Hóa chất không những khiến cho giá ăn đẹp, bắt mắt mà c̣n làm tăng sản lượng đáng kể. Người sản xuất được lợi c̣n sức khỏe người dùng bị làm ngơ.
Thực nghiệm so sánh
Nghe tôi nói đến những phương pháp làm giá truyền thống không cần dùng hóa chất nhưng giá vẫn đẹp, chị M. (chủ cơ sở làm giá ở Hóc Môn, TP.HCM) trợn mắt: “Làm thử rồi sẽ biết, em sẽ thấy làm kiểu đó giá dài nhằng, xấu xí, nh́n hết muốn ăn”. Để chứng minh điều vừa nói, chị M. muốn tôi cá cược làm thực để so sánh. Chị và tôi cùng làm 2 lu giá, một có hóa chất và một không có. Nếu cùng một điều kiện mà loại giá không dùng hóa chất xấu giống như lời chị miêu tả th́ tôi sẽ phải trả cho chị tiền của số kg giá được làm ra bằng giá bán lẻ ở các chợ.
Sự khác biệt rơ rệt giữa giá được làm bằng hóa chất (phải) và không hóa chất (trái) - Ảnh: Thanh Thùy |
Tôi đồng ư và giám sát suốt quy tŕnh. Sau khi bơm nước giếng lên bồn để lắng kỹ, sử dụng cho quá tŕnh thực nghiệm, chúng tôi bắt đầu làm. Mỗi lu giá chúng tôi ủ 1,5 kg đậu vàng (loại đậu Trung Quốc mà gia đ́nh chị M. đang dùng để sản xuất). Lu đậu thứ nhất được chăm sóc theo quy tŕnh có hóa chất. Lu này được ủ 12 giờ, rồi ngâm nước vôi 6 giờ. Sau đó, chúng tôi canh thời gian khoảng 3 giờ sẽ ngâm đậu (khoảng 10 phút) với nước được pha loại bột màu trắng của Trung Quốc mà nhiều người làm giá sử dụng. Song song đó, lu đậu thứ hai không dùng bất cứ loại hóa chất nào, cũng được ủ 12 giờ rồi ngâm 6 giờ với nước giếng không qua xử lư hóa chất.
Sau đó, cách 3 giờ chúng tôi mang lu này ngâm nước giếng sạch khoảng 10 phút. Đến ngày thứ 3, chúng tôi pha loại hóa chất dạng ống nhựa đổ vào lu thứ nhất, ngâm 15 phút. Suốt quá tŕnh, chúng tôi tuân thủ những kinh nghiệm ràng giá, ngâm tưới nước của chị M., người làm giá 10 năm. Thời gian ràng chặt lu giá và cách ràng hoàn toàn giống nhau.
Giá không dùng hóa chất có mập, ngắn th́ vẫn có rễ b́nh thường. Không như giá dùng hóa chất sản xuất có rễ nhẵn nhụi, ph́nh ra bất thường như Báo Thanh Niên phản ánh
Sau 4 ngày, 3 đêm, giá được lấy ra để so sánh. Chị M. vừa tháo hai miếng đệm ràng chặt trên miệng hai lu giá xong mỉm cười đắc chí: “Chị nói có sai đâu, em nh́n lu không dùng thuốc đi, rễ như chúa chổm, thấy gớm”. Thực tế cho thấy, hai loại giá có sự khác biệt quá rơ rệt. Loại giá không dùng hóa chất dài gấp 2 lần loại có dùng hóa chất, thân giá nhỏ hơn, đa phần cọng giá cong queo, rễ dài và nhiều rễ con, có lá dài. Loại giá dùng hóa chất th́ thân mập, rễ ngắn và nhẵn nhụi, đẹp mắt hơn rất nhiều. Lu không dùng hóa chất chỉ cho ra gần 11,5 kg giá nhưng lu có dùng hóa chất cho ra tới 14,5 kg. Chúng tôi dùng tay kéo giá ra khỏi lu. Hai lu đều mọc đầy giá, nhưng ở lu không hóa chất, chỉ cần chúng tôi kéo nhẹ cọng giá tuôn ra dễ dàng, thân giá rất dễ găy; khi kéo được vài nắm, úp lu xuống nền th́ giá đổ ra hết.
Trong khi đó, việc lấy giá trong lu có dùng hóa chất lại khó khăn hơn nhiều v́ giá ph́nh mập, chen chặt trong lu. Chúng tôi phải dùng tay, lay rất nhiều lần mới lấy ra được từng nắm giá. Lấy giá ra được 1/3 lu, chúng tôi úp lu trút xuống, giá vẫn dính chặt, không "chịu" ra ngoài. Người làm phải tiếp tục dùng tay lôi từng nắm giá trắng muốt ra ngoài.
Hóa chất cho lợi nhuận cao
Người sản xuất giá cho rằng, hóa chất mà họ dùng không làm lượng giá tăng hơn bao nhiêu, nó không phải chất kích thích tăng trưởng hay tẩy trắng. Tuy nhiên, khi mang bao b́ gói hóa chất loại 20 ống nhựa màu trắng dịch sang tiếng Việt, chúng tôi được biết loại hóa chất này (không ghi rơ công thức hóa học hay thành phần) có tác dụng kích thích giá tăng trưởng, không ra rễ, làm thân giá mập, tẩy trắng và làm giá đẹp hơn. Loại bột trắng dùng xử lư nước cũng có tác dụng tẩy trắng giá.
2 loại hóa chất xử lư nước ngâm giá - Ảnh: Thanh Thùy |
Theo kinh nghiệm của chị M., nếu muốn rút ngắn thời gian làm giá th́ ngâm thêm thuốc vào giá. “Nếu chỉ dùng hóa chất 1 lần, cho vào lu giá trong ngày thứ 2 th́ phải để 5 ngày mới có thể thu hoạch giá được. Nhưng không ai muốn kéo dài thêm thời gian v́ lợi nhuận. Thông thường người ta sẽ điều chỉnh để khoảng 4 ngày, 3 đêm là thu hoạch giá”, chị M. cho biết thêm.
PV Thanh Niên t́m gặp người từng làm giá theo phương pháp truyền thống, không sử dụng hóa chất để t́m hiểu về quy tŕnh làm. Bà Ng. (ngụ Q.Tân B́nh) cho biết không dùng hóa chất vẫn có thể làm được loại giá ngắn, mập. Người làm có thể điều chỉnh được độ dài, độ tṛn của giá theo ư ḿnh nhưng rất cực và khó. Trong khi các chủ sản xuất giá bằng hóa chất chú trọng khâu pha hóa chất và thời gian ngâm hóa chất vào giá th́ những người làm giá theo kinh nghiệm dân gian chú trọng khâu ràng giá và lắng nước thật kỹ.
Bà Ng. nói: “Người làm phải kỹ lưỡng khâu tưới nước, ràng giá. Để cọng giá ngắn vừa, người làm phải ràng chặt miệng lu hết mức có thể. Riêng nước tưới giá, tôi cũng dùng nước giếng nhưng phải lắng lâu và kỹ. Nhưng dù giá không dùng hóa chất có mập, ngắn th́ vẫn có rễ b́nh thường. Không như giá dùng hóa chất sản xuất có rễ nhẵn nhụi, ph́nh ra bất thường như Báo
Thanh Niên phản ánh”.
Theo kinh nghiệm và cách làm không dùng thuốc của bà Ng. th́ b́nh quân mỗi kư đậu sẽ làm được từ 7 - 8 kg giá. Có trường hợp 1 kg đậu cho ra 9 kg giá nhưng rất hiếm. Trên thực tế, các cơ sở làm giá ở Hóc Môn sản xuất mỗi lu trung b́nh 1,5 kg đậu cho ra 15 kg giá thành phẩm. Như vậy, b́nh quân mỗi kg đậu sẽ cho ra từ 10 kg giá trở lên. Như vậy, rơ ràng loại có dùng hóa chất cho số lượng nhiều hơn từ 2 - 3 kg giá/kg đậu so với loại không dùng hóa chất; một lu giá có dùng hóa chất nhiều hơn ít nhất 3 kg so với lu không dùng hóa chất. Mỗi ngày, một cơ sở cho ra vài chục đến hàng trăm lu giá. Nếu tính lợi nhuận, th́ người làm giá dùng hóa chất sẽ được lợi lên đến con số hàng trăm kư mỗi ngày so với người làm không dùng hóa chất. Con số này sẽ càng lớn nếu quy mô sản xuất lớn.
Bộ trưởng yêu cầu kiểm tra
Sáng 6.8, ngay sau khi Báo Thanh Niên đăng tải bài viết Sản xuất giá ăn bằng hóa chất, phản ánh về thực trạng nhiều người dân tại H.Hóc Môn (TP.HCM) dùng hóa chất có nguồn gốc từ Trung Quốc để sản xuất giá cho tăng trưởng nhanh, trắng, mập..., Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Cao Đức Phát đă yêu cầu Cục Quản lư chất lượng nông lâm sản và thủy sản chủ tŕ, phối hợp với Cục Bảo vệ thực vật kiểm tra nội dung báo nêu. Các cục liên quan nêu trên phải báo cáo Bộ trưởng kết quả kiểm tra trước ngày 9.8.2012.
Quang Duẩn |
Cơ sở làm giá bằng hóa chất mọc như nấm
Nhiều ngày làm việc tại cơ sở sản xuất giá bằng hóa chất của ông H., PV Thanh Niên được biết không chỉ riêng ông H. làm nghề này mà c̣n nhiều họ hàng bên vợ, bên nội, bên ngoại của ông cũng đến học kinh nghiệm và giờ đây họ đă mở những cơ sở sản xuất giá độc lập. Nguồn nguyên liệu và thuốc mà họ dùng là lấy từ một đầu mối cùng ngụ tại địa phương. Cách vài ba ngày, họ lại đến nhà nhau để chia sẻ kinh nghiệm. Vợ ông H. cho biết: “Từ chỗ này mà không biết mấy chục người vô làm công rồi ra làm riêng hết”. Anh Q., người làm công chỗ ông H. cho biết, 2 tháng nữa anh sẽ mở cơ sở làm giá độc lập ở Củ Chi sau hơn 1 năm làm công học nghề, t́m hiểu nơi mua nguyên liệu và hóa chất. |
Thanh Thùy
Thanhnien