(Dân trí) - Ở đây có nhiều giếng khoan do Unicef tài trợ nhưng người dân chê, chỉ dùng để giặt giũ, rửa ráy. Bao năm nay họ cứ lấy nước từ những dòng sông vốn "có tiếng" là ô nhiễm đem về ăn.

Khi mặt trời đã xế bóng, dọc những dòng sông Ba, sông Tul... chảy qua một một số huyện phía đông nam Gia Lai như Phú Thiện, Ia Pa, Azun Pa…, những em bé, cụ già, thanh niên J’rai lưng đeo gùi với hàng đống chai lọ, men ra bờ sông lấy “nước mát” về ăn uống.

Đặt gùi xuống những bờ cát trắng, những đứa bé từ 5-8 tuổi dùng tay đào một cái hố sâu chừng 35 cm, đường kính chừng 40cm. Những cái hố này chỉ cách dòng sông vài chục cm, đủ để nước sông ngấm qua những hạt cát rỉ vào hố. Vài ba phút sau, khi hố bắt đầu có nước, các cô cậu bé dùng 1 cái cốc múc nước ở đó đổ vào chai. Đa phần là đổ trực tiếp, nhà nào cẩn thận hơn thì lọc qua một miếng vải mỏng; nước đó gọi là “nước mát” mà người dân nơi đây chuyên dùng để ăn uống.


Thứ “nước mát” ấy được người J'rai ở đây rất quý, họ chỉ dùng để ăn uống và đem ra mời khách.

Điều đáng nói, tất cả những chai “nước mát” trên đều được lấy từ những con sông đang bị ô nhiễm, thậm chí có con sông được ví như dòng “sông chết” (sông Ba). Lâu nay, sông Ba luôn là điểm nhức nhối về nạn ô nhiễm môi trường ở Gia Lai khi bị các nhà máy đầu độc, có đoạn bốc mùi hôi thối.


Nhưng nước từ dòng sông đó vẫn là thứ nước uống quen thuộc của hàng vạn người dân J’rai. Không cần nấu sôi hay qua bất kỳ khâu xử lý nào, chỉ cần để lắng trong chai một đêm, đến sáng mai nó sẽ trở thành thứ nước uống rất được yêu thích của người dân nơi đây.

Ông Ksor Nai (58 tuổi), già làng - trưởng thôn Pama Hlak, xã Chư Mố, huyện Ia Pa, Gia Lai - chia sẻ: “Qua ti vi chúng tôi cũng biết các con sông trên cũng rất ô nhiễm, đặc biệt là sông Ba. Nhưng người dân chúng tôi đã quen uống nước sông từ xưa đến nay rồi, ô nhiễm cũng mặc kệ thôi, nếu uống vào mà chết liền thì người dân mới sợ, còn uống vào mà 3 năm sau mới chết thì họ vẫn cứ uống”.


Ông Nai cho biết, ở đây nhiều nhà có giếng, thậm chí giếng được đào từ năm 1993, do chương trình của Unicef tài trợ. Nhưng bà con chỉ dùng nước giếng để rửa ráy và giặt giũ chứ không dùng để uống vì họ cho rằng nước giếng không ngon bằng nước sông. “Uống nước giếng chúng tôi thấy lơ lớ, nhạt nhạt khó uống. Nếu muốn uống thì phải nấu lên mới uống được, còn uống nước sông vừa ngọt vừa mát, nhất là khi ăn xong là có nước mát uống liền, thấy rất ngon miệng”, ông Nai lý giải.


Nói về nỗi lo ô nhiễm, ông Nai lý giải: “Bà con không trực tiếp lấy nước dưới sông về uống mà đào một cái hố nhỏ bên cạnh dòng nước để nước thấm qua cát rôì mới múc về uống. Như vậy, nước đã được cát lọc bớt cái bẩn đi rồi, cũng được giảm 30-40% cái ô nhiễm rồi. Sau khi lấy về chúng tôi cũng không uống luôn mà để qua đêm cho cái bẩn nó lặng xuống dưới đáy chai rồi mới uống. Mỗi chai nước ông bà dặn không được uống hết, mà phải trừ một ít ở dưới đáy chai lại vì nước dưới đáy chai không sạch”.

Thiên Thư