Sự tha hóa đạo đức và lối sống đang ngày càng trở thành vấn đề nổi cộm trong đời sống xã hội Việt Nam. Hiện nay, sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống biểu hiện ở nhiều mức độ khác nhau và xảy ra ở mọi đối tượng, từ trẻ em đến người cao tuổi, từ đảng viên bình thường đến những cán bộ lãnh đạo cấp cao của Đảng Cộng sản Việt Nam. Sự suy thoái này đang ảnh hưởng trực tiếp đến văn hóa ứng xử của mỗi cá nhân trong xã hội.
Hiện nay, một bộ phận giới trẻ đang đối mặt với tình trạng suy thoái đạo đức và lối sống đáng báo động. Một số biểu hiện rõ rệt bao gồm:
• Thiếu lý tưởng sống: Không có động lực phấn đấu cụ thể, sống không mục tiêu rõ ràng.
• Lối sống lệch chuẩn: Dối trá, không trung thực, không tuân thủ các chuẩn mực đạo đức xã hội.
• Thiếu nỗ lực cá nhân: Không chuyên tâm nâng cao năng lực, thường ỷ lại vào người khác.
• Thực dụng và buông thả: Chỉ quan tâm đến giá trị vật chất, xem nhẹ giá trị tinh thần.
Hệ quả là tình trạng phạm pháp và bạo lực trong giới trẻ ngày càng tăng. Một số thanh thiếu niên không chỉ đánh nhau, hành hung thầy cô, mà còn gây ra các vụ án nghiêm trọng như con giết cha, anh giết em. Thực trạng bạo lực học đường, đặc biệt là nữ sinh đánh nhau, cũng đang gia tăng.
Ngoài ra, hiện tượng “sống thử” và quan hệ tình dục trước hôn nhân ngày càng phổ biến, dẫn đến số ca nạo phá thai đáng lo ngại: khoảng 300.000 ca mỗi năm ở độ tuổi 15-19. Một bộ phận giới trẻ đang lao vào vòng xoáy của lối sống “văn hóa tốc độ” thiếu kiểm soát.
Sự tha hóa đạo đức và lối sống không phải là vấn đề mới mà đã tích tụ từ sau thời kỳ đổi mới (1986). Hội nghị Trung ương 4, khóa XII, cũng đã phải cay đắng thừa nhận rằng:
“Một trong những biểu hiện của suy thoái đạo đức, lối sống là tham ô, tham nhũng, lợi dụng chức vụ, quyền hạn để trục lợi.”
Những hành vi tham nhũng, lạm quyền của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên đã tạo ra những “tấm gương xấu” cho giới trẻ. Điều này khiến họ mất niềm tin vào hệ thống và thiếu định hướng đúng đắn trong hành xử.
Bên cạnh đó, sự thiếu gương mẫu, thiếu trung thực từ người lớn cũng góp phần làm suy giảm giá trị đạo đức trong xã hội. Những thói quen như “nói không đi đôi với làm,” “nói một đằng, làm một nẻo” đã để lại ấn tượng tiêu cực trong mắt giới trẻ.
Văn hóa ứng xử của giới trẻ đang suy giảm nghiêm trọng. Hiện tượng nói tục, chửi thề không chỉ phổ biến ở thanh thiếu niên mà còn xuất hiện ở trẻ nhỏ và người lớn.
Nhiều học sinh tiểu học đã quen với việc văng tục, chửi bậy, và khi được hỏi, các em thường trả lời rằng học từ bố mẹ, bạn bè hoặc hàng xóm. Điều này cho thấy sự suy thoái đạo đức đã ăn sâu vào đời sống xã hội, ảnh hưởng trực tiếp đến cả các thế hệ sau.
Từ những biểu hiện tiêu cực của giới trẻ hôm nay, có thể thấy rằng nếu không có sự thay đổi mạnh mẽ, tương lai đạo đức của dân tộc Việt Nam sẽ đứng trước nguy cơ đổ vỡ.
Những hệ quả của một xã hội thiếu văn hóa, nơi đạo đức không được coi trọng, sẽ là hố sâu kéo cả dân tộc xuống vực thẳm. Chừng nào chế độ cai trị còn tiếp tục không đặt giá trị đạo đức lên hàng đầu, sự tha hóa này sẽ khó lòng được cải thiện.
Lão Thất