Tuy nhiên, về chính trị thì Đức thua. Điều này chứng tỏ câu của Clausewitz: "Chiến tranh là sự tiếp nối của chính trị bằng phương tiện khác" (La guerre est la continuation de la polique par d’autres moyens), cũng như câu nói của Georges Clémenceau, một tác nhân chính trong chiến thắng Đệ Nhất Thế Chiến: "Chiến tranh là điều gì quá quan trọng không thể để trao cho quân sự" (La guerre est trop sérieuse pour être confìée aux militaires).


Chúng ta thấy ngay vấn đề quyết định tham chiến, Hoa kỳ quyết định rất trễ, mãi gần đến giữa năm 1917, mới quyết định. Khi quyết định, Hoa kỳ, dưới thời của tổng thống Wilson, đã mang mộng xây dựng một trật tự thế giới mới, qua bài diễn văn 12 điểm của ông, qua việc chủ trương xây dựng Hội Quốc Liên (Socìté des Nations), tiền thân của Liên Hiệp quốc sau này.


Tuy nhiên, sau khi chiến tranh chấm dứt, Hoa Kỳ nhận thấy 2 đế quốc Anh Pháp còn mạnh, mộng trật tự thế giới mới chưa thể thực hiện, phải làm cho Âu châu, nhất là Anh Pháp phải yếu thêm. Chính vì vậy mà Hoa Kỳ mặc dầu là nước chủ trương thành lập Hội Quốc Liên, lại không phê chuẩn hiệp ước này, làm cho tổ chức này yếu hẳn đi, mà có người nói là một trong những nguyên nhân chính đưa đến Thế Chiến thứ Hai.


Mặc dầu trên nguyên tắc Pháp, Anh vẫn là bạn của Hoa Kỳ, nhưng trên thực tế là thù, và thù cũ Đức trên thực tế trở thành bạn, vì Hoa Kỳ ngầm giúp Đức, tăng cường buôn bán. Hoa kỳ còn ngầm giúp ngay cả chế độ cộng sản của Lénine. Nhà báo viết quyển sách "Mười ngày Làm Rung chuyển Thế giới" (Les Dix Jours qui ébranlèrent le monde), John Reed, được "nâng niu" bởi Lénine, là một bằng chứng cụ thể.


Quả như điều mong muốn và dự đoán của Hoa Kỳ, Âu châu lại lâm vào hoàn cảnh các quốc gia "Cắn quái lẫn nhau", nhất là từ khi Lénine thành lập Đệ Tam quốc tế Cộng Sản, năm 1919, nhằm xuất cảng "Cách mạng Cộng sản", từ khi đảng Phát xít của Mussolini lên nắm quyền ở Ý, cuối năm 1922, rồi Hitler lên nắm quyền năm 1933, ở Đức.


Và chuyện sẽ đến, phải đến: Đại Chiến Thứ Hai (1939-1945) xảy ra.


Trong cuộc thế chiến này, thủ thuật thay đổi bạn và thù của Hoa Kỳ lại tái diễn. Anh Pháp trở lại bạn, có thêm là Liên Sô. Phe Đức, Ý, Nhật trở nên thù.


Sau khi Đệ Nhị Thế Chiến chấm dứt, Hoa kỳ lại thay đổi bạn và thù. Đức, Nhật, Ý nay trở thành bạn, được giúp đỡ trong chương trình Marshall, tất nhiên có cả Anh, Pháp. Liên Xô và Trung Cộng sau này trở thành thù, trong thời gian Chiến tranh lạnh, từ cuối thế Chiến đến khi Liên Xô sụp đổ cuối năm 1990.


Tuy nhiên, trong thời gian Chiến tranh Lạnh, lúc đầu Hoa Kỳ nhắm vào Liên Xô là thù chính, sau đó, nhắm vào Trung Cộng từ khi Mao lên nắm quyền năm 1949, là thù chính, biến thù phụ Liên Xô, đôi khi thành đồng minh. Nhưng từ năm 1972, khi có cuộc gặp gỡ giữa Mao và Nixon, thì Trung Cộng lại trở thành thù phụ và hơn thế nữa thành đồng minh, Liên Xô trở thành thù chính cho tới khi sụp đổ.


Chiến thuật đổi bạn thành thù, đổi thù thành bạn của Hoa Kỳ, mà một trong những nạn nhân chính là chế độ Việt Nam Cộng Hòa.


Người ta có thể nói từ năm 1968, khi Nixon lên nắm quyền ở Hoa Kỳ, chủ trương rút quân khỏi miền Nam, đi đến Hiệp định Paris 1973, thì trên thực tế, Chính quyền miền Nam đã trở thành "thù" của Hoa Kỳ.


Việt Nam hiện nay vẫn đi theo chế độ cộng sản, chủ trương độc đảng, độc tài, một chế độ mà gần như toàn thế giới lên án. Việt Nam cộng sản, ngày xưa thì hoàn toàn lệ thuộc vào Liên Xô, nay thì hoàn toàn lệ thuộc vào Tàu, nhất là từ ngày có Hội nghị Thành đô, giữa cộng sản Việt Nam và cộng sản Tàu, vào tháng 3/1990. Cộng sản Tàu đã bỉ mặt cộng sản Việt Nam bằng cách không tiếp ở thủ đô, mà là ở một quận huyện tỉnh nhỏ, không được phép đi máy bay, mà phải đi đường bộ. Đặng Tiểu Bình nói là tiếp phái đoàn cộng sản Việt Nam lúc đầu, nhưng sau đó không thèm tiếp, mà còn tuyên bố: "Cộng sản Việt nam là phường ăn cháo đái bát. Tôi không muốn gặp."


Có lẽ Việt Nam chưa bao giờ có một giới lãnh đạo hèn hạ và làm mất quốc thể như cộng sản Việt Nam.


Từ đó cho tới nay, Việt Nam hoàn toàn bị lệ thuộc Tàu cộng, tất cả những quyết định quan trọng của Việt Nam đều có sự phê chuẩn của Tàu. Việt Nam không những bị lệ thuộc về chính trị ngoại giao, mà còn bị lệ thuộc về kinh tế và văn hóa: hàng Trung Cộng tràn ngập thị trường Việt Nam, phim ảnh Trung cộng bày bán ở khắp hang cùng, ngõ hẻm.


Giới lãnh đạo Trung Cộng đã biến giới lãnh đạo cộng sản Việt Nam thành ra xác Việt, nhưng hồn Tàu, hành xử như những quan thái thú xưa kia. Đây là một chính sách thuộc địa vô cùng thâm độc: dùng người bản xứ cai trị người bản xứ, theo lệnh của ngoại bang.


Theo hiến pháp Việt Nam thì đảng cộng sản là đảng độc quyền lãnh đạo. Việt Nam thường nói là mong muốn có quan hệ ngoại giao với tất cả những quốc gia trên thế giới, nhưng thực tế, và đây là chỉ thị ngầm ngoại giao, đó là đặt ưu tiên ngoại giao với những nước cộng sản còn lại, trong đó có Trung Cộng, Bắc Hàn và Cu Ba, vì như các cụ xưa nói: "Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã"; loại người nào thì chơi với loại người đó. Theo hiến pháp cộng sản, thì chức vị Tổng Bí thư hay Chủ tịch Đảng Cộng sản, là chức vị cao nhất của nước cộng sản đó. Tuy nhiên nó không ăn nhập gì với những nước tự do, dân chủ, một người chủ tịch đảng, dù là đảng cầm quyền, cũng như những người chủ tịch đảng khác. Cộng thêm việc chế độ độc tài bị khinh bỉ, phỉ nhổ trên thế giới, nên Tổng Bí thư đảng Cộng sản gần như không đi viếng thăm những nước tự do, mà chỉ quanh quẩn thăm viếng những nước cộng sản còn lại. Như Nông Đức Mạnh, rồi Nguyễn Phú Trọng chỉ sang Tàu, rồi Cu ba, qua Bắc Hàn.


Để tiên đoán tương lai một chế độ độc tài thật khó khăn, vì là độc tài, nên tất cả những lực lượng đối lập bị trù dập, không hiện ra ánh sáng. Tuy nhiên những lực này, nếu có cơ hội thì sẽ bùng dậy, lật đổ độc tài. Vì vậy, những chế độ độc tài, bề ngoài thì có vẻ vững chắc, nhưng bị sụp đổ lúc nào không biết, như trường hợp độc tài Tunisie, Ai cập và Lybie gần đây.


Bề ngoài chế độ độc tài Lybie của Khadafi trông có vẻ vững chắc, Khadafi coi thường đối lập, chửi họ là hèn nhát như những con chuột cống. Thế rồi chính Khadafi bị lật đổ bởi những con chuột cống này, và bị chui vào ống cống để ẩn náu, nhưng sau cũng bị bắt, như chúng ta thấy trên truyền hình.


Trung Cộng và Việt Nam hiện nay, chế độ có vẻ "vững chắc", nhưng chắc chắn trong tình trạng tức nước vỡ bờ, nâng thuyền là nước, lật thuyền cũng là nước, một buổi sớm nào đó, dân đồng loạt nổi dậy, chứ không lẻ tẻ như trước đây rồi bị dập tắt, cùng lật đổ chính quyền; hay quân đội có thể đảo chính; hoặc ngay chính một thành phần trong đảng cộng sản, thấy đảng đang đi ngược lại lòng dân, đi trái với chiều tiến bộ của nhân loại, đã can đảm cùng dân, cùng quân đội đứng lên lật đổ chính quyền.


Xin quay lại vấn đề Hoa Kỳ, để tiên đoán, như vừa tiên đoán Trung Cộng và Việt Nam:


Về Hoa Kỳ, nước này hiện nay là đệ nhất cường quốc trên thế giới sau khi Liên Xô sụp đổ. Vì là đệ nhất cường quốc nên có nhiều sách vở, báo chí, nghiên cứu và tài liệu; thêm vào đó, Hoa Kỳ còn là một nước dân chủ lớn. Dân chủ người ta có thể định nghĩa nhiều cách khác nhau, nhưng người ta cũng có thể định nghĩa một cách đơn giản là một thể chế chính trị tôn trọng sự trong sáng, không có sự dấu diếm, bưng bít, che đậy như ở những nước độc tài. Chính nhờ 2 yếu tố đó, nên tiên đoán về tương lai Hoa Kỳ không đến nỗi khó khăn lắm, và có nhiều bất ngờ, như tiên đoán về những chế độ độc tài.


Nhưng một câu hỏi được đặt ra với chúng ta là Hoa Kỳ còn có thể giữ địa vị đệ nhất siêu cường đến bao giờ; và từ trước đến nay, Hoa Kỳ luôn dùng thủ thuật ngoại giao biến bạn thành thù, đổi thù thành bạn; vậy hiện nay ai là bạn, ai là thù của Hoa Kỳ.


Để tiên đoán tương lai dài hạn, cả trăm năm trở lên thì là một điều khó khăn; nhưng nếu nói trung hạn từ một trăm năm trở xuống, từ 20, 30 đến 50 năm, thì Hoa Kỳ trong trung hạn vẫn có thể duy trì địa vị đệ nhất cường quốc của mình, vì những lý do sau đây:


Hoa Kỳ là một chế độ dân chủ, mà người ta còn có thể định nghĩa khác, đó là một thể chế chính trị không hoàn hảo, nhưng lại là một thể chế tránh được những xấu xa nhiều nhất. Nguyên yếu tố tránh được những xấu xa đã là một trong những nguyên do chính giúp Hoa Kỳ tồn tại và kéo dài.


Nền kinh tế Hoa Kỳ có gặp những khó khăn, như nợ nhà nước lên tới 100% tổng sản lượng quốc gia, người dân cũng như chính quyền tiêu xài quá độ, tuy nhiên nền kinh tế này vẫn đứng hàng đầu và vẫn còn những nền tảng căn bản, như việc chương trình cải tổ kinh tế của Obama, một phần nào cũng đã chấn chỉnh kinh tế, thất nghiệp cũng đã giảm, trường hợp điển hình là hãng xe hơi Général Motor, đang bị trên đường phá sản, nay nhờ chương trình này, đã phục hồi, ngay cả vấn đề địa ốc.


Về văn hóa, giáo dục, theo bản nghiên cứu của tờ báo Wall Street, gần đây, thì trong 10 nước có nền văn hóa cao, với tỷ số dân có trình độ trên đại học, Hoa Kỳ vẫn còn đứng thứ 4, với dân số có trình độ đại học là 41%, chỉ sau Canada, với 50%, Do Thái với với 45% và Nhật cũng với 45%. Về giáo dục, mặc dầu trình độ trung học và nhất là tiểu học xuống cấp, nhưng Hoa Kỳ vẫn là nước dẫn đầu với nhiều đại học nổi tiếng nhất thế giới, Hoa Kỳ vẫn là nơi qui tụ nhiều giải thưởng Nobel, và nhân tài thế giới.


Về quân sự, quân đội Hoa Kỳ vẫn là quân đội mạnh nhất và được trang bị tối tân nhất hiện nay.(1)


Ai là bạn, ai là thù của Hoa Kỳ hiện nay?


Có người nói rằng kẻ thù của Hoa Kỳ hiện nay là Trung Cộng, còn những nước khác đều là bạn của Hoa Kỳ, viện dẫn lý do là trục kinh tế hiện nay chuyển mình về châu Á Thái Bình Dương, mà trong đó đường hàng hải giữ một vai trò quan trọng, trong khi đó Trung Cộng vẽ "Đường lưỡi bò", đòi khống chế biển Thái Bình Dương, tất nhiên động chạm tới Hoa Kỳ. Thêm vào đó Trung Cộng đi theo một đường lối thương mại, ngoại giao "không có trách nhiệm của một cường quốc", như chính lời của Obama tuyên bố trong một Hội nghị Thượng đỉnh châu Á gần đây.


Nhận xét trên có nhiều điểm đúng, nhưng không hoàn toàn.


Người khác thì cho rằng Hoa Kỳ có một mô hình tổ chức nhân xã dân chủ tốt đẹp, muốn quảng bá mô hình này ra toàn thế giới. Vì vậy bạn của Hoa Kỳ là những nước dân chủ, và kẻ thù của Hoa Kỳ là những nước độc tài.


Điều nhận xét này cũng không hoàn toàn sai, vì chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ từ trước đến nay rất là thực tế, thực tiễn. Nói theo kiểu ông Kissinger: "Hoa kỳ chỉ có đồng minh, chứ không có bạn và thù." Đồng minh thì tùy lãnh vực và tùy hoàn cảnh, thời điểm.


Có thể nói về dân chủ, nhân quyền, thì Hoa kỳ coi Trung Cộng như "Thù", một bằng cớ cụ thể là Hoa Kỳ vừa mới cho tá túc một người đấu tranh nhân quyền Trung Cộng, ông Trần Quang Thành, một luật sư mù, vẫn ngầm giúp đỡ những tổ chức nhân quyền; cũng như trong lãnh vực thương mại, Hoa Kỳ vẫn buôn bán với Trung Cộng và đồng thời vẫn tố cáo Trung Cộng thi hành một đường lối thương mại "bất chính", như kìm giá đồng Nhân dân tệ rẻ so với đồng $, để xuất cảng.


Có người nghĩ rằng có thể có một cuộc chiến quân sự giữa Trung Cộng và Hoa Kỳ.


Tôi không nghĩ như vậy, ít nhất là ngắn hạn và trung hạn; còn về dài hạn thì khó tiên đoán. Về ngắn hạn, tổng thống Obama còn bận về bầu cử, không dại gì gây ra một cuộc chiến. Hơn thế nữa, Hoa Kỳ có đủ những con bài tẩy để ép Trung Cộng ít hay nhiều theo ý của mình, không cần đến con bài quân sự. Về phía Trung Cộng, thì giới lãnh đạo cũng đủ sáng suốt để biết rằng gây chiến với Hoa Kỳ chỉ có hại chứ không có lợi, vì chưa đủ sức.


Tuy nhiên đó là về vấn đề ngoại giao, còn vấn đề nội bộ Trung Cộng thì rất khó tiên đoán: Một cuộc "Cách mạng Hồng vệ binh" có thể xảy ra, như nhóm của Bạc Hi Lai định dùng con bài này, trước đây, để gây thanh thế, hay một biến cố Thiên An môn có thể xảy ra, vì nội tình Trung Cộng vô cùng mâu thuẫn, mâu thuẫn giữa dân với chính quyền, và mâu thuẫn ngay trong lòng chính quyền.


Trong trường hợp này, ngay cả chính quyền Trung Cộng cũng khó kiểm soát được tình hình. Lời tuyên bố của Thủ tướng Trung Cộng Ôn gia Bảo về hiểm họa một cách mạng hồng vệ binh tái diễn, không phải là không có lý. Khi chính chính quyền Trung Cộng không kiểm soát được tình hình, thì nói chi đến nước ngoài, dù là đại cường quốc như Hoa Kỳ.


Xét quá khứ, nhìn hiện tại, chúng ta thấy Việt Nam hiện nay vẫn chưa độc lập, mà còn lệ thuộc Tàu trầm trọng hơn, có người nói "Việt Nam hiện nay đang bị Tàu đô hộ lần thứ 5", điều này không sai, hơn nữa Việt Nam vẫn không có tự do, dân chủ; vì vậy công cuộc đấu tranh cho độc lập, cho tự do, dân chủ, từ mỗi người dân Việt, ở trong cũng như ở ngoài nước, vẫn phải tiếp tục. Nhưng làm thế nào để không đi vào những vết xe đã đổ trước, hoặc cho rằng chỉ cần trông cậy vào mình người Việt Nam, không cần người ngoại quốc, trường hợp như người Hoa Kỳ, trước 1975, là đồng minh, sau trở thành thù; hoặc cho rằng hoàn toàn phải trông cậy vào ngoại quốc, hoàn toàn bán hồn cho ngoại bang.


Đây là hai thái cực mà chúng ta phải tránh.


Chúng ta phải tự lực cánh sinh, tự trông cậy vào mình trước; nhưng chúng ta cũng phải biết cập nhật hóa cuộc đấu tranh của chúng ta, để cho nó theo kịp đà tiến bộ của nhân loại, đồng thời vận động sự hỗ trợ của quốc tế, không nhất thiết một vài nước, mà càng nhiều càng tốt, không nhất thiết là chính quyền, có thể là những tổ chức nhân quyền, đấu tranh cho tự do, dân chủ quốc tế, không nhất thiết là những tổng thống, thủ tướng, ngoại trưởng, mà có thể là những nghị sĩ, thượng nghị sĩ, những viện nghiên cứu, đại học, không cần đi sao chép tư tưởng, ý thức hệ ngoại bang, như cộng sản đã làm, mà cần dựa trên căn bản tư tưởng cổ truyền, được cập nhật hóa.


Ngày hôm nay, về vấn đề ngoại giao, giữa 2 cường quốc có ảnh hưởng nhiều đến Việt Nam, nhất là Hoa Kỳ và Trung Cộng, gần như chúng ta bắt buộc phải chọn Hoa Kỳ, mặc dầu vào năm 1975, nước này đã bỏ rơi chúng ta, như vào đầu thế kỷ 20, Nhật đã bỏ rơi cụ Phan Bội Châu. Chúng ta phải can đảm lấy quyết đó, vì nói theo kiểu một câu châm ngôn là phải chọn cái đỡ dở nhất trong những cái dở nhất, phải chọn bệnh ghẻ thay vì bệnh hủi, vì trên trường bang giao quốc tế không có lý tưởng tuyệt đối. Kẻ nào quá lý tưởng sẽ bị vỡ mộng. Thêm vào đó, chúng ta có quyền nghĩ đến quyền lợi của dân tộc ta, thì những người khác, Hoa Kỳ hay Nhật, họ cũng vậy. Bang giao quốc tế, nói như một nhà ngoại giao, là tùy hoàn cảnh, tùy thời, để đi đến chỗ lưỡng lợi, không có chuyện đặt tình cảm trong đó.


Cuộc đấu tranh cho độc lập quốc gia, cho tự do, dân chủ, nhân quyền còn có rất nhiều khó khăn, tuy nhiên, chắc chắn nó sẽ đi đến thành công, vì nó đi đúng chiều hướng tiến bộ của văn minh nhân loại, đi đúng lòng dân Việt và chiều hướng lịch sử Việt (1).




Chu Chi Nam