Trích Hải-Quân VNCH. Ra Khơi, 1975.
Sau nhiều chuyến chuyển Quân và dân từ miền Trung vào, HQ 402 vào tiểu kỳ tại Hải-Quân Công-Xưởng.
T́nh trạng kỹ thuật của HQ 402 đáng lẽ phải vào đại kỳ; nhưng v́ kế sách của Bộ-Tư-Lệnh đă hoạch định, HQ 402 chỉ được tiểu kỳ thôi.
V́ t́nh trạng Chiến hạm đang sửa chữa, cả Hạm-Trưởng lẫn Hạm-Phó đều vắng mặt. Quân số của HQ 402 chỉ c̣n khoảng 50 nhân viên, 10 Thiếu-Úy và một Sĩ quan Cơ khí - Trung-Úy Cao Thế Hùng.
Sáng 30 tháng 4, khoảng 6 giờ 30, lệnh gọi tất cả Sĩ quan và Nhân viên Chiến hạm đang sửa chữa tại Hải-Quân Công-Xưởng tập họp tại Bộ-Tư-Lệnh Hạm-Đội. Một Sĩ quan cao cấp Hải-Quân tuyên bố ră ngũ.
Từ Bộ-Tư-Lệnh Hạm-Đội trở lại HQ 402, với tư cách Sĩ quan thâm niên hiện diện, Trung-Úy Cao Thế Hùng ra lệnh Thiếu-Úy Ninh, Sĩ quan An ninh, bắn vỡ ổ khóa pḥng Hạm-Trưởng, lấy tiền trong tủ sắt phát cho nhân viên để họ tùy nghi. Nhân viên ngậm ngùi rời Chiến hạm, chỉ c̣n một Hạ sĩ, một Hạ sĩ nhất, một Hạ sĩ quan tiếp liệu, v́ nhà xa không về được.
Lúc này nhiều ngàn người đă tuôn vào Hải-Quân Công-Xưởng và tràn lên HQ 402. Sau khi tuyên bố tàu hư không đi được, Trung-Úy Hùng rời Chiến hạm, đi về bến Bạch-Đằng.
Tại bến Bạch-Đằng, thấy xe tăng Việt-Cộng đang tiến vào công trường Mê-Linh và nghe nhiều tiếng súng, Trung-Úy Hùng trở lại HQ 402.
Sau khi trở lại, Trung-Úy Hùng thấy trong số người trên HQ 402 có Trung-Úy Thước, thuộc HQ 402; một số Sĩ quan Hải-Quân khóa 19; Thiếu-Úy Hải, cùng ngành với Trung-Úy Hùng và rất nhiều Đại-Tá Bộ-Binh. Tất cả đều yêu cầu Trung-Úy Hùng sửa chữa HQ 402 để di tản.
Biết t́nh trạng hư hại nặng nề của HQ 402, Trung-Úy Hùng tự nghĩ một ḿnh Ông không thể sửa được; Ông lén trốn lên bờ. Vừa cho ch́a khóa vào cổ xe Jeep, Trung-Úy Hùng bị nhiều người kéo lại, đưa trở lại HQ 402.
Lần trở lại thứ hai này, Trung-Úy Hùng gặp Giáo sư Triết của Ông, Cha Huynh, Hiệu trưởng trường Trung học Hưng-Đạo Saigon. Trung-Úy Hùng giải thích với Cha Huynh : 24 b́nh điện của chiến hạm đều hết hơi, cần charge. Mỗi b́nh rất lớn và nặng. Nếu được đưa lên Hải-Quân Công-Xưởng th́ cũng mất khoảng một ngày mới charge được một b́nh ! Thêm nữa, la bàn điện (Gyro Compass) ở đài-chỉ-huy đă bị tháo, đưa lên Hải-Quân Công-Xưởng sửa mấy ngày nay. Trung-Úy Hùng tŕnh với Cha Huynh, với trách nhiệm tinh thần cho cả 2.000 người trên HQ 402, Cha Huynh nên yêu cầu mọi người rời Chiến hạm v́ Chiến hạm bất khiển dụng và Việt-Cộng đang tiến vào ngơ Bộ-Tư-Lệnh Hải-Quân.
Sau khi Cha Huynh thông báo, mọi người đồng ḷng ở lại, chết chung với HQ 402 !
Trước t́nh thế như vậy, Trung-Úy Hùng đành phải huy động tất cả đàn ông, thanh niên phụ giúp. Ngại nội tuyến thảy lựu đạn xuống hầm máy, nhiều Đại-Tá phụ trách an ninh. Thanh niên hăng hái di chuyển những máy điện theo lời chỉ dẫn của Trung-Úy Hùng.
Sau nhiều giờ sửa chữa, một máy tàu nổ, nhưng dầu xịt ra tung tóe. Trung-Úy Hùng bảo mọi người lấy áo quần, khăn trải giường quấn quanh các ống dẫn dầu. Khi máy chính nổ, Trung-Úy Hùng tức tốc cho tắt tất cả hệ thống điện - trừ máy ép gió.
3 giờ chiều cùng ngày, máy tàu chạy êm. Trung-Úy Hùng bảo mọi người lấy tất cả phao trên những chiến hạm bỏ trống, đem sang HQ 402. Trung-Úy Hùng chọn một số thanh niên lực lưỡng - không cần biết họ là Hải-Quân hay không - để lái tàu; nhóm khác sắp hàng một từ Đài-chỉ-huy đến hầm máy để chuyền khẩu lệnh.
Sau khi chỉ cho nhóm thanh niên bẻ tay lái sang phải, sang trái, Trung-Úy Hùng chạy lên, chạy xuống Đài-chỉ-huy và hầm máy, t́m cách đưa Chiến hạm ra sông.
Ra đến sông, Trung-Úy Hùng ra lệnh “tiến 5”. Lệnh được chuyền miệng từ hầm lái lên Đài-chỉ-huy cũng mất cả một phút. Không hiểu những “Nhân viên vận chuyển (!)” lái như thế nào mà phần sau của HQ 402 đâm vào Câu-lạc-bộ-nổi của Hải-Quân ! Nước chảy xiết ! Trung-Úy Hùng vội thét lên : “phải 5”. Nhóm thanh niên lái tàu vặn tay lái như thế nào mà mũi chiến hạm đâm sang Thủ-Thiêm, làm hư hại một số nhà sàn ! Cứ “phải 5”, “trái 5”, HQ 402 quay ṿng ṿng trước công trường Mê-Linh chứ không chạy thẳng được.
Ngại bị Việt-Cộng bắn, Trung-Úy Hùng bảo mọi người nằm sát xuống sàn Chiến hạm, không để Việt-Cộng thấy. Đồng thời Trung-Úy Hùng lấy vạt áo trắng của một người nào đó, bảo mấy ông Hải-Quân cột vào giây cờ, kéo lên.
Trên công trường Mê-Linh, Việt-Cộng tưởng rằng HQ 402 từ xa về cho nên họ đưa tay vẫy chào. Trên Chiến hạm, mấy ông Hải-Quân cũng giả vờ vẫy tay reo ḥ.
Sau gần một tiếng đồng hồ loanh quanh trước công trường Mê-Linh, cuối cùng HQ 402 từ từ “ḅ” thẳng.
Từ nhà hàng Majestic đến Nhà-Bè, HQ 402 vớt thêm rất nhiều người từ những ghe nhỏ chạy theo hai bên hông tàu.
Khoảng 5 giờ chiều, lúc đến sông Soài Rạp, HQ 402 gặp HQ 601 trở về. Hạm-Trưởng HQ 601, Hải-Quân Đại-Úy Trần Văn Chánh, bảo Trung-Úy Hùng đừng đi ngă Vũng-Tàu, Việt-Cộng chận rồi. Chiếc Việt-Nam Thương-Tín bị bắn lúc sáng.
Đang lúng túng ở ngă ba sông Soài Rạp, Trung-Úy Hùng thấy từng đoàn PBR và rất nhiều loại chiến đỉnh của Lực-Lượng Tuần-Thám, Lực-Lượng Trung-Ương, Lực-Lượng Đặc-Nhiệm 99 và những đơn vị Hải-Quân khác chạy ṿng ṿng bên Bắc-Cầu-Nổi.
Biết Lực-Lượng Đặc-Nhiệm 99 thuộc quyền chỉ huy của Hải-Quân Đại-Tá Lê Hữu Dơng, Thiếu-Úy Hải trên HQ 402 liên lạc vô tuyến t́m Đại-Tá Dơng, nhờ Đại-Tá Dơng đưa HQ 402 ra biển.
Từ LCM8 Đại-Tá Dơng lên HQ 402. Sau khi xem xét t́nh trạng HQ 402 và nghe Trung-Úy Hùng tŕnh bày, Đại-Tá Dơng cũng phải lắc đầu, thán phục những người đă có công đưa được HQ 402 đến đây !
Sau khi lái thử, thấy HQ 402 cứ chạy được một chốc lại quay một ṿng 30 độ - v́ lệnh truyền miệng từ Đài-chỉ-huy đến pḥng lái mất thời gian tính - Đại-Tá Dơng không dám tự tin vào kinh nghiệm hải vụ của Ông nữa. Lúc này Trung-Úy Hùng lại huy động thêm một toán tác nước, v́ nước ngập pḥng máy.
Cũng thời điểm này, Phó-Đề-Đốc Nghiêm Văn Phú, Bác sĩ Trần Quốc Dũng và rất nhiều Quân nhân của những Lực-Lượng Hải-Quân nhập hạm.
Sáng 1 tháng 5, h́ hục măi, Đại-Tá Dơng cũng hướng dẫn HQ 402 ra đến biển. Một Destroyer, thuộc Đệ Thất Hạm-Đội, thấy HQ 402 chạy một chốc lại quay 30 độ th́ biết có sự bất thường. Destroyer này muốn đến yểm trợ HQ 402. Nhưng khi Destroyer vừa đến gần, gặp lúc HQ 402 quay, suưt đụng vào Destroyer, Destroyer hoảng, kéo c̣i bỏ chạy !
Bất ngờ mọi người ngạc nhiên thấy sự hiện diện của hai người Mỹ trên HQ 402. Nhiều người Việt uất, v́ cho rằng Mỹ bỏ rơi Nam Việt-Nam, muốn giết hai người Mỹ này. Trung-Úy Hùng đưa hai người Mỹ lên pḥng, bảo vệ họ. Đại-Tá Dơng nhờ hai người Mỹ này gọi Đệ Thất Hạm-Đội, xin tiếp cứu; nhưng hai người Mỹ này không biết tần số liên lạc của Đệ Thất Hạm-Đội.
Đại-Tá Dơng gọi Phó-Đô-Đốc Cang tŕnh bày t́nh trạng của HQ 402. Cựu Tư-Lệnh Hạm-Đội, Hải-Quân Đại-Tá Nguyễn Xuân Sơn “lên” máy, bảo Đại-Tá Dơng cố đưa HQ 402 đến càng gần Côn-Sơn càng tốt, sẽ có chiến hạm khác trợ giúp.
Sáng 2 tháng 5, chiếc Destroyer hôm qua trở lại, liên lạc vô tuyến hỏi Đại-Tá Dơng về t́nh trạng HQ 402. Sau khi nghe Đại-Tá Dơng tŕnh bày, Hạm-Trưởng Destroyer chuyển sang HQ 402 một toán Chuyên viên kỹ thuật.
Sau 20 phút quan sát, toán chuyên viên tŕnh lên Hạm-Trưởng Destroyer. Hạm-Trưởng Destroyer tŕnh lên Đề-Đốc Tư-Lệnh Đệ Thất Hạm-Đội Hoa-Kỳ.
Lệnh di chuyển tất cả mọi người khỏi HQ 402 được ban hành. HQ 2 được lệnh cặp sát bên hông HQ 402 để đồng bào và quân bạn chuyển sang.
Sau khi kiểm soát, rung chuông nhiều lần mà vẫn không thấy c̣n ai trên HQ 402, lệnh đánh ch́m HQ 402 được thi hành.
3 giờ chiều cùng ngày, hai Chiến hạm thuộc Đệ Thất Hạm-Đội Hoa-Kỳ bắn ch́m Hải-Vận-Hạm Lam-Giang HQ 402.
Hướng về Subic Bay.
Trong khi những biến chuyển trọng đại xảy ra cho Hải-Quân VNCH th́…
…Tối 29 tháng 4, ông Richard Lee Armitage rời Saigon bằng trực thăng và đáp xuống chiến hạm Blue Ridge thuộc Đệ Thất Hạm-Đội Hoa-Kỳ.
Tại Chiến hạm Blue Ridge, tuy không mang theo bất cứ một giấy tờ tùy thân nào, ông Armitage cũng vẫn yêu cầu được gặp Đề-Đốc Donald Whitmire, Tư-Lệnh Đệ Thất Hạm-Đội Hoa-Kỳ tại Thái-B́nh-Dương.
Khi gặp Đề-Đốc Whitmire, ông Armitage thỉnh cầu Đề-Đốc Whitmire liên lạc với Ngũ-Giác-Đài để được Ngũ-Giác-Đài xác nhận vai tṛ của Ông; đồng thời ông Armitage cũng nhờ Đề-Đốc Whitmire xin Ngũ-Giác-Đài cho phép trợ giúp Hải-Quân VNCH
Sau khi được Ngũ-Giác-Đài cho phép, ông Armitage trở lại Côn-Sơn với hai chiến hạm Hoa-Kỳ, gặp Hạm-Đội Hải-Quân. Tại Côn-Sơn, ông Armitage chuyển sang Soái-Hạm HQ 3 và hướng dẫn Hạm-Đội Việt-Nam tiến về Phi-Luật-Tân.
Thời gian này, Hạm-Đội Việt-Nam cũng chia thành nhiều nhóm nhỏ, do một Sĩ quan thâm niên trong nhóm chỉ huy.
Dù Quân-Lực đă tan ră, dù Quê-Hương đă rơi vào tay kẻ thù, dù chưa ai biết ḿnh sẽ đi về đâu và dù rất nhiều quân nhân Hải-Quân không đem gia đ́nh theo được, v. v…truyền thống Hải-Quân vẫn được thể hiện cao độ trong thời gian bi hùng này ! Nếu không có khối lượng đồng bào và quân bạn trên những Chiến hạm, nếu không có những Quân nhân Hải-Quân, ban ngày thi hành khẩu lệnh của cấp trên, ban đêm tựa boong tàu, âm thầm lau nước mắt, nhớ đứa con thơ, thương người vợ trẻ c̣n kẹt lại quê nhà th́ không ai có thể biết được đây là Hạm-Đội của một Quân-Lực vừa được lệnh buông súng, hàng giặc !
Trong Quân sử chưa có cuộc rút quân của bất cứ một đại đơn vị nào mà quân dụng được bảo toàn tối đa, kỹ luật được tôn trọng tuyệt đối và t́nh người được dâng cao chất ngất như Chuyến-Ra-Khơi-Cuối-Cùng của Hải-Quân VNCH !
Khi đến Phi-Luật-Tân, chính phủ Phi lo ngại cho những trở ngại ngoại giao với chính phủ Việt-Cộng sau này, đă buộc Hạm-Đội Hải-Quân phải hạ cờ và tháo gỡ vũ khí !
Vài Chiến hạm Hoa-Kỳ cặp vào Chiến hạm Việt-Nam với dự tính thực hiện yêu cầu của chính phủ Phi; nhưng gặp ngay sự phản kháng mănh liệt của thủy thủ đoàn.
Lư do Hạm-Đội Việt-Nam nêu ra là : Những Chiến hạm này do Hoa-Kỳ viện trợ cho Hải-Quân Việt-Nam theo chương tŕnh M.A.P. (Military Assistance Program). Theo những điều khoản trong chương tŕnh đó, Quân cụ nào VNCH không dùng nữa sẽ được hoàn trả lại cho chính phủ Hoa-Kỳ. Để thể hiện tinh thần đó, nay Hải-Quân Việt-Nam trao trả Hạm-Đội này lại cho chính phủ Hoa-Kỳ. V́ vậy, Hải-Quân Việt-Nam yêu cầu có một buổi bàn giao chính thức.
Yêu cầu của Hải-Quân Việt-Nam được chấp thuận. Đồng thời, Hải-Quân Hoa-Kỳ cũng yêu cầu Hải-Quân Việt-Nam phải hóa giải, ngụy trang tất cả Chiến hạm.
Tên và số hiệu của tất cả chiến hạm Hải-Quân Việt-Nam đều bị nhân viên Hoa-Kỳ dùng sơn xám xóa hết ! Lúc gỡ cầu vai hoặc tháo gỡ cơ bẩm những ổ trọng pháo hay là vất vũ khí, đạn dược vào ḷng đại dương, Quân nhân Hải-Quân tưởng như chính họ đang tự hủy hoại bản thân của họ vậy !
Cờ Tư-Lệnh Hải-Quân Việt-Nam trên kỳ đài HQ 1 được trao cho cựu Tư-Lệnh cuối cùng của Hải-Quân VNCH, Đề-Đốc Lâm Ngươn Tánh.
Sau đó, trên mỗi Chiến hạm Việt-Nam, một Sĩ quan Hải-Quân Hoa-Kỳ lên nhận lại tàu.
Lúc cử hành lễ hạ Quốc-Kỳ VNCH, tất cả Quân nhân và đồng bào hát bản Quốc-Ca trong tiếng khóc uất nghẹn. Tiếng hát vang xa trong vùng biển lạ như nỗi đau đang len lỏi trong từng ngơ ngách tâm hồn ! Chiều tím thẫm trên đại dương mênh mông như báo trước những bất trắc không lường được trong cuộc đời của những kẻ mất Quê Hương !
Cũng thời điểm này, cuối chân trời, nơi Quê Hương ngập máu :
“…Và quả phụ mỏi chờ theo tóc bạc,
Vẫn nhắc anh vừa gợi lại tro tàn.
Trong ḷ sưởi và trong trái tim.
Ôi ! Cha Mẹ già chỉ c̣n lại một giấc mơ.
Đă chết trong chuỗi ngày mong đợi trên băi biển.
Những người đi không về.”
(…Et vos veuves au front blanc, lasses de vous attendre,
Parlent encore de vous en remuant les cendres.
De leur foyer et de leur coeur.
Oh ! Que de vieux Parents qui n’avaient plus qu’un rêve,
Sont morts en attendant tous les jours sur la grêve
Ceux qui ne sont pas revenus.)
Oceano - Nox của Victor Hugo.
Điệp Mỹ Linh