VietBF - USA “Nobel Hòa bình cho Trump?”: Thỏa thuận Gaza mở cánh cửa, nhưng “màn hình chia đôi” vẫn rất chướng

Bức tranh tổng quan: Từ vận động công khai đến cơ hội thực sự
Sau nhiều tháng vận động công khai, cơ hội Nobel Hòa bình dành cho Tổng thống Donald Trump bất ngờ trở nên “khả dĩ” hơn khi giai đoạn 1 của thỏa thuận đình chiến tại Gaza được công bố. Tuy vậy, một khảo sát gần đây cho thấy chỉ khoảng 22% người Mỹ cho rằng ông xứng đáng với giải thưởng này, và ngay trong hàng ngũ Cộng hòa, ý kiến cũng chia đôi. Cửa mở — nhưng không hề rộng.

Thỏa thuận Gaza: Thành tựu lớn, nhưng “đến muộn” cho mùa Nobel năm nay
Thỏa thuận giai đoạn 1 gồm ngừng bắn, rút quân đến ranh giới đã xác định và trao đổi con tin–tù nhân, với vai trò thúc đẩy từ Washington. Đây là bước tiến quan trọng, làm dày thêm hồ sơ trung gian hòa giải của Nhà Trắng. Tuy nhiên, thông tin công bố rơi ngay trước ngày Ủy ban Nobel Hòa bình ra mắt giải năm nay (thứ Sáu), nên nếu có “điểm” thì nhiều khả năng sẽ được cân nhắc cho mùa giải kế tiếp.

Tín hiệu ủng hộ bất ngờ: Từ hoài nghi đến “có thể xem xét”
Một số tiếng nói không thuộc phe ông Trump bắt đầu thừa nhận cơ hội — nếu tiến trình hòa bình được thực thi bền vững. Phóng viên an ninh quốc gia kỳ cựu David Sanger lưu ý rằng nếu kế hoạch tiến triển, ông Trump “có thể có một đòi hỏi xứng đáng ngang với 4 tổng thống Mỹ từng đoạt giải trước đây”. Thượng nghị sĩ Dân chủ John Fetterman thì nói ông sẵn sàng dẫn đầu nỗ lực trao Nobel cho Trump nếu chiến sự ở cả Gaza và Ukraine chấm dứt thật sự.

“Màn hình chia đôi”: Thành tích đối ngoại vs. tranh cãi đối nội & Caribe
Trong khi hồ sơ Gaza mang lại “điểm cộng”, chuỗi quyết định cứng rắn của chính quyền lại tạo “điểm trừ” không nhỏ:
• Trong nước: Các tòa án liên tiếp chặn việc triển khai Vệ binh Quốc gia ở Portland (Oregon) rồi Illinois, phán rằng căn cứ pháp lý chưa thuyết phục và nguy cơ vượt quá thẩm quyền là có thật. Tranh luận về Đạo luật Chống Quân sự Hóa (Posse Comitatus) và lời đe dọa viện dẫn Đạo luật Chống Nổi loạn càng làm giới quan sát nghi ngại.
• Ngoài khơi Caribe: Chiến dịch tấn công các “tàu buôn ma túy” gần Venezuela gây tranh cãi pháp lý và đạo lý. Thượng viện vừa bác nỗ lực hạn chế thẩm quyền Tổng thống (với hai Thượng nghị sĩ Cộng hòa Rand Paul và Lisa Murkowski đứng về phía Dân chủ nhưng vẫn thiếu phiếu). Phía chỉ trích cho rằng đây là “giết chóc ngoài tố tụng”, thậm chí có thể cấu thành tội ác chiến tranh; Phó tổng thống JD Vance phản pháo thẳng thừng: “Tôi chẳng quan tâm anh gọi đó là gì.”

Vì sao điều này quan trọng với Nobel Hòa bình?
Nobel Hòa bình thường ưu ái các nỗ lực đa phương, bền vững và mang tính giảm leo thang xung đột. Việc trung gian ngừng bắn Gaza — nếu trụ được qua các mốc then chốt như trao trả con tin, rút quân thực chất, lộ trình tái thiết, cơ chế an ninh và giám sát — sẽ là “điểm cộng” dài hạn. Ngược lại, hình ảnh một nước Mỹ vừa thúc đẩy hòa bình, vừa mở rộng sử dụng vũ lực ngoài chiến trường truyền thống và đẩy cao căng thẳng đối nội có thể khiến Ủy ban Nobel do dự.

Kịch bản sắp tới: Điều gì có thể xoay chuyển cán cân?
• Gaza giữ lửa đình chiến hay tái bùng phát? Khả năng thực thi là chìa khóa — từ việc trả con tin, thả tù nhân, đến các bước rút quân.
• Ukraine có bước ngoặt? Nếu hòa đàm thực chất khởi động, điểm số Nobel tăng vọt.
• Chiến dịch Caribe: Chuyển từ “diệt” sang “chặn–bắt” theo khuôn khổ pháp lý rõ ràng hơn sẽ giảm phản ứng tiêu cực.
• Đối nội: Tôn trọng phán quyết tòa, hạ nhiệt ngôn từ đối đầu trong nước sẽ giúp bức tranh “vì hòa bình” nhất quán hơn.

Kết luận
Cơ hội Nobel của ông Trump đã từ “khó tin” thành “có thể bàn”, nhờ cú hích từ Gaza. Nhưng cùng lúc, các động thái cứng rắn trong nước và chiến dịch ngoài khơi Caribe tạo ra “độ vênh” với tiêu chí của Ủy ban Nobel. Con đường thuyết phục Oslo vì thế sẽ không nằm ở những tuyên bố ồn ào, mà ở khả năng duy trì hòa bình thực chất, giảm sử dụng vũ lực gây tranh cãi, và tôn trọng luật pháp trong–ngoài nước.