Sau ngày 01/07/2025, Việt Nam bắt đầu vận hành chính quyền địa phương hai cấp, bao gồm cấp tỉnh/ thành phố và cấp xă/ phường. Đây được xem là bước ngoặt lớn trong cải cách nền hành chính nhầm tinh gọn bộ máy, nâng cao năng lực, hiệu quả quản lư nhà nước cấp cơ sở và tiết kiệm ngân sách.
Tuyên giáo rao giảng công cuộc này là: “vừa chạy vừa xếp hàng”. Cải cách là tốt, nếu nó đem lại lợi ích cho nhân dân. Nhưng thật chất có phải vậy?
Sau sáp nhập, một số địa phương bỗng dưng “biến mất” khỏi bản đồ hành chính, làm mất bản sắc văn hoá, lịch sử. Nhiều di tích, lễ hội, tên gọi bị lu mờ làm người dân địa phương bất măn v́ mất bản sắc, mất quê quán, nguồn gốc. Nhiều loại giấy tờ phải đi làm lại, cập nhật thông tin, gây tốn kém thời gian, tiền bạc, công sức khi khoảng cách địa lư của các trụ sở hành chính mới thường xa các đơn vị cũ hơn, đặc biệt là những nơi có địa h́nh khó khăn, hiểm trở.
Mặc dù báo Đảng rêu rao công cuộc trên ngoài tinh gọn và cải cách c̣n là tiết kiệm ngân sách nhưng thực tế th́ khác. Một loạt các vấn đề liên quan về ngân sách kéo theo như: chi phí phát sinh khi phải xây dựng lại hoặc mở rộng thêm nhiều công tŕnh, cơ sở hạ tầng ở các trụ sở, trung tâm hành chính mới. Cập nhật lại các phần mềm quản lư nhà nước, thúc đẩy đồng bộ hoá,... cũng gây tốn kém tài lực, nhân lực không ít.
Ngoài ra, việc dôi dư cán bộ cấp huyện/ quận/ thành phố thuộc tỉnh cũ cũng là một vấn đề rắc rối khi bố trí không hết việc mà cho nghỉ th́ không xong, v́ Đảng sợ mất ổn định nội bộ. Vậy nên, những cán bộ bị cho nghỉ hoặc “t́nh nguyện về hưu sớm” thường ở các cấp xă/ phường/ thị trấn v́ “xa” với lănh đạo nên không có ưu thế cạnh tranh, chung chi, chạy chọt hay mối “quan hệ lợi ích cá nhân” để giữ ghế.
Mặt khác, trong những ngày qua việc tổ chức đưa đón cán bộ đi làm ở trụ sở mới cũng gây ra nhiều phiền toái khi họ phải bắt đầu đi từ 3-4 giờ sáng. Chỉ tính riêng ở Tp: HCM mới, mỗi ngày phải tổ chức vận chuyển 300-500 lượt cán bộ từ B́nh Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu cũ đến và đi, cộng với những lượt đi lại nội bộ của các ngành nghiệp vụ như: ngân hàng, chi cục thuế,... Họ khổ sở như vậy là v́ cái ghế vừa mới “chạy” được từ lănh đạo cấp trên. Nhưng thử hỏi, biện pháp này sẽ áp dụng được bao lâu và ngân quỹ nào đủ chi cho một giải pháp quá tốn kém như thế?
Cuối cùng, công cuộc này chưa biết sẽ đi về đâu nhưng trước mắt nhân dân vẫn là người khổ nhất. Bên cạnh đó, c̣n có những kẻ phải khóc ṛng v́ không “chạy” được ghế phải nghỉ việc hoặc bị ép về hưu non. C̣n những kẻ “chạy” được ghế th́ phải lo mà bám víu lấy quyền lực v́ lỡ chung chi rồi phải “đớp” lại cho bằng hết. Có lẽ, những người cười duy nhất trong chuyện này chỉ có tầng lớp chóp bu, phe cánh của Tô Lâm mà thôi, vừa đập tan phe đối lập trong trung ương Đảng, vừa xoá sổ được các thế lực cát cứ tại địa phương, lại được cái danh “là người cấp tiến”. Một mũi tên bắn chục con nhạn.
Đúng là: “kẻ khóc, người cười” sau sáp nhập.
Nguyên Khôi