Gibbs

Tạ Duy Anh

9-4-2025

Ai ngờ khẩu hiệu của cụ Trường Chinh 80 năm trước, lại có sức sống dai đến thế. Hồi đó điều gì xảy ra, mọi người đều đã biết.

Giờ đến lượt Mỹ – Trung thay cho cặp Nhật – Pháp đánh nhau. Lần này may nhất là không có bom đạn, mà chỉ bằng các tuyên bố. Nhưng tính khốc liệt và khả năng tàn phá của nó thì không thua gì một cuộc đối đầu bằng tên lửa hành trình và tầu sân bay.

Một bạn tôi ở Canada bảo rằng, cũng nên có một cuộc so găng cho ngã ngũ, để lịch sử không còn phải băn khoăn, lưỡng lự khi chọn hướng đi. Trong khi đó nhiều người đang run sợ mình bị tai bay vạ gió, theo kiểu “trâu bò húc nhau, ruồi muỗi chết”.

Một số đã đưa ra kết quả thua cuộc nghiêng về phía Trung Quốc. Số ít hơn khẳng định Trung Quốc sẽ sớm đầu hàng. Bản thân người đưa ra lệnh thương chiến cũng đang chờ một cú điện thoại từ kẻ bị thách đấu. Bằng chứng cho nhận định này là mới đây, trong một đại tiệc Trump phát biểu (*): “Trung Quốc rất muốn có một thỏa thuận, nhưng họ không biết bắt đầu bằng cách nào. Chúng tôi đang đợi họ chủ động gọi điện. Rồi họ sẽ gọi thôi!” (Dẫn theo Vnexpress).
Trump cứ ngồi đó mà đợi, như kiểu “Chờ Godot”. Nếu ông chờ thật, thì có thể nghi ngờ ông chuẩn bị chưa kỹ cho cuộc tái đấu! Hoặc quân sư của ông quá ỷ vào trí thông minh và vì thế kiêu ngạo nên không thèm học thêm! Trump đã tự bước lên sàn đấu và tự xác định mình ở đẳng cấp cao hơn đối thủ. Ông rất thích hai từ “thuế quan” và “quỳ gối”. Vì thế ông không thể chấp nhận hòa. Thua càng không có trong vốn từ của ông.

Trong khi Tập thì đầy kiêu hãnh và ông ta lại biết truyền cho hơn một tỉ tư dân Trung Quốc niềm kiêu hãnh đó. Ông có lý do để chết, nếu chẳng may bị đối thủ ra đòn hiểm. Nhưng – có thể Trump không thèm biết – từ trong sâu thẳm, Tập coi ông chỉ là một tay háu đá và hiếu thắng. Tập đúng hay sai, thế giới sẽ sớm được biết. Nhưng chúng ta có thể biết trước là Tập sẽ đối đầu với Trump đến cùng, dù điều đó có thể khiến kinh tế Trung Quốc tiêu điều!

Không có chỗ lùi cho cả hai bên. Đó là tình huống mang đậm dấu ấn của thời đại. Phần còn lại của thế giới sẽ chỉ biết ngồi nhìn và chờ đợi.

Giờ mới là lúc đến việc NHÀ MÌNH.

Hành động linh hoạt và nhanh chóng của ông Tô Lâm có thể không đạt hiệu quả như nhiều người kỳ vọng, vì nó vô cùng khó khi so về vị thế quốc gia. Nhưng theo tôi đó là một việc RẤT KHÁC, rất lạnh và trong chính trị, nó đồng nghĩa với tỉnh táo, khôn ngoan, đáng được cổ vũ. Thỉnh thoảng ông Lênin cũng có một vài câu rất hay, và đây là một câu như vậy: “Chúng ta hoan nghênh sự mềm dẻo của cái đầu nhưng phản đối sự mềm dẻo của cái lưng“.

Ông Tô Lâm ít nhất đã đặt ông Trump vào thế phải “lễ độ”, thứ mà ông ta luôn bỏ qua trong các giao tiếp, ứng xử. Bức ảnh ông Trump ngồi khoanh tay, mặt vênh lên trong khi xung quanh ông là gần chục nguyên thủ các nước châu Âu với dáng vẻ quỵ lụy, sẽ còn được lưu khá lâu trong vũ trụ.

Mỹ – Trung sẽ nện nhau cho đến khi cả hai xơ xác. Chưa thấy có tín hiệu nào bác bỏ khả năng đó. Khi hai gã khổng lồ lao vào nhau, thì những kẻ be bé khó mà không bị bão táp từ cuộc thư hùng xô ngã hoặc cuốn vào. Nghiệt ngã nhất cho Việt Nam, là chúng ta phụ thuộc vào cả hai đối thủ. Mỹ thua thì thảm họa sẽ tính bằng nhiều thập kỷ, bởi bàn tay China sẽ có cơ hội thọc sâu hơn vào số phận chúng ta. Trung Quốc thua thì họ sẽ tìm mọi cách kéo Việt Nam vào chiến tuyến với họ, muốn Việt Nam ăn đòn cùng, bị vạ lây để chia sẻ nỗi uất ức và cuối cùng kích thích những cái đầu nóng muốn đối đầu với Mỹ. Tình huống này, nếu xảy ra và nếu không tránh được, thậm chí còn nguy hiểm hơn cho Việt Nam so với tình huống thứ nhất.

Tôi thực sự lo ngại về một vài phát biểu thể hiện sự chán nản và bất cần, khi Trump không có ý định hạ mức thuế cho Việt Nam sau cú điện đàm lịch sử! Tự ái hay nổi khùng lúc này đều thua, là mắc bẫy những kẻ muốn thâu tóm chúng ta lâu dài. Hãy hành động không phải chỉ vì danh dự, sĩ diện của một nền chính trị, mà vì cuộc sinh nhai của hàng triệu người. Sĩ diện lớn nhất với họ là nuôi dạy được con cái, cho chúng một cuộc sống tốt hơn.

Vì thế, Việt Nam chỉ còn cách kiên trì, nhẫn nại, không hạ mình nhưng không tự vỗ ngực mình từng chiến thắng họ. Đặc biệt không để bị cảm xúc dẫn dắt, bị cám dỗ, lôi kéo về phía Trung Quốc theo kiểu HỌ không cần TA thì ta theo kẻ khác, hoặc giống như sự liên kết của các nạn nhân! Trung Quốc có thể trả đũa Mỹ, còn Việt Nam thì không. Không và không!

Nếu tới đây ông Hồ Đức Phớc khôn khéo hạ được mức thuế đánh vào hàng hóa Việt Nam xuống 25%, theo tôi đã là một thắng lợi.

Điều đó có nghĩa là gì?

Là Việt Nam phải chấp nhận thua thiệt phần nào trong đàm phán, để tạo cho Trump cảm giác chiến thắng. Sống với một người ái kỷ nặng như Trump, phải có kiến thức tinh vi về tâm lý.

Bước tiếp theo, lâu dài và căn cơ hơn, là phải bảo nhau đừng tưởng chỉ mình khôn, đừng tưởng mình làm gì thiên hạ không biết, đừng tham bát bỏ mâm, đừng vì cái lợi ngắn mà hy sinh lợi ích lâu dài. Bởi xét cho cùng, Trump và bộ sậu của ông ta, tuy hung hăng, đầy tính sô-vanh nhưng rõ ràng họ không sai hoàn toàn khi đưa ra lý do áp thuế nặng lên hàng nhập khẩu Việt Nam.

“Chúng ta (tiếp tục nhắc lại) hoan nghênh sự mềm dẻo của cái đầu”.

***

Tin mới nhất: Tỷ phú Elon Musk phản đối đòn thuế quan của Trump, đặc biệt khi leo thang với Trung Quốc và châu Âu. Ông ví cố vấn thương chiến của Trump, Peter Navarro, có bằng Harvard và là tác giả cuốn “Chết dưới tay Trung Quốc” có trí tuệ “thua xa một bao gạch!” Trong khi Navarro gọi Elon là “gã lắp ráp xe”. Còn nhiều biến số thú vị.

Trump viết trên mạng Truth Social, nguyên văn như sau: “China also wants to make a deal, badly, but they don’t know how to get it started. We are waiting for their call. It will happen!”

__________________