Béo ph́, các triệu chứng măn kinh và sức khỏe tâm thần là ba vấn đề thường gặp ở người cao tuổi, có thể kéo theo nhiều hệ lụy sức khỏe khác, tạo thành ṿng xoáy bệnh lư.
Thông tin được Tiến sĩ, bác sĩ Trương Thị Như Ư, Giám đốc Trung tâm khám bệnh theo yêu cầu và Quốc tế, Bệnh viện Lăo khoa Trung ương, chia sẻ ngày 24/11 trong buổi thành lập khoa.
Việt Nam là một trong những nước có tốc độ già hóa nhanh nhất châu Á, thời gian chuyển từ giai đoạn già hóa sang già là 17-20 năm. Các chuyên gia nhận định người Việt sống thọ hơn nhưng 10 năm cuối đời gắn với bệnh tật. Tuổi thọ trung b́nh của người Việt Nam cao nhưng sức khỏe yếu, b́nh quân 14 năm sống trong bệnh tật. Trong khu vực Đông Nam Á, tuổi thọ nam giới Việt Nam xếp thứ 5, nữ giới thứ 2, nhưng số năm bệnh tật lại cao. Người cao tuổi thường mắc nhiều bệnh không lây nhiễm cần điều trị suốt đời như huyết áp, tim mạch, đái tháo đường, sa sút trí tuệ. Chi phí chăm sóc sức khỏe cho nhóm người này cũng ngày càng tăng, gây áp lực tài chính lên hệ thống bảo hiểm y tế và ngân sách nhà nước.
Bác sĩ Ư nh́n nhận tâm lư người cao tuổi c̣n ngại đi khám, chưa có thói quen khám định kỳ hoặc ngại đến viện do chi phí, thủ tục phức tạp, dẫn đến việc phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn, gây khó khăn cho việc điều trị chuyên sâu.
Dưới đây là ba vấn đề sức khỏe thường gặp, nếu không điều trị có thể kéo theo nhiều hệ lụy sức khỏe nghiêm trọng khác.
Bác sĩ thăm khám cho bệnh nhân. Ảnh: Thúy Quỳnh
Thừa cân, béo ph́
PGS.TS BS Nguyễn Ngọc Tâm, Phó Trưởng khoa Nội tiết - Cơ xương khớp, Bệnh viện Lăo khoa Trung ương, cho biết tại Việt Nam, thực trạng thừa cân, béo ph́ ngày càng gia tăng với tỷ lệ ở người trưởng thành lên đến 20%, theo thống kê Bộ Y tế. Ở người cao tuổi, t́nh trạng mất cơ do tuổi tác, thay đổi nội tiết tố, chuyển hóa chậm... là những nguyên nhân khiến đối tượng này càng dễ tăng cân. Đây được coi là bệnh mạn tính cần quản lư và kiểm soát, tuy nhiên với người già, t́nh trạng này khó quản lư và kiểm soát hơn do đồng mắc nhiều bệnh khác.
Béo ph́ nằm trong bệnh cảnh đa bệnh lư, không chỉ gây ra thay đổi về h́nh thể mà c̣n kéo theo hàng loạt hệ lụy về chuyển hóa, rối loạn mỡ máu, đái tháo đường, gan nhiễm mỡ, bệnh lư tim mạch, hô hấp, hội chứng ngừng thở khi ngủ, tăng t́nh trạng thoái hóa khớp. Bên cạnh đó, những bệnh lư tim mạch người cao tuổi mắc như xơ vữa mạch, suy tim, lo âu, trầm cảm... cũng làm nặng thêm t́nh trạng béo ph́.
"Điều này tạo thành ṿng xoáy bệnh lư, làm cho việc kiểm soát, tầm soát béo ph́ không đơn giản", bác sĩ nói. Chưa kể ở người trẻ, việc giảm cân đă khó, ở người cao tuổi c̣n khó hơn do suy giảm chức năng vận động, nhận thức, khó tuân thủ chế độ ăn uống và vận động. Càng lớn tuổi, khối lượng mỡ tăng, khối lượng cơ giảm.
Bác sĩ Tâm gợi ư ngoài bài tập thông thường, nên tập các bài tiêu hao năng lượng, tăng bài tập tăng sức mạnh cơ như dây chun kéo hoặc kết hợp tập tạ nhỏ dành cho người cao tuổi, giúp kiểm soát cân nặng.
Măn kinh
Măn kinh gây ra những thay đổi trong cơ thể như chức năng buồng trứng giảm, giảm hormone nội tiết, dừng kinh nguyệt, cơ quan sinh dục teo lại... Măn kinh tự nhiên thường diễn ra ở độ tuổi 50-51. Tùy cơ địa của từng người, dấu hiệu măn kinh có những biểu hiện khác nhau. Nhiều phụ nữ chỉ xuất hiện vài triệu chứng nhẹ nhưng cũng có người trải qua không ít vấn đề.
Theo bác sĩ Tâm, thời kỳ măn kinh có thể lên đến hơn 30 triệu chứng mà người phụ nữ không chia sẻ, điều này càng làm nặng thêm t́nh trạng bệnh, ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, tâm lư. Một số các triệu chứng gây hồi hộp, tim đập nhanh, bốc hỏa, vă mồ hôi. Về ngoại h́nh, phụ nữ bị khô da, sạm nám, rụng tóc, tăng cân nhanh.
Đơn cử, những cơn bốc hỏa gây ảnh hưởng sinh hoạt, dễ khiến phụ nữ thay đổi tâm trạng, khó chịu, cáu gắt. Nguyên nhân do sụt giảm nội tiết tố nữ trong cơ thể tác động đến kiểm soát thân nhiệt (thuộc vùng dưới đồi), làm cho vùng này bị rối loạn, truyền tín hiệu để toàn thân tăng giải phóng nhiệt và gây ra cơn bốc hỏa.
Bác sĩ khuyến cáo nên duy tŕ các chế độ luyện tập, ăn lành mạnh, cố gắng cân bằng các vấn đề trong xă hội để tâm lư vững, tránh các hệ lụy như mất ngủ, rối loạn lo âu và nên gặp bác sĩ ngay khi có những dấu hiệu thay đổi bất thường, ảnh hưởng đến cuộc sống.
Sức khỏe tâm thần
Bác sĩ Nguyễn Văn Phi, Trưởng Khoa Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Lăo khoa Trung ương, cho biết thực trạng các vấn đề sức khỏe tâm thần xuất hiện các lứa tuổi khác nhau, từ trẻ em, vị thành niên, người trưởng thành, người cao tuổi. Ước tính tại Việt Nam có khoảng 15% dân số gặp các vấn đề rối loạn tâm thần, trong khi trên thế giới khoảng 30-35% dân số rơi vào rối loạn tâm thần ở bất kỳ độ tuổi trong đời.
Ở người già có nhiều yếu tố nguy cơ hơn như trầm cảm, lo âu, mắc kèm các bệnh lư cơ thể, vấn đề cô đơn... làm tăng gánh nặng bệnh tật. Nhiều người có triệu chứng nhưng đi khám sai chuyên khoa, đơn cử khi cảm thấy khó thở sẽ đi khám hô hấp, đau đầu đi khám thần kinh hay kém ăn đi khám tiêu hóa... mà đôi khi không biết đó là dấu hiệu của việc rối loạn sức khỏe tâm thần. Nếu không được điều trị, sức khỏe tâm thần ảnh hưởng đến hoạt động sống, tương tác, chất lượng cuộc sống, làm tăng nặng các t́nh trạng sức khỏe thể chất, rất bệnh nhân rơi vào t́nh trạng kích động, tự sát.
Hiện, bệnh nhân gặp các vấn đề tâm thần được thăm khám toàn diện, đánh giá bằng các bài kiểm tra tâm lư, sử dụng AI trong hỗ trợ chẩn đoán, điều trị thuốc, can thiệp kích thích điện một chiều xuyên sọ, can thiệp tâm lư cá nhân...
VietBF@sưu tập