Theo như các chính sách thực tiển đối với Việt kiều cũng đă rất thông thoáng và tiến bộ nhiều mặt. Tuy nhiên, hố sâu ngăn cách giữa Đảng và kiều bào vẫn c̣n đó, trong khi đó có ư kiến cho rằng chế độ chính trị CSVN đă thay đổi rất nhiều, từ bản chất cầm quyền đến tŕnh độ nhân sự. Nhưng cho dến nay, Đảng vẫn chưa nhận lấy trách nhiệm đó, ít nhất là về mặt đạo lư dân tộc.
Ông Ngô Trịnh Hà, Phó chủ nhiệm Ủy ban nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài, phát biểu trước nhóm khách TS Nguyễn Hữu Liêm mời tới nhà ở San Jose
Hôm thứ Sáu 14 tháng 10 vừa qua, tại tư gia của tôi ở San Jose, California, có một buổi gặp gỡ giữa Uỷ ban người Việt ở nước ngoài đến từ Hà Nội và một số nhân sĩ Việt kiều, hầu hết là từ miền Nam. Trong suốt hơn hai giờ, cuộc trao đổi đều tương đối khá thẳng thắn và thực tiễn về các chính sách đối với Kiều bào.
Ông Ngô Trịnh Hà, Phó chủ nhiệm Ủy ban nhà nước về người VN ở nước ngoài, đã phát biểu trước nhóm khách tôi mời tới nhà. Nhưng khi nói về Nghị Quyết 36 năm 2004 của Bộ Chính Trị Đảng CSVN về chính sách đối với người Việt đinh cư ở nước ngoài th́ buổi thảo luận trở nên sôi nổi gần như là một cuộc tranh luận.
Về phía Phái đoàn ngoại giao th́ đánh giá Nghị quyết 36 là một thành công lớn, một bước ngoặc quan trọng trong chính sách của Đảng đối với Kiều bào trong tiến tŕnh ḥa giải dân tộc để cùng chung tay xây dựng đất nước, hướng về tương lai.
Phía nhân sĩ kiều bào th́ cho đó là một thất bại từ cơ bản v́ nó không giải hóa được hố sâu ngăn cách giữa người Việt tỵ nạn và thể chế chính trị Cộng sản Việt Nam. Chưa nói về b́nh diện vĩ mô, có người nói thẳng rằng hăy nh́n xem buổi gặp mặt hôm nay tại một nhà riêng với một số nhỏ chưa tới 10 người - thay v́ là một buổi gặp gỡ công khai, có đông đảo các thành phần người Việt và giới truyền thông tham dự - th́ đây là bằng chứng rơ nhất về sự thất bại của Nghị quyết 36.
Chưa ṣng phẳng với quá khứ
Có ư kiến cho rằng chế độ chính trị CSVN đă thay đổi rất nhiều, từ bản chất cầm quyền đến tŕnh độ nhân sự. Các chính sách thực tiển đối với Việt kiều cũng đă rất thông thoáng và tiến bộ nhiều mặt. Tuy nhiên, hố sâu ngăn cách giữa Đảng và kiều bào vẫn c̣n đó.
Tác nhân tạo ra hố sâu đó là một cách nhìn không thay đổi của Đảng CSVN. Nhưng cho dến nay, Đảng vẫn chưa nhận lấy trách nhiệm đó, ít nhất là về mặt đạo lư dân tộc. Ngôn ngữ Nghị quyết 36 không đề cập ǵ đến những sai lầm lớn lao và ác độc của Đảng sau 1975 đối với dân miền Nam, nhất là người dân Sài G̣n. Từ học tập cải tạo tàn ác, đến đánh tư sản, đánh Hoa kiều, chế độ lư lịch khắt khe, chính sách lùa dân thành thị lên các vùng kinh tế mới rừng thiêng nước độc, xua đuổi và cướp nhà cửa, tài sản, đưa hàng trăm ngàn dân vượt biển, vượt biên đường bộ, để bị cưỡng hiếp bởi hải tặc, chết khát, chết v́ ḿn bên Campuchia.
Đó là chỉ nêu lên vài nét chính. Chúng là những tội ác lịch sử mà tổ chức chính trị mang tên Đảng CSVN chưa lần trực diện với chúng, ṣng phẳng với quá khứ sai lầm lớn lao đó. Phần đông khối Kiều bào Việt ở Hoa Kỳ vẫn c̣n mang thương tích lớn từ những chính sách bất nhân đó. Họ chưa tha thứ v́ Đảng chưa chịu nhận trách nhiệm trước lịch sử, trước dân tộc, trước đại khối Kiều bào hải ngoại.
Cảnh Sài Gòn ngày nay
Trong lúc thảo luận hôm ấy, một nhân sĩ đặt tên cho những chính sách sai lầm và kém cỏi là tác phẩm của trí tuệ nông dân. Mới nghe qua th́ tên gọi nầy có vẻ như là một xúc phạm. Nhưng thực ra đó là một nhăn hiệu công bằng. Đảng CSVN hănh diện là của giai cấp công nông – tức là của giới vô sản, bần cùng. Với trí tuệ và ư chí công nông, vô sản đó, họ đă làm nên lịch sử, một lịch sử bách chiến bách thắng – như ngôn ngữ lịch sử chính thống của Đảng vẫn ca ngợi. Và ai – kể cả người CS - cũng thấy rằng các tác phẩm từ trí tuệ nông dân đó cũng đă gây ra biết bao tai họa cho quốc gia, cho dân tộc.
Trí thức thiên tả thường huyền thoại hóa giai cấp bần cùng, quê mùa, vô sản. Đó là sự nhầm lẫn giữa ḷng thương hại từ ư thức công lư đối với sự đánh giá khách quan về khả năng quyền lực, đạo đức ư chí chính trị khi nói về giai cấp nông dân. Ư chí chiến thắng của giới bần nông Việt Nam đă tạo nên một Điện Biên Phủ 1954 và Sài G̣n 1975, nhưng nó cũng đă mang đến Cải cách ruộng đất ở miền Bắc, đấu tố giai cấp và đánh tư sản, kinh tế mới ở miền Nam sau 1975. Đó là thể loại tư duy của Mao Trạch Đông khi thấy Trung Hoa thu hoạch lúa mùa kém đă đổ lỗi cho chim sẻ và ra lệnh tiêu diệt hết loài chim nầy. Kết quả là châu chấu và côn trùng tàn phá mùa màng, tạo nên nạn đói năm 1958- 60 trong đó hơn 30 triệu dân Trung Quốc đă chết đói v́ thiếu ăn.
Qua khúc quanh vươn thoát
Thế nhưng, nếu quan sát kỹ, chúng ta có thể thấy rằng bản thân Đảng CSVN đang vươn thoát khỏi những sai lầm chính sách của trí tuệ nông dân. Cùng lúc, ngôn ngữ và tinh thần của Nghị quyết 36 vẫn c̣n là một tác phẩm dung chứa tư duy của tầm mức trí tuệ nông dân đó. Trên b́nh diện chính trị, Nghị quyết vẫn thể hiện ư chí chiến thắng, định kiến một chiều, đánh giá không chính xác về tâm tư kiều bào gốc VNCH, coi họ chỉ là đối tượng nhằm chính phục chính trị và khuyến dụ kinh tế - thay v́ nhằm chia sẻ và thông hiểu vết thương sâu thẳm mà Kiều bào đang c̣n chịu đựng. Đó là chưa nói đến ư tưởng xây dựng cộng đồng Kiều bào ở hải ngoại theo đề án của Đảng, dù là tích cực, nhưng thiếu thực tế và không cần thiết.
Theo ý kiến của riêng tôi, công bằng mà nói, tuy vậy, Nghị quyết 36 đã là một cách mạng về tư duy lớn của Đảng đối với chính sách về kiều bào. Từ cáo buộc phản quốc, bắt giam, đối với người vượt biên những năm sau 1975, nay Đảng đă chính thức công nhận Kiều bào là một bộ phận không thể tách rời của dân tộc. Từ gởi Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết sang quận Cam, California, gặp mặt Kiều bào, cho phép cựu Phó Tổng thống VNCH Nguyễn Cao Kỳ, Nhạc sĩ Phạm Duy… về sống ở nước nhà, cho đến chính sách miễn thị thực, công nhận song tịch, vấn đề mua bán bất động sản, Đảng CSVN đă chứng tỏ những thiện chí vượt bực.
Điều đó cho chúng ta thấy rằng Nghị quyết 36 mang hai b́nh diện song song với nhau: Đó là chính sách thực tiển đối với tinh thần chính trị. Cộng đồng Kiều bào, người Mỹ gốc Việt nay về nước làm ăn, nghỉ hưu, du lịch ngày càng đông. Hăy xem các chuyến bay trực tiếp của Vietnam Airlines từ California về Sài G̣n không c̣n chỗ ngồi th́ sẽ thấy điều đó. Đảng CSVN đă thành công trên b́nh diện chinh phục kiều bào ít nhất là trong các mục tiêu thực dụng. Nhưng Đảng đã sai khi cho rằng đây là một chiến thắng chính trị.
Và cũng vì thế, đó là nguyên nhân sâu sắc cho một số lớn, nếu không nói là đa số kiều bào gốc VNCH, chưa chấp nhận thua cuộc trước chiến lược chính trị và nhân tâm đó của Đảng.
...tới logic thương tích của kiều bào
Khi tôi đăng lên trang Facebook về buối gặp mặt nói trên, tôi đă nhận được nhiều b́nh luận trái chiều.
“Đừng nghe những ǵ Cộng sản nói mà hăy nh́n kỹ những ǵ Cộng sản làm”, hay, “Cộng sản tự bản chất là không bao giờ thay đổi.”
Có một số b́nh luận hằn học hơn cùng với nhiều lời tán thành chuyện đối thoại, gặp gỡ như thế. Tôi thông cảm và chia sẻ với tất cả ư kiến trái chiều, và tôi không xóa bỏ lời b́nh luận nào. Những kết án thuần chất khẩu hiệu của thời VNCH là những biểu dấu của cái logic thương tích mà chúng ta phải công nhận và thông cảm.
Thôi th́ hăy b́nh tâm mà “nh́n kỹ những ǵ Cộng sản làm”: Từ cái thời đấu tố Cải cách Ruộng đất, văn kiện đầy ngôn ngữ giai cấp, ca ngợi tuyệt đối chủ nghĩa Mác Lê Nin, cho đến hôm nay, khi họ cố gắng làm ḥa với Kiều bào, dù là cho mục tiêu chính trị, hay là khi họ gia nhập toàn diện vào cộng đồng kinh tế của thế giới văn minh, tiến bộ, hay là về b́nh diện đối nội với những thành đạt về ổn định chính trị, trật tự xă hội – dù bất công và ung thối – và phát triển kinh tế, đă tạo nên một giai tầng trung lưu, tư bản mới cho nhân dân.
Những ai về nước gần đây, đi vào vùng xa, làng thôn, dù nghèo khó vẫn c̣n đó, nhưng đời sống chung của quần chúng đă được nâng cao rất nhiều. Nay dân chúng không c̣n ăn để no, mà phải ngon; mặc không chỉ đủ ấm, mà phải đẹp. Chúng ta phải công bằng ghi cho Nhà nước VN điểm cộng.
Hệ thống cộng sản VN có thay đổi không?
Không những bản chất của chế độ đă thay đổi, mà ngay cả con người đảng viên cộng sản cũng đă thay đổi, đă tiến hóa rất xa. Vâng, cái ǵ cũng phải thay đổi, chuyển hóa theo thời gian. Chế độ và con người cộng sản VN đă và đang thay đổi. Lần nữa, ta phải b́nh tâm để công nhận điều đó.
Trong chuyến về nước tháng Tám vừa qua, tôi có dịp tiếp xúc với khá nhiều cán bộ cấp trung của chế độ. Hầu hết tuổi dưới 50 và tốt nghiệp từ các trường đại học uy tín Âu Mỹ. Trong đó có một số là sinh viên cũ của tôi ở San Jose City College. Trong các bữa ăn trưa hay tiếp xúc xă giao với các cán bộ cấp thứ trưởng và vụ trưởng ở Sài g̣n và Hà Nội, tôi không thấy con người cộng sản nào ở họ, từ ngôn ngữ, nhân cách, phong thái.
Ngay cả vị sĩ quan an ninh cấp tá hay mời tôi cà phê cũng là một con người sâu sắc, mang dáng dấp văn minh, lịch sự - chứ không như mấy chục năm trước khi tôi mới về nước đă phải làm việc với các ông an ninh chính trị thô kệch và hách dịch. Hiện tượng nhị nguyên nhân cách nơi cán bộ, tức là con người thể chế đối với con người thực, nay là một chuyện đang giảm bớt rất nhanh.
Khi con người thay đổi, thể chế cũng thay đổi theo.
Hăy nh́n vào nhân sự Bộ Chính trị hiện nay. Ở cơ chế quyền lực cao nhất hiện nay ta thấy chỉ c̣n một người cộng sản duy nhất: Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Tôi cũng từng có lần gặp gỡ, quen biết một vài nhân vật trong Bộ Chính trị th́ theo tôi họ không c̣n và không phải là người cộng sản. Họ chỉ coi chủ nghĩa Cộng sản như là một gia sản lịch sử cho mục tiêu công lư xă hội, một khung tham chiếu cho trật tự đẳng cấp – và dĩ nhiên, cho ư chí và quyền lợi, tham vọng chính trị. Nói gọn, Việt Nam nay không phải là một quốc gia cộng sản nữa.
TS Nguyễn Hữu Liêm (thứ nhì từ phải sang) và bạn bè trong chuyến ông về thăm VN hè năm nay (2022)
Từ cái nh́n tích cực - và theo tôi là công bằng, vừa phải - ta phải đánh gía rằng, trên một b́nh diện nào đó, Nghị quyết 36 đă đưa Đảng CSVN đi đúng hướng trên hành tŕnh ḥa giải dân tộc thời hậu chiến. Nhưng chưa đủ và c̣n nhiều khuyết khiếm.(*)
Tôi đề nghị Bộ Chính trị hăy cho ra một Tân Nghị quyết về người Việt ở nước ng̣ai. Trong Nghị quyết mới này, Đảng hăy can đảm và ṣng phẳng để công nhận những sai lầm chính sách đối với dân miền Nam sau 1975. Và có một lời tạ lỗi với họ, và đối với cả dân tộc chung.
Chỉ cần làm điều đó, th́ đại khối kiều bào gốc miền Nam, vốn rộng lượng và dễ tha thứ, hy vọng sẽ quên bớt hận thù, để cùng với dân tộc Việt khắp thế giới hướng về tương lai, xây dựng quốc gia như tất cả chúng ta cùng mong mỏi.
(*) Buổi gặp gỡ nói trên chỉ bao gồm nhân sĩ gốc VNCH và miền Nam, gọi chung là dân tỵ nạn cũ. Dù không đề cập đến, nhưng tại Đông Âu, Pháp, Anh, không liên quan gì đến bà con cựu thuyền nhân hay gốc VNCH, Nghị quyết 36 nghe nói là cũng không có ảnh hưởng bao nhiêu. Một hai thế hệ người Việt sống, sinh ra, làm việc ở các nước châu Âu đã nghĩ khác hẳn nội dung Nghị quyết 36. Thực ra, giới trí thức gốc Việt phần lớn không thích các chính sách kiểu giai cấp của ĐCS VN, tuy họ không ra mặt chống. Có nhận xét cho rằng đó là lý do các phái đoàn của chính phủ VN khi qua các nơi đó chỉ hạn chế giao lưu thân được với các nhóm làm ăn buôn bán, đa phần là những người cần quan hệ 'cửa sau" ở Hà Nội để hối mại quyền thế. Một số quan chức sang châu Âu còn gặp những nhóm làm ăn gần xã hội đen. Các sáng kiến Đại sứ quán Việt Nam ở EU và Anh Quốc lập "hội trí thức" thân hữu để điều khiển họ đều không thành công, theo tôi biết. Nguyễn Hữu Liêm
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
