Thực vậy, khi bức màn tre xã hội chủ nghĩa phủ chụp xuống, cả nước bị đẩy vô tròng, một vòng oan nghiệt giăng phủ cả hai miền Nam Bắc, người ta rùng mình và tìm đường tháo chạy, mấy cây cột đèn bất hạnh đã không có chân để ra đi. Năm năm đầu, từ 1975 đến 1979, cả nước phủ một mầu tang đói khổ, chiến tranh hai đầu Nam (Cambodia) Bắc (biên giới Hoa Việt) và áp bức, chết chóc, tù tội từng ngày, từng giờ, từng tiếng gõ cửa ban đêm, từng giọi nước mắt mẹ khóc con, vợ khóc chồng, anh khóc em, tù đày, ly chia, chết chóc...
Tại miền Nam, sau 1975, nhà tù giăng mắc khắp nước, mỗi sáng mở cửa ra, dường như người dân ai cũng đối diện với cửa nhà tù, gia đình nào cũng có thân nhân xa gần nằm trong tù. Ít có nơi nào trên thế giới bị sống trong quái trạng lạ lùng, đen tối và bi đát này. Ngoài những nhà tù chính hiệu, cộng sản dựng lên vô số những trại tù đủ loại dưới cái tên trá hình là "trại cải tạo" để giam hãm, trả thù những chiến binh đối chiến bại trận. Ðiều này không có trong bất cứ điều khoản nào của công ước quốc tế Geneve về tù hàng binh. Hãy đọc mấy dòng báo Nhân Dân tháng 6/1975:

"Cải tạo là một diễn biến bền bỉ và lâu dài, được quản lý chặt chẽ và liên tục, chúng ta phải quản lý từng cá nhân, quản lý tư tưởng, hành động, lời nói, cách sống của đối tượng, của quân ngụy..."

Chính vì cả nước biến thành một nhà tù vĩ đại mà đồng bào, nhất là dân ở miền Nam, ùn ùn tìm đường thoát, bất kể ngày đêm, bất kể sống chết. Thái Bình Dương bỗng hẹp lại như dòng sông Dịch in bóng Kinh Kha trước những chết chóc, tù đày, đói khổ...trùng trùng giăng mắc sau lưng với hàng ngàn, hàng vạn đồng bào bất hạnh len lách trong bóng đêm để thoát ra biển rộng, họ không làm thân Kinh Kha sang sông giết bạo Tần, mà làm kẻ trốn chạy một thứ bạo Tần, một chế độ Tần tân thời bạo ngược, nham hiểm và dã man có hệ thống số một trong cộng đồng nhân loại:

Bên kia sông Dịch dòng sinh tử
Tráng sĩ hề! Thân trao núi sông
Một mối thù nung trên mũi kiếm
Một xác thân nhẹ tựa lông hồng.
Người nay hơn kẻ qua sông Dịch
Cả triệu thuyền nhân vượt biển Ðông
Sông Dịch, Kinh Kha còn ngại sóng
Thái Bình Dương người coi như không!
(Lê khắc Anh Hào)