Nằm tại xóm Xuân Đài, làng Đình Bảng, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh, chùa Kim Đài (còn gọi là chùa Đài, chùa Quỳnh Lâm, chùa Lục Tổ) là một ngôi chùa mà tương truyền vua Lý Công Uẩn - người sáng lập triều Lý - lúc còn nhỏ đã từng làm chú tiểu.
Theo sử sách, chùa được xây từ thế kỉ thứ 8. Đến thế kỉ 9, thiền sư Định Không mở rộng chùa, đặt tên là Quỳnh Lâm tự, cho tạc khánh bằng đá to nổi tiếng. Đến thời nhà Lý, chùa Kim Đài trở thành một trong những ngôi chùa to và đẹp nhất, là nơi thờ cúng Phật của các quý tộc. Sang thời Trần, chùa không còn được quan tâm nên xuống cấp dần.
Vào thời nhà Minh xâm lược Việt Nam (1407-1427), chùa bị tàn phá nghiêm trọng. Mãi cho tới thời Lê Mạt, năm thứ 22 niên hiệu Chính Hòa (tức năm 1701), quận chúa Nguyễn Thị Ngọc Long là vợ chúa Trịnh Căn cho xây lại chùa khang trang. Đến thời Nguyễn, chùa bị thu nhỏ quy mô và năm 1952 bị tổn hại nặng nề khi quân Pháp đốt trụi tòa tam bảo và nhà khách của chùa.
Ngày nay, chùa đã được tôn tạo lại và trở thành một di tích lịch sử, văn hóa quan trọng, thu hút nhiều du khách của tình Bắc Ninh.
Một số hình ảnh Đất Việt ghi nhận:
Cổng tam quan của chùa được xây dựng bề thế.
Điện tam bảo có 5 gian, là nơi thờ Tam Thế, Thích Ca, Di Lặc, A-di-đà, Thập Điện Diêm Vương.
Chùa còn thờ cả thiền sư Lý Khánh Văn và bà Phạm Thị, thân mẫu của vua Lý Công Uẩn.
Khu tháp mộ thờ thiền sư Lý Khánh Vân mới được phục dựng vào năm 2000, có tòa Kim Văn tháp nằm ở trung tâm.
Theo sử tích, khi lên 3 tuổi, vua Lý Công Uẩn đã làm con nuôi của thiền sư Lý Khánh Vân.
Với bề dày lịch sử 13 thế kỷ, chùa Kim Đài là một trong những ngôi chùa nổi tiếng của đất Kinh Bắc.
Từng là chùa to và đẹp nhất thời Lý, tiếc rằng sau nhiều thăng trầm lịch sử, dáng vẻ nguyên bản của chùa Kim Đài không còn được lưu giữ...
Hồng Quân