bị cắn sưng lên nhiều cm. Nhưng chừng nào điều đó vẫn được khu trú, thì không có gì phải thật sự lo lắng cả, BS François Lavand, thầy thuốc chuyên về bệnh phổi và dị ứng (pneumo-allergologue) của CHU de Reims, đã trấn an như vậy. Phản ứng gây quan tâm hơn khi lan rộng trên hơn 10 cm và ảnh hưởng lên khớp gần nhất (khi đó ta nói phản ứng tại chỗ lan rộng) Hay,dĩ nhiên, khi đó là một phản ứng toàn thân với nổi mày đay khổng lồ, phù nề ở xa chỗ chích, co thắt phế quản, thậm chí choáng phản vệ (choc anaphylactique) với khó ở (malaise), gia tăng tần số tim, hạ huyết áp và mất tri giác, điều này cần gọi điện thoại số 15 kêu Samu đến.

“ Trong trường hợp phản ứng tại chỗ lan rộng, ta kê đơn một crème dermocorticoide và bôi tức thời lên chỗ bị chích cũng như một loại antihistaminique dùng bằng đường miệng trong vài ngày ”, BS Lavaud đã xác nhận điều đó. “ Nhưng sau một phản ứng toàn thân, cần phải có một bilan allergologique ”, BS Ponvert đã nhấn mạnh như vậy.

Những trắc nghiệm da với các trích chất của nọc độc (venin) và, nếu cần, một định lượng máu các kháng thể đặc hiệu cho phép xác nhận chẩn đoán.“ Ngoài những lời khuyên thông thường để phòng ngừa bị côn trùng chích, trong trường hợp phản ứng toàn thân, ta kê đơn adrénaline chích (Anapen) cần mang theo mình 24 giờ trên 24 giờ. Phải sử dụng nó ngay khi xuất hiện những dấu hiệu hô hấp và/hoặc ngay khi cảm thấy khó ở, bằng cách chích vào mặt ngoài của đùi, đồng thời giữ stylo tại chỗ trong khoảng 10 giây, rồi xoa nhẹ trong khoảng 10 giây sau khi rút ra.

NHỜ ĐẾN GIẢI CẢM ỨNG (DESENSIBILISATION)

“ Một stylo mới với liều lượng mạnh hơn những liều lượng hiện nay trên thị trường (0,50mg thay vì 0,15mg đối với các nhũ nhi và 0,30 mg đối với các trẻ em và người lớn) được dự kiến. Như thế làm cho điều trị cấp cứu hiệu quả hơn ”, BS Claude Ponvert (khoa nhi và dị ứng học của hopital Necker-Enfants malades, Paris) đã nhấn mạnh như vậy.

“ Chú ý, ngay cả khi ta thấy khỏe hơn sau đó, cũng vẫn phải báo cho secours d’urgence, bởi vì loại tai biến nghiêm trọng này cần nhập viện ít nhất 12 đến 24 giờ. Và ở giai đoạn hai, một giải mẫn cảm (désensibilisation) trong một khoa chuyên môn phải được dự kiến, BS Quequet đã nhận xét như vậy. “ Tức thời, adrénaline cứa mạng sống. Nhưng sau đó, chính sự giải mẫn cảm tránh bị nguy cơ như thế lần nữa. Điều trị giải mẫn cảm kéo dài 3 đến 5 năm và những mũi tiêm ban đầu phải được thực hiện ở bệnh viện. Hơi bị bó buộc nhưng những kết quả là tốt : tính hiệu quả đến 98% đối với dị ứng ong vò vẽ và ong bầu và khoảng 90% đối với những dị ứng với ong mật, BS Lavaud đã kết luận như thế.

Ở Srilanka là nơi rắn cắn thường xảy ra và cac huyết thanh kháng nọc độc (sérum antivenin) có chất lượng trung bình, một công trình nghiên cứu mới được thực hiện trên 1000 bệnh nhân, đã kết luận về lợi ích của việc cho adrénaline phòng ngừa, bằng tiêm dưới da và với liều thấp, đúng sau khi bị rắn cắn để làm giảm những nguy cơ phản ứng dị ứng nghiêm trọng do huyết thanh kháng nọc độc gây ra.

Một biện pháp như thế phải chăng có thể áp dụng ở Pháp, là nơi adrénaline chỉ được dùng để điều trị ? “ Nhất thiết là không ! ”, Các BS Ponvert, Lavaud và Quequet đồng loạt trả lời như vậy. Hai lý do để giải thích điều đó :“ Trái với những quốc gia như Sri Lanka, những phản ứng dị ứng với các vết cắn của rắn vipère là ngoại lẽ ở nước chúng ta. Trường hợp sau cùng ở Châu Âu đã được báo cáo trong tư liệu ở Ba Lan năm 2007 , BS Ponvert đã nhấn mạnh như vậy. Sau đó, về các phản ứng dị ứng đối với các mũi chích của sâu bọ cánh màng (hyménoptères), các lợi ich mong chờ của adrénaline tiêm để phòng ngừa (tránh khoảng 20 trường hợp tử vong mỗi năm) dưới các nguy cơ gặp phải : thật vậy, adrénaline có thể làm gia trọng một bệnh lý tim mạch tiềm tàng và, trong số nhiều người bi chích bởi sâu bọ cánh màng mỗi năm, nhiều người có những vấn đề về tim mạch.
(LE FIGARO 23/5/2011)