Gần 20 năm trước, Hà Nội từng đặt ra một cam kết hùng hồn: đến năm 2010, Thủ đô sẽ hết cảnh ngập úng. Cam kết này gắn liền với một dự án thoát nước có tổng vốn đầu tư hơn 5.000 tỷ đồng, với mục tiêu được nêu rất cụ thể – đủ sức chịu một trận mưa 310mm trong vòng hai ngày. Đó không chỉ là một lời hứa với người dân, mà còn là một lời tuyên bố về tầm vóc quản trị đô thị.
Thế nhưng, thực tế hôm nay lại là một bức tranh khác. Sau mỗi cơn mưa lớn, Hà Nội vẫn ngập. Và không chỉ dừng ở “cứ mưa là ngập”, giờ đây người dân còn phải làm quen với hiện tượng “mưa tạnh rồi vẫn ngập”. Đường phố biến thành ao hồ, xe cộ thành thuyền bè, và Thủ đô – đáng lẽ là biểu tượng hiện đại – lại thường xuyên chìm trong cảnh hỗn loạn của nước ngập.
Cần nói thẳng: đây không chỉ là chuyện thời tiết cực đoan hay biến đổi khí hậu. Bởi lẽ, nếu một dự án nghìn tỉ được đầu tư với đúng mục tiêu và hiệu quả, thì Hà Nội đã không phải chịu cảnh hơn 100 điểm ngập úng chỉ sau một cơn bão. Trách nhiệm ở đây nằm ở đâu? Ở tầm nhìn quy hoạch, ở chất lượng thi công, ở sự giám sát thực thi chính sách – hay ở cả một hệ thống quản lý đô thị còn nặng tính hình thức, ít quan tâm đến kết quả cuối cùng?
Người dân có quyền đòi hỏi sự giải trình. Bởi ngân sách chi ra là từ tiền thuế của nhân dân, và mỗi một lời hứa đưa ra đều là cam kết với xã hội. Nếu lời hứa ấy không thành hiện thực, cần có sự thừa nhận, kiểm điểm và khắc phục, thay vì những báo cáo thành tích hay những lời giải thích vòng vo.
Một Thủ đô văn minh không thể được đo bằng những công trình khánh thành hoành tráng, mà phải được đo bằng những điều rất giản dị: đi làm không phải lội nước, trẻ em đến trường không bị muộn giờ vì phố biến thành sông, và mỗi trận mưa không còn là nỗi ám ảnh.
Thế Bảo