“Bóng cũ” trở lại: Ba Dũng tái xuất… qua đường con trai?

Chính trường Việt Nam dạo này như series dài tập: cứ tưởng nhân vật đã “off” mùa trước, bỗng ở mùa mới lại xuất hiện trong đoạn after-credit. Nguyễn Tấn Dũng (Ba Dũng) là điển hình: rời sân khấu gần một thập kỷ, nhưng chiếc bóng vẫn lấp ló sau rèm. Nhạc nền dạo gần đây lại vang lên mỗi khi Nguyễn Thanh Nghị – trưởng nam, Bộ trưởng Xây dựng – xuất hiện với những chỉ đạo được truyền thông “soi nét 4K”. Khán giả tự hỏi: đây là cameo hay pilot cho một phần spinoff?

Từ “kỷ nguyên vàng” đến câu hỏi: ai định nghĩa màu vàng?

Hồi “thời hoàng kim”, nhiều người gọi đó là kỷ nguyên vàng của nhóm lợi ích và tư bản thân hữu. Sau đó, chiến dịch “đốt lò” nổi lửa nhiều năm, gỗ ướt cũng khô dần, nhưng tro tàn dường như vẫn giữ nhiệt. Vậy nếu gia tộc Nguyễn Tấn Dũng có “tín hiệu trở lại”, đó là ôm quá khứ hay nâng cấp firmware? Câu trả lời, xin chuyển sang… tập sau.

Nguyễn Thanh Nghị: kỹ trị 4.0 hay đại diện hợp pháp 1.0?

Khác với phong cách “quyết liệt, vocal” của ông Ba, Nguyễn Thanh Nghị được đóng gói theo chuẩn kỹ trị trẻ – điềm đạm – kín tiếng. Học Mỹ, tiến sĩ, qua Thứ trưởng, rồi Bí thư Tỉnh ủy Kiên Giang, giờ là Bộ trưởng Xây dựng. Bản CV gọn, sạch, đủ “điểm rơi an toàn”. Nhưng câu hỏi hành lang vẫn vang: kỹ trị thực thụ, hay đại diện pháp lý của một di sản quyền lực đang… quay về?

Bộ Xây dựng: nơi gươm gặp gương (và… bảng giá đất)

Nếu chọn một bộ “nhạy cảm như sensor máy ảnh”, Bộ Xây dựng chắc top 3: đất đai – quy hoạch – đô thị hóa; nơi mỗi vệt bút có thể tạo nên một đường chân trời. Đây cũng là “cánh đồng màu mỡ” để nhóm lợi ích trồng trọt. Vì vậy, chuyện “cậu hai” ngồi lên ghế này khó gọi là ngẫu nhiên: hoặc là thử thách lửa, hoặc là bước đi chiến lược. Cả hai đều cần găng tay chịu nhiệt.

Ba kịch bản về “hiệu ứng Nghị” (xem cười, nghĩ kỹ)

Kỹ trị nâng cấp: Bộ Xây dựng siết chuẩn, minh bạch dần, “phanh ABS” cho tham nhũng vặt hoạt động ổn định.

Trở lại nhưng khác xưa: Mạng lưới cũ không phục hồi, thay vào đó là vòng tròn mới — nhỏ hơn, tinh gọn hơn, khó nhìn hơn.

Bình mới – rượu cũ: Vỏ kỹ trị, ruột quan hệ; khẩu hiệu đổi phông nhưng khuôn in còn nóng.

Dự báo thời tiết quyền lực: có mưa rào… hoài nghi

Áp thấp “gia tộc chính trị” chưa tan, gây mưa câu hỏi tu từ vào giờ cao điểm.

Gió mùa “thiếu hụt nhân sự” thổi về, khiến đội kế cận trông… hơi mỏng.

Vùng cảnh báo “đất – quy hoạch”: sấm chớp truyền thông có thể xuất hiện bất kỳ lúc nào, đề nghị đội mũ bảo hiểm pháp lý.

Khuyến cáo: mang theo ô minh bạch, tránh bị ướt niềm tin.

Khoảng trống nhân sự và quy luật “dòng máu chính trị”

Nhiều người lý giải “hiện tượng Nghị” là tác dụng phụ của khoảng trống nhân sự: lớp kế cận chưa đủ sáng, gương mặt trẻ chưa đủ đà, nên những họ nhà nòi được nhìn lại. Ưu điểm: nền tảng – quan hệ – kinh nghiệm. Nhược điểm: định kiến – di sản – bóng râm. Bài toán không phải vào hay ra, mà là đi đường nào để không vấp dấu chân cũ.

Một chiếc “checklist” nhỏ cho Bộ trưởng kỹ trị

Công khai hơn về quy trình quy hoạch – cấp phép – đấu thầu (ở mức luật cho phép).

Chuẩn hóa dữ liệu đất đai: bản đồ số, dữ liệu mở đủ coi – khó lách.

Đánh giá tác động tham nhũng trước chính sách (Corruption Impact Assessment… phiên bản Việt).

Hậu kiểm bổ nhiệm: công việc – kết quả – giải trình, có “điểm danh” định kỳ.

Cơ chế “không mặc cả”: thủ tục cứng – thời hạn cứng – trách nhiệm cứng.

Q&A hành lang: hỏi nhanh – đáp gọn

Sự trở lại này là tín hiệu ổn định hay hồi sinh nhóm lợi ích?
Cả hai đều có cơ hội. Chìa khóa nằm ở thiết kế thể chế: minh bạch và kiểm soát quyền lực đủ mạnh sẽ uốn dòng về ổn định; ngược lại, nước chảy về… vườn sau.

Có nên nhìn Nghị qua lăng kính Ba?
Không thể không, nhưng không nên chỉ như vậy. Người cầm lái mới cần được kiểm tra bằng đường chạy hôm nay, không chỉ bằng bản đồ hôm qua.

Bộ Xây dựng có đổi màu?
Nếu quy trình và dữ liệu được cứng hóa, “màu” sẽ nhạt dần. Nếu chỉ đổi người giữ bút, màu có thể đậm theo… phong cách khác.

Hai phép thử nhanh cho “ẩn số Nghị”

Thử bằng dự án nóng: chọn vài dự án đất – đô thị đang gây tranh cãi, xử lý minh bạch – đúng hạn – có hậu kiểm, công bố bản tóm tắt dễ hiểu.

Thử bằng dữ liệu mở: công bố dashboard tiến độ quy hoạch – cấp phép theo địa phương, để báo chí và người dân soi. Kỹ trị mà thiếu số liệu như điện thoại không pin: nhìn đẹp mà… tắt nguồn nhanh.

Kết: “Bóng cũ” có thể quay lại, nhưng đừng để “vết cũ” quay vòng

Chính trị Việt Nam theo chu kỳ lên – xuống – quay lại là chuyện thường: bóng cũ thỉnh thoảng bước ra giữa sân. Câu hỏi không phải “ai quay lại”, mà là “luật chơi đã mới chưa”. Nếu Nguyễn Thanh Nghị thực sự là phiên bản kỹ trị 4.0, vậy hãy để chính sách lên tiếng, để dữ liệu dẫn đường, và để minh bạch làm thương hiệu.

Còn nếu chỉ đổi poster, khán giả sẽ nhận ra mùi màu cũ rất nhanh. Khi ấy, “cải cách thể chế” chỉ là phông nền đẹp cho một vở diễn đổi vai. Khán giả không cần twist hằng tuần; khán giả chỉ cần điểm rơi tin cậy. Và biết đâu, nếu làm đúng nhịp, spinoff “Bộ trưởng kỹ trị” này sẽ giữ chân người xem… vì kịch bản tốt, chứ không phải vì họ của biên kịch.