Các bộ trưởng nội vụ châu Âu hôm nay đạt được thống nhất sẽ xem lại toàn diện hiệp ước về đi lại tự do theo hiệp ước Schengen, trong bối cảnh lo ngại về làn sóng nhập cư ồ ạt từ Bắc Phi tới.

Các nước châu Âu đang buộc phải cân nhắc chính sách đi lại tự do vốn là niềm tự hào của họ nhiều năm qua trong nội khối EU. Đa phần chính phủ tại châu lục này muốn khôi phục các trạm kiểm soát hộ chiếu tại biên giới mỗi nước, nhằm đối phó với mối lo ngại làn sóng nhập cư chạy nạn từ Bắc Phi sang.

Cảnh sát Đan Mạch kiểm tra một chiếc xe buýt đường dài tại biên giới với Đức. Ảnh: EPA.

Hệ thống đi lại tự do không cần hộ chiếu đang áp dụng theo hiệp ước Schengen gồm 26 nước châu Âu tham gia. Công dân của một trong 26 nước này có thể tự do di chuyển trong nội khối mà không cần phải trải qua bất kỳ thủ tục kiểm tra giấy tờ nào. Người nước ngoài có thị thực nhập cảnh một trong 26 nước cũng có thể tự do tới tất cả các quốc gia còn lại.

Việc xem lại hiệp ước Schengen được coi là bước lùi nghiêm trọng đối với một châu Âu đã hội nhập thành một khối thống nhất. Tác giả của đề xuất thay đổi này là Pháp và Italy, hai nước đang đối mặt với làn sóng nhập cư ồ ạt từ Tunisia và Libya những tuần gần đây. Sau đó có 15 trên tổng số 22 nước EU tham gia ký hiệp ước Schengen ủng hộ đề xuất này và chỉ có 4 nước bỏ phiếu chống.

Sau khi các bộ trưởng nội vụ châu Âu đồng ý xem lại hiệp ước Schengen, vấn đề này sẽ được thảo luận tại hội nghị thượng đỉnh EU diễn ra vào tháng tới. Sau đó quyết định cải cách hệ thống đi lại tự do Schengen cần phải được Quốc hội châu Âu phê chuẩn mới chính thức có hiệu lực.

Trong khi các chính phủ châu Âu hầu như đồng thuận với việc xem lại hiệp ước Schengen, Uỷ ban châu Âu vẫn duy trì quan điểm cho rằng việc kiểm soát biên giới và hộ chiếu chỉ nên tái lập như là "giải pháp cuối cùng" và mang tính tạm thời trong những hoàn cảnh đặc biệt.

Khối hiệp ước Schengen có hiệu lực từ năm 1995, cho phép đi lại tự do đối với hơn 400 triệu dân tại 22 nước EU cộng với 4 nước không thuộc EU gồm Thụy Sĩ, Liechtenstein, Na Uy và Iceland. Khu vực tự do đi lại này trải dài từ Bồ Đào Nha tới biên giới với nước Nga bên bờ biển Baltic và từ thủ đô Reykjavik của quốc đảo Iceland xa xôi tới biên giới Hy Lạp giáp Thổ Nhĩ Kỳ.

Động thái thắt chặt việc đi lại tự do tại châu Âu diễn ra trong bối cảnh các chính đảng mang quan điểm dân tộc cực hữu đang ngày càng thắng thế ở châu lục này, đặc biệt là tại Đan Mạch, nước mới công bố sẽ đơn phương tái lập các trạm kiểm soát tại biên giới của họ với Đức và Thụy Điển.

Tuy nhiên, nguyên nhân quan trọng dẫn đến đề xuất thay đổi chính sách đi lại tại châu Âu chính là làn sóng nổi dậy chính trị tại Bắc Phi và Trung Đông từ đầu năm. Sự kiện bất ổn kéo dài trên diện rộng này đang khiến dòng người từ đây ồ ạt tìm cách chạy vào châu Âu để lánh nạn.

Tờ Guardian mới đây còn tiết lộ, chế độ đại tá Gadhafi tại Libya còn thực thi chính sách khuyến khích người dân từ Bắc Phi tràn sang châu Âu như một thứ vũ khí, nhằm gây sức ép đối với NATO và các nước EU không ủng hộ phe nổi dậy tại nước này.

Đình Nguyễn
(VNE)