Nguyễn Cao Kỳ, cái chết bất ngờ và bài học đắt giá về ‘hòa hợp hòa giải’
 

Từ Paltalk đến chuyện tướng râu kẽm

Những năm đầu thập niên 2000, khi Internet còn chập chờn, Paltalk là “quán cà phê” đặc biệt của người Việt khắp năm châu. Tối tối ăn cơm xong, mở laptop, vào room “Diễn Đàn Tiếng Nói của Người Dân Việt Nam Trong và Ngoài Nước”, nghe người trong nước, ngoài nước tranh luận, kể chuyện, chửi – khóc – cười… là cả một thế giới khác.

Diễn đàn ấy có một đội ngũ OPS hùng hậu, toàn cựu quân nhân, tù cải tạo, người Việt tị nạn từ Mỹ, Canada, Âu, Úc, cả công an VC cũng lặng lẽ vào nghe. Ban cố vấn có những cái tên mà ai mê thời VNCH đều biết: linh mục, hòa thượng, trí thức, cựu quan chức. Trong số đó có ông Sỹ Hoàng – tên thật Nguyễn Nam Sơn – nguyên Giám đốc Phòng Nhân viên Phủ Tổng Thống VNCH, từng du học Pháp, sau 1975 còn được Võ Văn Kiệt mời ra khỏi tù làm cố vấn kinh tế.

Chính từ một buổi nói chuyện của ông Sỹ Hoàng trên diễn đàn, giữa vô số cái nick ẩn danh ấy, đã nhen lên một giả thuyết u ám: tướng râu kẽm Nguyễn Cao Kỳ có thể đã chết không chỉ vì… “tai biến đường hô hấp” như thông báo chính thức.

Thỏa thuận 50 triệu đô và chiếc “chiếu manh” mùa đông

Theo những gì được đồn đoán và kể lại, khoảng năm 2004, sau gần ba thập niên lưu vong, Nguyễn Cao Kỳ được phía Hà Nội “mở cửa” mời về. Mục tiêu rất rõ: dùng tiếng tăm một cựu Phó Tổng Thống VNCH làm mồi nhử, gửi thông điệp cho cộng đồng tị nạn rằng: “Ngay ông Kỳ còn về Việt Nam, thì mấy anh HO, mấy ông trung úy, thiếu tá… có gì mà phải ngại.”

Người ta kể rằng có một thỏa thuận trị giá khoảng 50 triệu USD: không phải trả một cục, mà rót dần, mỗi lần ông Kỳ về là một đợt giải ngân. Cũng đúng thôi, con thú đã sập bẫy, tội gì cho ăn hết mồi một lúc.

Những năm sau 75, việc làm ăn của ông ở California không mấy suôn sẻ. Tiệm rượu, tiệm áo quần của vợ chồng ông rồi cũng lụn bại, gia đình tan vỡ, ông lang bạt sang Louisiana, rồi Bangkok, sau đó dựa vào các dự án của người bạn đời mới – bà Lê Hoàng Kim. Khi bên kia đại dương chìa tấm chiếu dày ấm giữa mùa đông túng quẫn, ông nhận lời.

Về Việt Nam, ông được trải thảm như một ông hoàng: xe đưa rước, yến tiệc, mỹ nhân, áo gấm về làng Sơn Tây thăm bà con, báo chí vây quanh, phát biểu “hòa hợp hòa giải” gây sốc. Đổi lại, ông đánh mất gần như toàn bộ sự kính trọng mà cộng đồng người Việt tị nạn từng dành cho một cựu Tư lệnh Không quân, cựu Chủ tịch Ủy ban Hành pháp Trung ương, cựu Phó Tổng Thống VNCH. Trong mắt rất nhiều người, từ đó ông chỉ còn là kẻ “đi làm bình phong cho Nghị quyết 36”.

Câu chuyện “mưa phân nước tiểu” trên đầu Hồ Chí Minh

Một tối cuối tháng 6/2011, trên diễn đàn Paltalk, khi nghe tin Nguyễn Cao Kỳ lại đang ở Việt Nam, nhiều người hỏi ý kiến ông Sỹ Hoàng. Ông cầm mic kể một câu chuyện mà nếu quả đúng như vậy, thì đó là nhát dao trí mạng vào “thần tượng Hồ Chí Minh” trong tâm lý của giới cầm quyền Hà Nội.

Ông nói, ngày xưa khi còn là Giám đốc Phòng Nhân viên Phủ Tổng Thống, ông và tướng Kỳ khá thân. Có lần, tướng Kỳ kể về những phi vụ “Bắc tiến” năm 65–66: sau khi đánh tan các ổ phòng không, thay vì tiếp tục dội bom, ông ra lệnh cho phi công chở những thùng phi chứa đầy phân và nước tiểu, bay lượn nhiều vòng trên không phận Hà Nội rồi từ từ trút xuống phủ Chủ tịch và nhà sàn Hồ Chí Minh. Không giết ai, nhưng đủ để “bác” khiếp vía, cả mái nhà và râu tóc bị tắm trong cơn mưa ô uế.

Câu chuyện ấy – dù đúng hay sai – được nói ra công khai, giữa một room Paltalk đầy rẫy nick công an Việt Nam đang nghe lén. Và với một chế độ mà hình tượng Hồ Chí Minh là cái trụ chống đỡ cuối cùng cho toàn bộ hệ thống tuyên truyền, thì đó là một sự xúc phạm khó mà “bỏ qua cho được”.

Cái chết trên đường bay và những mảnh ghép u tối

Tháng 7/2011, tin chấn động: tướng Nguyễn Cao Kỳ qua đời đột ngột tại Malaysia, trên đường từ Sài Gòn quá cảnh Kuala Lumpur để trở về Mỹ. Hãng AP dẫn lời gia đình nói ông mất vì rối loạn đường hô hấp, trước đó sức khỏe vẫn “tốt, chỉ yếu đi mấy tuần cuối.” Con gái ông, MC Nguyễn Cao Kỳ Duyên, vội vã bay qua Malaysia để tìm hiểu nguyên nhân cái chết bất thường của cha.

Không có khám nghiệm tử thi công khai, không có một báo cáo y khoa độc lập nào được phổ biến rộng rãi. Người thì tin ông ra đi vì tuổi già bệnh tật, người lại khẳng định đây là một “tai nạn nghề nghiệp” khác trong danh sách những cái chết mờ ám dưới các chế độ cộng sản.

Bởi lịch sử đã cho chúng ta quá nhiều ví dụ: từ những cái chết bất thường của các lãnh đạo Liên Xô, Trung Quốc, Bắc Hàn; đến các trường hợp gây tranh cãi ở Việt Nam như Võ Văn Kiệt, Nguyễn Bá Thanh, Trần Đại Quang, Phùng Quang Thanh… Dư luận luôn có xu hướng xếp Nguyễn Cao Kỳ vào cùng một “khu vực nghi vấn”: đã biết quá nhiều, đã lỡ nói quá nhiều, và lại còn… chưa nhận đủ tiền.

Không ai có đủ bằng chứng để kết luận. Nhưng những mảnh ghép – thỏa thuận tiền bạc, phát ngôn gây sốc, câu chuyện xúc phạm “bác”, cái chết trên đường bay – khi ráp lại, tạo thành một bức tranh mà người ta khó lòng tin đó chỉ là “đột quỵ ngẫu nhiên”.

So bóng Trần Bình Trọng và bài học cho người muốn “hòa hợp”

Lịch sử Việt Nam từng khắc ghi câu nói bất hủ của Trần Bình Trọng:
“Ta thà làm quỷ nước Nam, còn hơn làm vương đất Bắc.”

Đặt cạnh đó, nhiều người cay đắng chua chát rằng Nguyễn Cao Kỳ đã chọn con đường ngược lại: từ người từng “làm vương nước Nam”, sẵn sàng chấp nhận vai trò “quỷ đất Bắc” miễn là có thêm vài chục triệu đô, vài bữa yến tiệc, vài chuyến áo gấm về làng.

Công bằng mà nói, con người ai cũng có yếu đuối, cũng có nỗi riêng. Những năm tháng cuối đời, ông có thể đã rất cô đơn, thất bại trong kinh doanh, gia đình đổ vỡ, tuổi già bơ vơ xứ người. Cái phao cứu sinh mang tên “hòa hợp hòa giải” do Hà Nội quăng ra, ông nắm lấy – và trả giá bằng danh dự, bằng hình ảnh, bằng cái chết gây tranh cãi cho tới tận hôm nay.

Trong khi đó, biết bao sĩ quan cấp tá, cấp úy VNCH vô danh khác đã chọn con đường lặng lẽ hơn: chết trong trại cải tạo, tự vẫn ngày 30/4, hay sống nghèo nhưng giữ trọn lời thề với lá cờ cũ. Họ không có vinh quang, không được đi lại thảm đỏ, không ai trả 50 triệu đô để “mời về.” Nhưng lịch sử, trong lòng người Việt tự do, lại dành cho họ một chỗ đứng trang trọng hơn nhiều.

“Phú quý bất năng dâm, uy vũ bất năng khuất”

Người xưa dạy: “Phú quý bất năng dâm, bần tiện bất năng di, uy vũ bất năng khuất.”
Với tướng Nguyễn Cao Kỳ, cả ba điều ấy – nhiều người cho rằng – ông đều không vượt qua nổi.

Nhưng bài học từ câu chuyện của ông không chỉ là để phán xét một cá nhân đã khuất. Nó còn là lời nhắc cho tất cả những ai hôm nay đang mơ về một thứ “hòa hợp hòa giải” với một chế độ chưa bao giờ thật lòng sám hối, chưa bao giờ tôn trọng chữ tín.

Khi anh đặt chân lên chiếc thang máy quyền lực, tiền bạc do họ điều khiển, thì đừng quên một sự thật lạnh lùng: nút “stop” không nằm trong tay anh. Họ có thể nâng anh lên vì lợi ích của họ, và họ cũng có thể tắt đèn bất cứ lúc nào – khi anh hết giá trị, hoặc lỡ miệng xúc phạm đến những điều họ coi là “tối kỵ”.

Tướng râu kẽm Nguyễn Cao Kỳ đã ra đi nhiều năm. Hùm chết để da, người chết để tiếng. Tiếng ông để lại – trong mắt người Việt tự do – vừa là nỗi tiếc nuối cho một tài năng, vừa là lời cảnh tỉnh đắt giá cho mọi thế hệ:
Trong cuộc chơi với cộng sản, tiền nhiều đến đâu cũng không đủ để mua lại danh dự đã đánh mất – và mạng sống, đôi khi, cũng chỉ là một con số nhỏ trong bản hợp đồng mà thôi.