TS Đỗ Văn Khang khẳng định: "B́nh Ngô đại cáo" không phải của Nguyễn Trăi v́ xét về văn bản và lịch sử th́ cuộc khởi nghĩa Lũng Nhai năm 1416 không có Nguyễn Trăi. Lúc đó, Nguyễn Trăi đang bị giam giữ ở Đông Quan...
Trong văn học có những hiện tượng văn học sử trải qua hàng trăm năm nhưng vẫn có thể t́m ra những thiếu sót để chỉnh sửa, bởi v́ giáo dục là phải khoa học Chân - Thiện - Mỹ. Với tinh thần đó, Lưỡng quốc Tiến sĩ Đỗ Văn Khang (Nguyên Giảng viên ĐH Khoa học Xă hội & Nhân văn) đă chỉ ra rằng: "B́nh Ngô đại cáo" không phải của Nguyễn Trăi.
Từ trước tới nay, chúng ta đều quan niệm: "B́nh Ngô đại cáo" là bài cáo của Nguyễn Trăi viết bằng chữ Hán vào mùa xuân năm 1428, tuyên cáo kết thúc cuộc kháng chiến chống Minh, giành lại độc lập cho Đại Việt. Về mặt văn chương, tác phẩm được người đương thời, ngay cả hậu thế, đều rất thán phục và coi là thiên cổ hùng văn. Có nhiều ư kiến cho rằng: Đây được coi là bản tuyên ngôn độc lập thứ 2 của Việt Nam.
TS Đỗ Văn Khang cho rằng, đối với "B́nh Ngô đại cáo" th́ Nguyễn Trăi chỉ là người thảo văn bởi ông là thư kư bậc cao, Lê Lợi mới là người làm nên tác phẩm. Chắc chắn ngày xưa, Nguyễn Trăi mà tự coi ḿnh là chủ nhân của B́nh Ngô đại cáo th́ sẽ mắc tội “khi quân”. Bởi v́ ông là người luôn luôn tuân theo đạo lư: “Lê Lợi vi quân, Nguyễn Trăi vi thần”.
TS Đỗ Văn Khang cho biết: Cho đến nay vẫn chưa t́m thấy văn bản gốc của "B́nh Ngô đại cáo". GS Nguyễn Huệ Chi cũng chỉ xác định bằng hai chữ "có lẽ" in lần đầu tại Đại Việt sử kư toàn thư do Ngô Sĩ Liên biên soạn vào năm Hồng Đức thứ 10, tức là năm 1479. Như thế về văn bản, khoảng 59 năm thất lạc từ sau vụ án Lệ Chi Viên đến tay Ngô Sĩ Liên đă không c̣n nguyên gốc. Trong t́nh trạng đó, theo TS Đỗ Văn Khang rất khó để đi theo văn bản học, nhưng có một cách khác là đi theo "Hệ h́nh tư tưởng phương Đông". V́ mỗi một thời đại thuộc Đông hay Tây đều có phạm trù chuẩn.
TS Đỗ Văn Khang khẳng định: "B́nh Ngô đại cáo" không phải của Nguyễn Trăi v́ xét về văn bản và lịch sử th́ cuộc khởi nghĩa Lũng Nhai năm 1416 không có Nguyễn Trăi. Lúc đó, Nguyễn Trăi đang bị giam giữ ở Đông Quan với câu trong bài thơ Nôm:
Góc thành Nam lều một gian
No nước uống thiếu cơm ăn.
Nhưng ở trong “B́nh Ngô đại cáo" mở đầu như sau:
Núi Lam Sơn dấy nghĩa
Chốn hoang dă nương ḿnh
Hơn nữa, ư kiến cho rằng: “Nguyễn Trăi đă được Lê Lợi cho phép thay mặt nhà vua công bố B́nh Ngô đại cáo” là không có cơ sở. Nếu viết theo kiểu “cho phép” th́ văn chương phải khác, Nguyễn Trăi không thể xưng “ta” tới mười lần trong B́nh Ngô đại cáo, bởi chỉ một lần xưng “ta”, Nguyễn Trăi có thể đă bị mất đầu.
Lại nữa, Lê Lợi không thể ưu ái Nguyễn Trăi mà cho phép Nguyễn Trăi làm vậy v́ c̣n kỷ cương c̣n các quan trong triều, c̣n lễ giáo của đạo Khổng:
Quân quân - Vua ra vua
Thần thần - Bề tôi ra bề tôi
Phụ phụ - Cha ra cha
Tử tử- Con ra con
Bề tôi mà xưng ra vua th́ có mà thành “Đảo chính”.
Xét về vị thế để công bố "B́nh Ngô đại cáo" th́ chỉ có Lê Lợi, v́ đó là sự nghiệp, công lao, thành tựu của ngài. Về tài năng, Lê Lợi là một vị vua lập ra vương triều Lê hưng thịnh, ngài là người quyết đoán, không chỉ giỏi việc vơ mà c̣n có tài văn chương. Ngài từng sai Nguyễn Trăi làm sách: “Nam Sơn thực lục” rồi tự làm Bài tựa kư tên là: "Lam Sơn Động Chủ".
Khi làm thủy điện Ḥa B́nh trên vách đá Thác Bở thuộc xă Hào Tráng, huyện Đà Bắc, tỉnh Ḥa B́nh người ta đă phát hiện ra một bài thơ nổi tiếng của Lê Thái Tổ khắc vào năm Thuận Thiên thứ năm (1432). Gần đây khi làm thủy điện Sơn La, dân ta phát hiện thêm một bài thơ nữa của Lê Thái Tổ khắc trên vách đá núi cao thuộc xă Lê Lợi, huyện X́n Hồ, tỉnh Lai Châu. Tiếp đó là bài thơ: “Khắc vào đá để răn hậu thế Man tù ương ngạnh khó giáo hóa”.
Ngoài ra, từ xa xưa trong Hoàng Việt thi tuyển (1788), Học giả Bùi Huy Bích chọn ba bài thơ của Lê Lợi vào truyển tập của ông. Như vậy một người có văn vơ toàn tài, lại chủ động quyết đoán, không lẽ "B́nh Ngô đại cáo" lại không có chữ nào của ngài trong đó.
Vậy là "B́nh Ngô đại cáo" xét một cách khoa học chỉ có thể là của Lê Lợi. Nhưng xét về quan hệ vua tôi giữa Lê Lợi và Nguyễn Trăi gắn bó và tŕnh độ văn chương của Nguyễn Trăi có thể nói đạt đến mức độ điêu luyện th́ "B́nh Ngô đại cáo" phải ghi tên hai người: "B́nh Ngô đại cáo" của Lê Lợi do Nguyễn Trăi thảo.
Qua cuộc trao đổi này, TS Đỗ Văn Khang mong muốn các bậc hiền minh của nước nhà hăy xem xét để chỉnh sửa lại cho đúng sự thật, y như cuộc trao đổi nghiêm túc kéo dài nhiều năm để đi tới kết luận không dễ dàng rằng: Nam Quốc Sơn Hà không phải của Lư Thường Kiệt.
TS Đỗ Văn Khang cho rằng có những hiện tượng sai tới hàng thế kỷ, cuối cùng trí tuệ Việt Nam cũng t́m cách xác định và mạnh dạn sửa chữa, cho dù có phải công phu nhưng sự thật vẫn là cái giá cao quư nhất và được những người chân chính ủng hộ. Về chủ nhân của "B́nh Ngô đại cáo" chắc chắn cũng nằm trong quy luật đó.
TS Đỗ Văn khang nhận định, đề tác giả của "B́nh Ngô đại cáo" như vậy là đă sai gần 6 thế kỷ qua. Và cái khó trong vấn đề sửa chữa này là bởi "B́nh Ngô đại cáo" liên quan đến sự kiện năm 1980, UNESCO công nhận ông là Danh nhân văn hóa thế giới. Điều này đă khiến tên tuổi ông được nhiều học giả trên thế giới biết đến và hiểu sâu sắc hơn về nền văn hóa đồ sộ của Việt Nam.
Theo ĐấtViệt