florida80

5) NHỆN CẮN (SPIDER BITES)

Trong những loại nhện ở khu vực Bắc Mỹ, chỉ có loại nhện "Black widow" (nhện "Góa Phụ áo Đen") và loại nhện "brown-recluse" (nhện "Ẩn Dật áo Nâu") là nguy hiểm hoặc có khả năng đe dọa mạng sống con người . Một số loài thuộc Tarantula (tarantula là loại nhện lớn có lông xù) có thể gây bệnh nghiêm trọng, nhưng phản ứng cục bộ không đe dọa mạng sống con người . Việc nhận dạng, phân biệt loài nhện đã cắn người thường có thể trợ giúp việc điều trị và thậm chí còn cứu được mạng người .

NHỮNG TRIỆU CHỨNG DO BỊ NHỆN "GÓA PHỤ ÁO ĐEN" (WIDOW BLACK SPIDER) CẮN CÓ THỂ XUẤT HIỆN TỪ KHOẢNG 1-24 GIỜ ĐỒNG HỒ SAU KHI BỊ CẮN , THÌ BAO GỒM:
• Tê, mất cảm giác ở phía bên vết cắn (numbness at the bite side) ,

•Chóng mặt(dizziness) ,

•Da nổi ban đỏ (skin rash) ,

•Bắp thịt căng cứng (intense muscle), và

•Đau nhức lồng ngực (chest pain) cùng với bắp thịt bị co rút (muscle spasms),

•Chuột rút / vọp bẻ ở bụng nghiêm trọng (severe abdominal cramps),

•Buồn nôn và ói mửa (nausea and vomiting),

•Khó thở và đau thắt ngực (difficulty breathing and tightness of the chest).

Bạn cũng có thể đau nhức ngay tại chỗ bị cắn, trong khi các mụn nước (blisters) đôi khi tạo thành vết lở loét nhức nhối (pain ulcers = craters), da phát ban đỏ (rash), sưng tấy và đau , suy nhược (weakness), đau dạ dày và đau khớp (stomach and joint pain), và nóng sốt (fever).

NHỮND ĐIỂM THIẾT YẾU
Nếu bạn có thể bắt và giết con nhện mà không nguy hiểm, hãy thực hiện, rồi đem xác con nhện theo bạn đến phòng cấp cứu , bởi vì việc nhận dạng loại nhện gì đã cắn bạn là rất quan trọng để xác định phác đồ điều trị chính xác . Tuy nhiên, không có thuốc giải độc (antivenom) cho vết cắn do nhện "Ẩn dật áo nâu" (brown recluse spider) hoặc nhện lông xù (tarantula)


HÃY THỰC HIỆN NHỮNG BƯỚC SAU ĐÂY KHI BỊ NHỆN CẮN:
1. Khi bị cắn bởi một con nhện mà nghĩ là không có độc, hãy rửa và điều trị vết nhện cắn như điều trị các vết cắt hay các vết rách da thông thường, băng vết cắn bằng bông vải băng sạch rồi thì tham khảo ý kiến bác sĩ nếu có bất kỳ dấu hiệu nhiễm trùng xuất hiện và phát triển.

2. Đối với vết cắn do nhện "Góa phụ áo đen" (widow black spider) hoặc nhện "Ẩn Dật áo Nâu" (brown-recluse spider), phải gọi phone cấp cứu (911) và ngay lập tức đến phòng cấp cứu để được tiếp nhận trị liệu, và trong một số trường hợp đối với vết cắn do nhện "Góa phụ áo đen" thì được tiếp nhận liệu pháp giải độc (antivenom)

3. Quan sát người bị nhện cắn và nếu cần thiết thì thực hiện 3 nguyên căn bản (ABC) của sơ cứu (the ABCs of First Aid), và đặt bệnh nhân trong tư thế ngồi .


CHÚ THÍCH:

Trong sơ cứu , thì ba bước căn bản của sơ cứu để "phục hồi tim phổi" (CPR) được gọi tóm tắt là ABC :
•A là viết tắt của chữ Airway = đường hô hấp, ống thở . Xem xét đường hô hấp, ống thở có bị nghẹn tắc bởi vật lạ gì không ? Sử dụng một số biện pháp để làm thông đường hô hấp , áp dụng 1 số phương cách để lấy vật lạ đang ngăn chận ống thở, đường hô hấp .

• B là viết tắt của chữ Breathing = hô hấp . Bệnh nhân, nạn nhân có còn hơi thở không ? Cần phải bắt đầu áp dụng phương pháp tiếp cứu hô hấp

• C là viết tắt của chữ Circulation = tuần hoàn . Bệnh nhân, nạn nhân có còn nhịp tim không ? Cần bắt đầu kỹ thuật đè ép lồng ngực (Chest compresions)
Ở phần này ở cuốn sách này chỉ nói phác thảo 3 bước căn bản của sơ cứu hồi sức tim phổi, chứ không trình bày chi tiết kỹ thuật "phục hồi tim phổi" cho từng lứa tuổi và cho từng tình huống . Tùy vào lứa tuổi và tình huống , tiến trình từng bước sơ cứu hồi sức tim phổi có khác biệt (không hoàn toàn giống y) . Người đọc cần tham khảo thêm từ các tài liệu, video hướng dẫn chuyên ngành, hoặc với sự hướng dẫn trực tiếp của chuyên gia cấp cứu .


5) RẮN CẮN (SNAKE BITES)

Rắn Chuông / Rắn Lục lạc (rattlesnakes), rắn đầu đồng (copperhead = loại rắn có thân mập mạp, đặc biệt là có màu màu đồng, màu hồng hoặc màu nâu đỏ), rắn hổ mang cá (cottonmouth = water moccasin), rắn san hô (coral snake = loại rắn có các dải màu đỏ hoặc màu đen, có cả vàng hoặc trắng thường có ở Trung Mỹ và Nam Mỹ), và rắn hổ mang (cobras) được xếp vào các loại rắn có nọc độc .

NHỮNG TRIỆU CHỨNG DO BỊ RẮN CẮN BAO GỒM:
•Dấu răng nanh trên da (fang marks in the skin)

•Chảy máu (bleeding)

•Mờ mắt (blurred vision)

•Âm ấm và nong nóng ở vết cắn (warmth and burning at the sight of the bite)

•Động kinh, co giật (Seizures)

•Tiêu chảy (diarrhea)

•Chóng mặt (dizziness)

•Vã mồi hôi , toát mồ hôi (sweating)

•Ngất xỉu (fainting)

•Nóng sốt (fever)

•Khát nước nhiều hơn (increased thirst)

•Mất khả năng phối hợp sự vận động giữa các cơ (lost of muscle coordination)

•Suy nhược (weakness)

•Buồn nôn và ói mửa (Nausea and vomiting)

•Tê / mất cảm giác và ngứa ran (numbness and tingling)

•Da bị biến mầu / biến sắc và sưng (skin discoloration and swelling)

VẾT CẮN DO RẮN KHÔNG CÓ ĐỘC THƯỜNG TẠO DẤU RĂNG CÓ HÌNH MÓNG NGỰA TRÊN DA NGƯỜI BỊ CẮN, VÀ CHỈ LÀM ĐAU NHỨC NHẸ VÀ CÓ THỂ BỊ SƯNG . ĐIỀU TRỊ SƠ CỨU CHO VẾT RẮN CẮN KHÔNG CÓ ĐỘC BAO GỒM:
1. Rửa vềt cằn bằng xà bông và nước

2.Băng bó chỗ bị cắn bằng băng vô trùng hoặc vải băng sạch

Nếu bạn không nhớ rõ ngày mà bạn được chích ngừa bệnh uốn ván (tetanus shot), hãy tham khảo bác sĩ để được chích mũi thuốc tăng cường (booster shot) .

VẾT CẮN MÀ BẮT ĐẦU SƯNG LÊN VÀ ĐỔI MẦU TRÊN LÀ THƯỜNG DO RẮN ĐỘC CẮN . HÃY THỰC HIỆN NHỮNG BƯỚC SAU ĐÂY ĐỂ SƠ CỨU KHI BỊ RẮN ĐỘC CẮN:
1. Gọii phone cấp cứu (911) và trung tâm kiểm soát chất độc (the Poison Control Centre) ngay lập tức, để họ chuẩn bị chống độc (antivenom) sẵn sàng khi bệnh nhân được chuyển đến phòng cấp cứu

2.Trấn an bệnh nhân, hạn chế đối đa nhúc động / vận động / di chuyển bệnh nhân, và gìn giữ khu vực có vết cắn ở vị trí thấp hơn vị trí trái tim để hạn chế nọc độc lưu hành trong cơ thể.

3. Tháo bỏ nữ trang hoặc các thứ cột thắt khác trên người và cột lỏng lẻo một thanh nẹp vào khu vực bị cắn để trợ giúp hạn chế bệnh nhân nhúc động.

4. Nếu bạn có thể thì theo dõi thân nhiệt, nhịp tim, tốc độ hơi thở , và áp huyết . Phòng ngừa và kiềm chế những cú sốc / Choáng (prevent and managing shocks) cho bệnh nhân .


NHỮNG HÀNH ĐỘNG KHÔNG NÊN THỰC HIỆN :
•Đừng đụng đến con rắn đã chết nếu có ý định mang nó đi chỗ khác , ngoại trừ bạn có phương pháp an toàn khi đụng tới con rắn. Bạn cần nên biết là con rắn có thể tiếp tục cắn trong vòng 1 giờ đồng hồ ngay sau khi con rắn đã chết .

•Đừng để cho nạn nhân bị rắn cắn phải vận động, vận dụng sức lực di chuyển . Nếu bạn có thể , hay thận trọng bồng bế bệnh nhân ở tư thế hạn chế tối đa sự vận động cho bệnh nhân

•Đừng xử dụng túi trườm lạnh , hay ép bó để cầm máu vết rắn cắn

•Đừng cắt rộng vết thương bị rắn cắn rồi thì dùng miệng nút hút chất độc

•Đừng cho bệnh nhân bất cứ thuốc men gì ngoài trừ có sự chỉ dẫn của bác sĩ , chuyên gia cấp cứu ngộ độc

•Đừng cho bệnh nhân ăn uống bất cứ thức ăn hay nước uống gì


CHÚ THÍCH : PHÁC THẢO SƠ CỨU - CHOÁNG (SHOCK) :

Phòng ngừa và kiềm chế những cú sốc / choáng là "vấn đề sinh tử" (a matter of life and death) trong cấp cứu . Khi hệ tuần hoàn ngừng hoạt động, không thể lưu chuyển máu trong cơ thể thì là lúc "choáng" (shock) xuất hiện . Nếu nhịp tim bất thường, nếu những mạch máu trở nên giãn ra, hoặc nếu bệnh nhân bị mất quá nhiều máu thì "choáng" có thể xuất hiện .

Triệu chứng bị choáng (shock) là suy nhược (weak) và nhịp mạch nhanh (rapid pulse), rối loạn định hướng / ảo tưởng (disorientation = a wild delusion ), chóng mặt hoặc lú lẫn (dizziness or confusion), phát lạnh , bàn tay và da rịn rịn mồ hôi lạnh (clammy skin and hands) và tái nhợt (pale skin), khát nước cực kỳ (extreme thirst), buôn nôn và ói mửa (nausea adn vomiting), lo âu cao độ (high level of anxiety), và móng tay khi bị bóp đè mạnh thì không trắng bệt khoảng 1-2 giây trước khi trở lại mầu sắc trước khi bị bóp đè móng tay .

Choáng là tình huống khẩn cấp cực kỳ nguy hiểm tính mạng , bạn không thể tự một mình lo liệu, nhất định phải gọi cấp cứu ngay lập tức !!!
Nếu bệnh nhân bị mất máu , tìm cách ép chặt vết thương để làm chậm lại lượng máu chảy ra . Nếu bệnh nhân bị đứng tim , thực hiện 3 bước sơ cứu ABC hồi sức tim hổi (CPR) . Nếu bệnh nhân không bị chấn thương ở đầu, cổ, lưng , hông , xương chậu , tay chân , thì sơ cứu là hãy đặt bệnh nhân nằm ngửa , phủ khăn / chăn hay áo lên bệnh nhân để giữ ấm thân nhiệt. Khi biết chắc chắn là bệnh nhân không bị chấn thương cổ thì xoay mặt bệnh nhìn nghiêng sang 1 bên trái hay phải. Nâng chân bệnh nhân hơn cao hơn người trong tư thế nằm dể gìn giữ cho máu chảy đến các cơ quan nội tạng quan trọng (vital organs). Nếu bệnh nhân còn tỉnh táo , phải trấn an bệnh nhân, giữ thân nhiệt ấm, và tuyệt đối không cho uống nước nếu bệnh nhân than phiền khát nước . Tiếp tục quan sát kỹ càng biến chuyển của bệnh nhân, và áp dụng sơ cứu ABC - CPR liên tục khi cần thiết trong khi chờ xe cấp cứu đến .