“Great Satan” hay “Greatest Satan”? Một câu hỏi lật tẩy cả hệ tư tưởng
Câu hỏi châm biếm của Elon Musk gửi đến Lănh tụ Tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei –
“Is America the Great Satan or the Greatest Satan?” – “Mỹ là Con Quỷ Vĩ Đại hay là Con Quỷ Vĩ Đại Nhất?” — thoạt nghe tưởng đùa cợt, nhưng thực chất là một đ̣n đánh trí tuệ, nhắm thẳng vào sự đạo đức giả và mâu thuẫn nội tại của hệ tư tưởng thần quyền Iran đă kéo dài hơn bốn thập kỷ.
Kể từ năm 1979, giới giáo quyền Tehran không ngừng tuyên truyền rằng Mỹ là “Con Quỷ Vĩ Đại” – một h́nh ảnh kẻ thù nhằm duy tŕ sự thống nhất ư thức hệ và chính danh cai trị. Nhưng trớ trêu thay, chính họ lại liên tục đàm phán với Washington, gửi con cái sang Mỹ du học, thậm chí đầu tư âm thầm vào các tập đoàn công nghệ phương Tây mà họ công khai căm ghét.
Câu hỏi của Musk không cần lời giải. Nó là một tấm gương phản chiếu: Nếu Mỹ thực sự là “quỷ”, th́ v́ sao Iran lại cầu cạnh “quỷ” để cứu lấy nền kinh tế đang hấp hối? Và nếu Mỹ là “quỷ vĩ đại nhất”, th́ chẳng phải chính Iran đă thất bại hoàn toàn trong việc tạo ra một mô h́nh đạo đức thay thế hay sao?
Musk, với phong cách ngắn gọn, thực dụng và khiêu khích, đă nhắm trúng điểm yếu của Khamenei: sự lệ thuộc vào thù hận như một công cụ chính trị. Trong thời đại mà một chiếc drone có thể xóa sổ một cơ sở hạt nhân và một ḍng tweet có thể lật tẩy một hệ tư tưởng, th́ một câu hỏi như của Musk là một “meme hủy diệt” – nhỏ gọn, thâm sâu và đầy sức công phá.
Và có lẽ điều khiến các nhà độc tài lo sợ nhất không phải là bom đạn, mà là khi người dân bắt đầu bật cười trước những khẩu hiệu giáo điều họ từng tin là chân lư.
Ở nhiều nơi khác, người ta cũng vẫn được dạy rằng Mỹ là “kẻ thù của nhân dân”, là “đầu sỏ đế quốc” – nhưng chính các lănh đạo nơi đó lại gửi con sang Mỹ học, làm ăn với Mỹ, và khi bị quốc gia khác đe dọa th́ lại ngửa tay xin viện trợ từ Mỹ. Có lẽ, họ cũng nên tự hỏi ḿnh: Mỹ là “Great Satan” – hay chỉ là tấm gương soi rơ sự giả tạo của chính họ?
▪️Henry Quang Vu