Giá thực phẩm ở Mỹ khó giảm ngay dù ông Trump miễn thuế
 

Hàng tồn kho được mua ở giá cao vẫn chưa bán hết, cùng tác động từ thời tiết, dịch bệnh, loại thuế khác khiến giá thực phẩm Mỹ khó giảm.

Ngày 14/11, Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh miễn thuế đối ứng với hàng loạt thực phẩm. Đó là cà phê, trà, trái cây nhiệt đới và nước ép trái cây, hạt cacao, gia vị, chuối, cam, cà chua, thịt bò cùng một số loại phân bón.

Ngày 20/11, ông tiếp tục ký sắc lệnh gỡ bỏ thuế bổ sung 40% áp lên thực phẩm Brazil, gồm thịt bò, cacao và các loại trái cây. Brazil cung cấp tới một phần ba số cà phê tiêu thụ tại Mỹ và là nhà cung cấp lớn về thịt bò, đặc biệt là loại để làm burger.

Các động thái này diễn ra khi Tổng thống Mỹ gần đây đối mặt với nhiều chỉ trích vì giá thực phẩm tăng cao. Tuy nhiên, việc rút lại các loại thuế này không có nghĩa giá sẽ sớm giảm.

Theo dữ liệu quản lý chuỗi cung ứng và kinh nghiệm từ lịch sử, giá bán lẻ cần thời gian mới hạ nhiệt. Nguyên nhân chính nằm ở lượng hàng tồn kho. Các loại thực phẩm đang bày bán đã được mua và nhập khẩu từ khi thuế còn ở mức cao.

"Người tiêu dùng còn chưa thực sự thấy tác động lớn của lạm phát đâu, vì nó đang nằm ở khâu trung gian, là các kho hàng và trung tâm phân phối", Zachary Rogers - Giảng viên quản lý chuỗi cung ứng tại Đại học bang Colorado giải thích.


Các hãng bán lẻ và chuyên gia logistics đều cảnh báo biên lợi nhuận hoạt động của doanh nghiệp đã chịu ảnh hưởng. Rogers cho biết người tiêu dùng sẽ cảm nhận rõ lạm phát khi những mặt hàng này lên kệ. Hãng bán lẻ sẽ phải nâng giá chúng để bù lại chi phí.

"Chuỗi cung ứng không thể phản ứng nhanh với các điều chỉnh giá, dù là điều chỉnh do tổng thống hay biến động tự nhiên của thị trường", Phil Kafarakis - CEO hiệp hội thực phẩm IFMA cho biết. Khi chuỗi cung ứng gián đoạn vì đại dịch và sự cố tàu Ever Given bị kẹt tại kênh đào Suez, giá cả mất 6 tháng mới tăng lên, sau đó mất thêm 6 tháng sau mới hạ nhiệt.


Chủ tịch Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell cho biết sự kết hợp giữa áp lực chuỗi cung ứng và chi phí logistics tăng mạnh đã góp phần tạo ra "lạm phát tạm thời". "Lạm phát do thuế nhập khẩu sẽ mất rất lâu mới biểu hiện rõ", Powell nói trong cuộc họp báo hồi tháng 7.

"Mức giảm thuế 10% đến 40% chỉ có thể cải thiện biên lợi nhuận dài hạn cho các doanh nghiệp sản xuất, thu hoạch, vận chuyển, tiếp thị và bán thực phẩm", Kafarakis giải thích.

Ông cho biết người tiêu dùng sẽ chưa cảm nhận được tác động của sắc lệnh trong một thời gian dài. Kafarakis dự báo giá cà chua và dâu tây sẽ giảm phần nào vào đầu năm tới. Một số mặt hàng như cà phê và phô mai có thể được hạ giá để thu hút khách vào cửa hàng, nhưng "chỉ trong thời gian ngắn hoặc số lượng hạn chế".

Các nhà kinh tế học cũng cảnh báo giá chưa chắc quay về mức thấp trước đây, kể cả khi hàng tồn kho được bán hết và nhập mới. "Trong báo cáo lợi nhuận quý III, tôi thấy nhiều công ty cho biết vẫn sẽ điều chỉnh giá, vì chi phí cấu trúc đã tăng lên do thuế", Peter Boockvar - Giám đốc đầu tư tại OnePoint Wealth Advisers nhận xét.

Ông cho biết ngay cả khi Tòa Tối cao không cho phép ông Trump dùng Đạo luật Quyền Kinh tế Khẩn cấp (IEEPA) để áp thuế quy mô lớn, doanh nghiệp vẫn có rủi ro bị áp thuế theo từng ngành hàng. Hiện tại, nhôm, thép, xe hơi nhập khẩu đều đã bị áp thuế riêng.

Bên cạnh đó, giá cả tăng lên còn vì nhiều yếu tố khác ngoài thuế nhập khẩu. Ví dụ, giá cacao tồn kho đang ở mức cao một phần vì sản lượng giảm do hạn hán. Số lượng đàn bò Mỹ hiện ở mức thấp nhất 74 năm và dịch bệnh ở Mexico khiến Mỹ cấm toàn bộ thịt bò Mexico cũng đẩy giá thịt bò lên cao.

Mỹ đã dỡ bỏ thuế 10% với thịt bò Australia, Argentina và Uruguay. Thuế 15% với thịt bò New Zealand cũng đã được miễn. "Về mặt chính trị, áp thuế đối thủ nước ngoài để bảo vệ nhà sản xuất trong nước rất dễ. Nhưng người tiêu dùng mới là bên phải trả tiền. Khi nhu cầu giảm xuống, họ lại chuyển sang ăn thịt gà. Thế là công ty trong nước cũng chẳng khá hơn", Boockvar nói.

Hiệu ứng từ các loại thuế khác cũng khiến giá thực phẩm chưa thể giảm ngay khi một phần thuế được dỡ bỏ. Ví dụ, thuế thép và nhôm hiện ở mức 50% khiến giá sản phẩm đóng hộp và máy móc tăng theo.

Dữ liệu của NielsenIQ về giá thực phẩm dịp Lễ Tạ ơn cho thấy giá trung bình loại sốt nam việt quất đóng hộp tăng từ 2,02 USD tháng 11/2024 lên 2,52 USD tháng 10/2025. Nhôm dùng để sản xuất lon chịu thuế theo sắc lệnh đầu năm nay của ông Trump.

Ngoài sốt nam việt quất đóng hộp, súp kem nấm cũng tăng giá. Bánh hồ đào tăng 15%. Giá gà tây cũng nhích lên. Theo Liên đoàn Nông trại Mỹ, số lượng đàn gà tây của Mỹ đã giảm xuống mức thấp nhất gần 40 năm do cúm gia cầm. Một số loại phân bón nhập khẩu hiện chịu thuế hai chữ số, từ đó làm tăng chi phí trồng trọt để sản xuất thức ăn chăn nuôi.