Các sản phẩm chưa ra mắt của Apple luôn là một ẩn số kích thích sự ṭ ṃ và tạo "công ăn việc làm" cho các trang tin công nghệ. Nhưng thực ra, Apple giữ bí mật để làm ǵ? Marketing chỉ là 1 phần của câu trả lời.
Apple luôn giữ bí mật về các sản phẩm trong giai đoạn phát triển của ḿnh. Và tất cả những sản phẩm gần đây của Apple đều có chung 1 cách thức "chào sân": Xuất hiện trên tay của Steve Jobs vào buổi ra mắt, khiến cả thế giới trầm trồ và sau đó "tháo chạy" khỏi kho hàng với tốc độ chóng mặt.
Điều kỳ diệu là, trong dăm bảy năm trở lại đây, hầu như bất kỳ sản phẩm nào của Apple ra đời đều khiến giới mộ đạo "phát cuồng" và có doanh số cao thuộc hàng kỷ lục. iPod rồi iPhone, iPad, Macbook... Tất cả đều là những sản phẩm làm người ta giật ḿnh ngay trong buổi ra mắt đầu tiên. Bởi 1 lẽ đơn giản: Trước buổi ra mắt ấy, chưa từng có 1 ai được "sờ tận tay, day tận mặt" các iDevices c̣n đang trong công đoạn sản xuất.
Chính v́ phương thức giữ bí mật và giới thiệu sản phẩm theo kiểu "úp sọt" như thế, giới công nghệ càng ngày càng cảm thấy sốt ruột và mong chờ những sản phẩm mới của Apple ra mắt. V́ vậy, không có ǵ là khó hiểu khi trước lễ ra mắt các sản phẩm của Apple, người ta luôn phải trải qua 1 giai đoạn đồn đoán rất rất dài. Hăy thử điểm lại từ khi iPhone 4 ra mắt cho tới bây giờ là hơn 1 năm, bạn đă thấy bao nhiêu concept, mẫu thiết kết bị "ṛ rỉ" của iPhone 5, hoặc h́nh ảnh về 1 linh kiện hay vỏ case được cho là thuộc về chiếc smartphone này?
Cá nhân tôi là người thường phải làm việc với những tin đồn kiểu như thế này cũng không thể đếm nổi trong 1 năm qua tôi đă đọc bao nhiêu tin đồn liên quan đến iPhone 5. Hàng trăm, thậm chí là hàng ngàn mẩu tin như thế được người ta tung lên Internet, và mỗi tin đồn sau đó lại được đăng tải lại ở hàng chục ngàn trang web khác nhau. Có lẽ chẳng chiếc smartphone nào trước thời điểm ra mắt hàng tháng trời lại có thể sở hữu tới 113 triệu kết quả t́m kiếm liên quan đến nó trên Google. Khi phải nghe đến quá nhiều về 1 thứ, người ta sẽ coi nó là vật rất quan trọng.
Sự háo hức của người sử dụng khiến các sản phẩm của Apple được "hưởng xái" 1 bộ máy tuyên truyền miễn phí và hiệu quả chưa từng thấy. Có lẽ nếu phải chi tiền cho 1 công ty quảng cáo để chữ iPhone 5 khắc sâu đến thế vào tâm trí của người sử dụng, Apple sẽ phải tốn hàng tỉ USD. Nhưng v́ khả năng bảo mật thông tin siêu hạng của ḿnh, Táo Khuyết có thể mượn chính người sử dụng và báo chí để quảng cáo cho ḿnh miễn phí. Điều này đă dẫn người ta tới kết luận rằng, việc Apple giữ bí mật về sản phẩm sắp ra mắt chỉ là 1 chiêu tiếp thị, quảng cáo sản phẩm.
Sự thực th́ phong cách làm việc đầy bí mật của Apple lại ẩn chứa nhiều tư duy sâu xa hơn thế.
1. Không dẫm chân sản phẩm đi trước
Đầu tiên có thể khẳng định, về mặt kinh doanh, bất kỳ hăng sản xuất nào cũng muốn giữ bí mật về sản phẩm mà ḿnh đang phát triển. Lấy 1 ví dụ thế này: Nếu bạn đang có ư định mua smartphone, như iPhone 4 chẳng hạn, và bạn biết rằng iPhone 5 sẽ ra mắt vào tháng sau, với giá đúng bằng giá iPhone 4 và có thiết kế mới đẹp hơn, cấu h́nh cao hơn, nhiều tính năng hiện đại hơn. Bạn sẽ làm ǵ? Có lẽ đến 99% trong số chúng ta sẽ nhịn... thèm thắt chặt hầu bao đợi ngày iPhone 5 ra mắt.
Nói như vậy để hiểu rằng khi 1 sản phẩm sau với những tính năng mới, nổi trội hơn người tiền nhiệm đi trước, việc sản phẩm sau gây ảnh hưởng xấu tới doanh số của sản phẩm thế hệ trước là điều không thể tránh khỏi. Tất nhiên nếu như trong ví dụ trên, iPhone 5 ra mắt đúng hạn, sẽ không có chuyện ǵ xảy ra, tuy nhiên việc sản xuất thiết bị phụ thuộc nhiều yếu tố và chịu rất nhiều rủi ro.
Ngay cả Apple cũng không thể nói 100% rằng sản phẩm của ḿnh sẽ ra mắt vào thời điểm nào, sự trễ hẹn của iPhone 5 là 1 ví dụ điển h́nh cho điều này. Một vụ sóng thần ở Nhật Bản, sau đó là lục đục với bên cung cấp linh kiện Samsung đă khiến iPhone 5 phải liên tục hoăn ngày ra mắt, hoặc trước đó là iPhone 4 màu trắng cũng trễ hẹn vài lần. Khi 1 công ty hứa hẹn và sau đó thất hứa, nó sẽ để lỗ hổng cho các công ty khác chiếm mất những khách hàng tiềm năng. Trong lịch sử, những trường hợp như thế này không phải là hiếm. Năm 2001, khi ḍng Palm m500 sắp ra mắt, Palm cũng làm 1 chiến dịch quảng cáo rầm rộ, hứa hẹn nhiều tính năng mới.
Palm m500 từng "ngộ sát" người anh em Palm V chỉ v́ thất hứa.
Người sử dụng mong đợi M500 và sau đó không thèm mua sản phẩm tiền nhiệm Palm V. 1 tháng rồi 2 tháng Palm cứ lần lữa trễ hẹn trong việc ra mắt series m500, hậu quả là rất nhiều người có ư định mua m500 đă cảm thấy thất vọng, bực bội và chuyển hướng sang các PDA chạy WinCe. Đó là những khách hàng mà Palm không bao giờ c̣n giành giật lại được nữa.
Như vậy, Apple không phải là công ty duy nhất muốn giữ kín sản phẩm của ḿnh trước khi ra mắt mà đó là mong ước chung của tất cả các hăng sản xuất. Có điều đến thời điểm hiện tại, dường như chỉ có Apple thành công mà thôi.
2. Sét đánh không kịp bưng tai
Năm 2007, khi iPhone lần đầu tiên xuất hiện trước công chúng với giao diện cảm ứng đa điểm thân thiện với thao tác bằng ngón tay, màn h́nh điện dung, 1 HĐH trực quan , đơn giản th́ các smartphone chạy WinMo hay Symbian vẫn c̣n đang mải mê với màn h́nh cảm ứng điện trở và giao diện bắt buộc dùng bút.
Sau khi iPhone trở thành một hiện tượng công nghệ, chúng ta lập tức thấy các điện thoại mới xuất hiện với dáng dấp của chiếc smartphone này. Màn h́nh cảm ứng choán hết mặt trước của máy với số nút bấm được tối giản, cảm ứng điện dung.... dần dà trở thành một xu hướng chung của smartphone đương đại. Thậm chí các hăng sản xuất như HTC, Samsung c̣n cố nhồi nhét vào WinMo cũ kỹ 1 giao diện mang phong cách iPhone với khả năng thao tác thuận tiện bằng ngón tay, cảm ứng đa điểm...
Nhưng tất cả đều đă là quá muộn. Những tính năng của iPhone đă khắc sâu vào trong tiềm thức của người sử dụng đến nỗi tất cả các sản phẩm về sau dường như đều ăn cắp ư tưởng từ chiếc smartphone của Apple. Rồi từ đó, thuật ngữ iPhone killer ra đời để chỉ những sản phẩm "bom tấn" với hi vọng có thể soán ngôi iPhone. Đến thời điểm hiện tại, chưa 1 iPhone killer nào thành công.
Có thể nói, thất bại của các sản phẩm đi sau iPhone là do Apple đă giành mất "tiên cơ". Thử tưởng tượng điều ǵ sẽ xảy ra nếu Apple công bố các tính năng của iPhone ngay trong khâu sản xuất, trước khi sản phẩm ra đời hàng năm trời như các hăng khác vẫn làm? Với tính cẩn thận, chi chú của Steve Jobs, việc phát triển iPhone mất tới hơn 2 năm trời. C̣n với HTC hay Samsung, trong 2 năm từ 2009 đến 2011, bạn hăy thử đếm xem 2 hăng này đă cho ra đời bao nhiêu mẫu smartphone chạy Android? Nếu Apple để ṛ rỉ thiết kế của ḿnh, tạo điều kiện cho các hăng khác học theo, th́ khi iPhone ra mắt, những sản phẩm "từa tựa" nó đă tràn ngập thị trường từ lâu.
V́ thế việc giữ kín thiết kế sản phẩm của Apple c̣n có ư nghĩa giúp hăng này bảo vệ những phát minh và sáng chế của ḿnh. Và khi phương án bảo vệ này thất bại, Apple sẽ cầu viện đến pháp luật.
3. Không cho khách hàng thời gian suy nghĩ
Rất nhiều người mua iPad về và sau đó không biết làm ǵ với nó. Đọc web đă có laptop, nghe nhạc đă có MP3 Player, chụp ảnh, xem phim đă có smartphone... Steve Jobs nói rằng iPad "làm mọi việc của smartphone và laptop, chỉ có điều tốt hơn". Sự thực th́ không phải vậy. Nhiều người mua iPad khi cảm thấy choáng ngợp trước vẻ hấp dẫn và những tính năng mới mẻ của nó như khả năng điều khiển bằng cảm ứng trên màn h́nh lớn, duyệt ảnh, duyệt web thoải mái hơn và chơi game khá thú vị. Nhưng tất cả chỉ dừng lại ở đó. Sau 1 vài tháng sử dụng, người ta cảm thấy tablet là thứ có th́ thừa mà không có th́ cũng không đến nỗi... thiếu.
Vậy th́ tại sao họ lại bỏ cả đống tiền ra để mua về 1 thiết bị mà chính họ cũng không biết sẽ dùng nó vào việc ǵ? Câu trả lời rất đơn giản: V́ họ không có sự lựa chọn. Tâm lư của người tiêu dùng là như thế này: Khi bạn nói cho trước vài tháng cho người tiêu dùng biết rằng iPad sẽ ra mắt vào thời điểm cụ thể như thế này, với tính năng và thiết kế ra sao, người ta sẽ có khoảng thời gian vài tháng ấy để cân nhắc và suy nghĩ. Họ sẽ lên mạng t́m các bài review, đánh giá, ư kiến của chuyên gia để t́m hiểu và đưa ra quyết định cuối cùng có mua iPad hay không. Và qua quá tŕnh tư duy logic như thế, rất có thể sẽ nhiều người cảm thấy nhụt chí khi phải bỏ ra quá nhiều tiền để sở hữu 1 chiếc tablet không thể thay thế được laptop.
Nhưng nếu bất th́nh ĺnh bạn tung ra chiếc iPad đó mà không hề có thông tin hay b́nh luận ǵ trước đó để người tiêu dùng tham khảo th́ đại đa số người tiêu dùng sẽ lựa chọn bằng cảm tính: Thiết kế có đẹp hay không, thương hiệu có "sang" hay không. Nếu họ thích thiết kế và thương hiệu của Apple th́ chuyện ǵ tới cũng sẽ phải tới.
Kết
Công việc của tôi thường xuyên phải tiếp xúc với các tin đồn về các sản phẩm chưa ra mắt. Trong đó của Apple có lẽ là nhiều nhất, nếu bạn kể đến việc Apple 1 năm chỉ ra mắt vài ba sản phẩm mới trong khi các hăng khác xuất xưởng hàng trăm đầu thiết bị. Và đôi khi, công việc xử lư, biên tập những tin đồn kiểu như thế này khiến chúng tôi, những người đưa tin về công nghệ cảm thấy mệt mỏi. Thật không dễ chịu ǵ khi trong 1 tuần bạn phải "nhai" đến 10 "thiết kế bị lộ" của iPhone 5.
Ngày ra mắt iPhone 5 đă cận kề, thực sự hi vọng sau chiếc smartphone này chúng ta sẽ có 1 thời gian "sóng yên bể lặng" trước khi lại phải bắt đầu bàn tán về... iPhone 6.
genk