Ðể có thể làm được công việc trao phó cho mình, số nhớt trong đầu máy phải đủ và tốt. Cái đủ và tốt đó được gồm tóm trong chữ “đủ áp suất.” Nếu áp suất không đủ, chúng ta sẽ thấy đồng hồ nhớt trên dashboard sáng lên với hàng chữ “check oil.” Tuy nhiên, không thể tuyệt đối tin vào sự cảnh báo đó được, bởi vì đồng hồ nhớt có thể hoạt động không chính xác, báo động khi không cần thiết hoặc khi cần thiết lại không báo động gì cả. Rất may mắn, ngoài cái tín hiệu trên đồng hồ, chúng ta còn nhiều triệu chứng khác, như tiếng kêu lạch cạch trong đầu máy...

Ðèn báo trên đồng hồ “check oil” sáng lên có thể là chỉ dấu nhiều nguyên nhân phức tạp.

Có được một dàn đồng hồ làm việc hiệu quả là điều tốt nhất. Bởi vì, nó sẽ cho tín hiệu báo động ngay trước khi trục trặc sắp xảy ra để chúng ta kịp thời điều chỉnh. Bằng không, chờ nghe tiếng máy gõ hoặc nghe mùi khen khét bốc lên thì khi đó đã muộn, đầu máy đã bị tổn hại phần nào rồi. Giả sử nhận được tín hiệu báo “check oil” hoặc “low oil pressure,” thì chúng ta phải làm gì?

Ðiều thứ nhất là dừng xe lại để kiểm tra mực nhớt. Chờ khoảng 10 phút cho máy nguội dần, nhớt trở về đầy đủ trong bình thì nhấc nắp đậy đầu máy (hood) lên, rút que thăm nhớt ra xem thế nào. Nhớ phải lau sạch que nhớt ở lần rút đầu tiên, rồi cắm lại một lần nữa để thăm. Nếu thấy nhớt thiếu thì châm lên cho đủ. Có thể chỉ cần làm như vậy là đủ, và đồng hồ sẽ không còn dấu báo động nữa.

Tuy nhiên, câu hỏi phải đặt ra là: Tại sao thiếu nhớt? Nhớt bị rò rỉ hay bị tiêu hao trong quá trình làm việc. Bình thường thì nhớt không hao, nếu đó là một đầu máy tốt. Dù là rò rỉ hay tiêu hao thì đó cũng là chỉ dấu của một vấn đề lớn hơn cần phải được tìm hiểu và sửa chữa. Nhưng đó là chuyện có thể làm trong vài ba ngày nữa. Trước mắt, máy xe vẫn có đủ nhớt để đi hết đoạn đường hôm nay. Nếu sau khi châm nhớt mà vẫn tín hiệu báo động vẫn không hết, hoặc khi kiểm tra thấy mực nhớt vẫn đầy đủ, thì không phải lỗi ở bình nhớt, nguyên nhân báo động có thể nằm ở nơi khác.

Có thể do Head gasket, một bộ phận nằm sâu trong đầu máy, bị cháy.

Nếu không thấy tiếng động khác lạ gì ở đầu máy, thì rất có thể đồng hồ nhận được tín hiệu không chính xác. Nhất là khi xe chưa chạy được bao nhiêu, mới có khoảng 60,000 dặm được ghi nhận trên đồng hồ cây số. Nếu vậy thì chỉ cần phải chỉnh lại cơ chế này (Sending Unit). Trong khi chờ đợi thì bạn vẫn có thể lái xe đi đây đó được, đầu máy không ảnh hưởng gì cả.
Nhưng trước khi rã máy ra xem thì khó có thể biết được lý do đích thực là gì. Nếu không phải là do đồng hồ nhớt thì sao? Có thể do các nguyên nhân sau đây:

-Không đúng loại nhớt.
-Máy bơm nhớt trục trặc, khiến cho đầu máy không đủ nhớt.
-Bạc đạn trong đầu máy bị mòn, lộ nhiều khe hở.
-Nhớt không đủ phẩm chất, hoặc nhớt dơ khiến cho lớp tráng hợp kim ở các mặt tiếp xúc bị ma sát mạnh...

Vào được Head Gasket đòi hỏi gỡ cả nửa trên của đầu máy.

Trong những trường hợp như vậy, lái xe đi thêm có thể làm cho đầu máy bị... lột dên, là một tổn hại nặng nề, gây nhiều tốn kém lớn.

Chúng ta sẽ thảo luận về từng nguyên nhân trục trặc trong mục đích tìm hiểu, và điều chỉnh nếu có thể. Có nhiều điều khác, như các bạn sẽ thấy, phải cần tới kiến thức và dụng cụ chuyên môn mà người lái xe bình dân không hẳn có được.

Bảo trì và thay nhớt thường xuyên có thể tránh được nhiều cơn nhức đầu về sau.

I - “Check Oil” vì áp suất yếu:

Ðó là trường hợp nhớt trong bình vẫn đủ số lượng (quantity), nhưng không đủ phẩm chất (quality) vì những lý do sau:

1. Không đúng loại nhớt: Vấn đề này có thể xảy ra với những tài xế ở miền Ðông, là nơi mà nhiệt độ giữa hai mùa nóng lạnh có một sự sai biệt lớn. Chẳng hạn, nếu trong mùa Hè bạn dùng một thứ nhớt đặc với độ Vicosity cao (10W-30) là thích hợp, thì cũng một thứ nhớt ấy trong mùa Ðông lại không tốt, là vì nó có thể trở nên quá đặc sau một đêm xe để ở ngoài trời, trần thân giữa băng giá. Khi đề máy vào ban sáng, bạn sẽ thấy xe khó nổ, hoặc đồng hồ báo hiệu “low oil pressure” (áp suất nhớt yếu). Ðó là vì nhớt không kịp chảy lỏng để đi vào máy theo nhu cầu của công việc.

Ðây là lúc chúng ta vận dụng kiến thức về các loại nhớt như đã trình bày trước đây: Nhiệt độ ngoài trời cao chỉ số nhớt cao, nhiệt độ thấp chỉ số nhớt thấp. Nghĩa là, nếu đang dùng nhớt 10W-30 thì qua mùa lạnh bạn phải đổi sang 5W-30 mới thích hợp. Bằng không, đầu máy sẽ thiếu nhớt, máy sẽ kêu, bạc đạn sẽ mòn, và lột dên không phải là chuyện xa vời.

2. Chảo nhớt bị hư: Xin nhớ cho rằng, đây là chảo nhớt (oil pan), tức là cái bình chứa nhớt ở dưới hộp máy, là nơi nhớt tụ về để nghỉ ngơi sau khi xe tắt máy. Nếu muốn thay nhớt, chúng ta phải xoáy một cái nút xả (drain plug) ở đáy chảo để rút nhớt cũ ra. Chẳng ai phải gỡ cái chảo đó ra bao giờ trừ khi nó bị hư - cái máy bơm bên trong chảo nhớt hoặc cái lọc máy bơm (oil pump screen) bị hư thì đúng hơn. Một là máy bơm trục trặc, không đủ sức hút nhớt lên nữa; Hoặc do cái màng lọc đó bị vướng nhiều bùn, cặn hoặc rác, khiến nhớt không lưu thông được. Nghe tới chữ rác, bạn ngạc nhiên ư? Xin nhớ cho rằng đây là nhớt trong chảo là thứ nhớt chưa qua oil filter. Trước khi được hút lên từ chảo, nhớt phải qua lớp Screen (màng lọc) này đã, rồi mới được đưa qua Oil Filter trước khi vào máy.

Nếu áp suất nhớt yếu là do từ chảo nhớt thì chúng ta phải xả nhớt, gỡ chảo ra, xem đó là do chảo hay do máy bơm và thay thế khi cần thiết.

3. Nhớt dơ, không đủ phẩm chất: Nếu vì nguyên do này thì... Ông Trời cũng chẳng cứu được, trừ một người. Ðó là chính bạn: Chịu khó thay nhớt cho đúng lịch bảo trì! Nhưng nếu nhớt dơ đã dẫn đến tình trạng lột dên thì đó là kinh nghiệm cho lần sau. Lần này đành phải bỏ ra vài ngàn để ép dên, làm lại đầu máy, hoặc thay máy mới.

4. Bạc đạn mòn, piston hở vì đầu máy làm việc đã quá lâu, mọi thứ đã rão.

II - Báo hiệu “Check Oil” do thiếu nhớt:

Câu hỏi được đặt ra ở đây là: Tại sao xe thiếu nhớt? Bạn là người biết chạy xe và có ý thức bảo trì. Việc gì không biết, chứ còn thay nhớt thì bạn đều đặn lắm. Nhưng có một điều khiến bạn thắc mắc là tại sao, cứ lâu lâu lại phải châm thêm nhớt. Vấn đề đặt ra là, đó có phải là tiến trình hao mòn tự nhiên không?

Xin thưa ngay: Không, đó không là tiến trình tự nhiên. Bởi vì, nếu đầu máy chạy đúng mức thì chủ xe không cần phải thêm nhớt. Lâu lâu kiểm tra mực nhớt là để theo dõi tình hình vận hành của đầu máy, chứ thực ra chẳng phải châm thêm bao giờ, nếu có thì cũng rất ít, rất hạn chế.

Nếu mỗi lần thay nhớt bạn lại phát giác ra là nhớt hao đến cả “quạt” (quart) thì đó là điềm bất tường: Nhớt đã bị rò ở đâu đó. Có thể đặt ra nhiều giả thuyết sau đây:

1. Nhớt có thể bị rò do miếng Head Gasket bị rách, hoặc mối hàn (seal) bị thủng. Chỉ việc thay gasket (có 2 loại gasket là Valve Cover Gasket và Head Gasket) hoặc hàn lại là xong. Công việc có nhiêu đó, nhưng trước khi “xong” thì cũng khá vất vả, do phải tháo gỡ nhiều bộ phận phức tạp chung quanh.

2. Nếu may mắn hơn, có thể đó chỉ là do hộp Oil Filter (lọc nhớt) gắn vênh hoặc bị rò. Chỉnh lại trục trặc nơi hộp Oil Filter này chắc chắn dễ hơn nhiều. Nếu trong lần thay nhớt vừa qua, bạn mang xe ra tiệm cho thợ làm, thì lúc này có thể mang lại để bắt đền. Nếu lý do đơn giản có thế, thì cái khó lại nằm chỗ khác: Thợ máy không dễ dàng nhận ra đó là lỗi của mình, có thể họ lại tìm một cái cớ loanh quanh nào đó để chữa mình, và lấy tiền công. Trừ trường hợp bạn đã kiểm tra và xác định rõ ràng là nhớt từ Oil Filter chảy ra.

3. Có thể do hệ thống PCV bị hư: Cần thay PCV Valve.

4. Nhớt bị cháy trong đầu máy do đầu máy đã phục vụ lâu năm nên bạc mòn, piston lỏng... khiến nhớt có thể đi len vào lòng xi lanh và cháy bên trong.

Như các bạn thấy trong phần phân tích trên, hiện tượng rỉ nhớt, hao nhớt, áp suất yếu có nhiều nguyên nhân. Có những điều chúng ta có thể tự giải quyết, những điều khác thì phải do thợ chuyên môn đối phó. Nói chung, đó là một hiện tượng nhức đầu và đòi tiền rất bạo. Là người sử dụng xe, nếu theo sát lịch thay nhớt, đa số các vấn đề trên đây có thể ngăn ngừa được trước khi chúng xảy ra.

Phạm Ðình
(Ngừoi Việt)