Ukraine trấn áp nạn trốn quân dịch trong khi phải chật vật t́m kiếm tân binh
VELIATYNO, Ukraine – Ngay sau cuộc xâm lược của Nga vào tháng 2 năm 2022, Ukraine đă tăng cường pḥng thủ biên giới gần ngôi làng miền núi Carpathian này.
Nhưng các cuộc tuần tra bổ sung và các hàng rào dây thép gai được triển khai dọc theo đỉnh đèo dọc biên giới Romania này có mục đích thực sự là giữ chân mọi người - đặc biệt là những nam giới Ukraine đủ điều kiện nhập ngũ đang t́m cách chạy trốn khỏi quê nhà.
Khi Ukraine bước sang năm thứ ba của cuộc chiến, nam giới trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Các nhà lănh đạo vẫn đang xin thêm vũ khí và đạn dược từ Mỹ và châu Âu - ngay cả khi các dấu hiệu ủng hộ giảm dần giữa các đồng minh này cho thấy Ukraine có thể phải làm nhiều hơn để tự trang bị vũ khí. Nhưng c̣n hơn cả đạn, Ukraine cần binh lính, dẫn đến việc t́m kiếm những cách thức mới để huy động thêm người nhập ngũ và các biện pháp mạnh mẽ hơn chống lại những kẻ trốn quân dịch.
Sau cuộc xâm lược toàn diện của Nga, nam giới từ 18 đến 60 tuổi bị cấm rời khỏi đất nước này. Nhiều người được miễn nghĩa vụ quân sự do khuyết tật y tế, đang học đại học hoặc nghĩa vụ gia đ́nh. Những người cha có từ ba con trở lên và những người có thành viên gia đ́nh đă phục vụ trong quân đội được miễn nhập ngũ.
Một số người t́m cách trốn ra nước ngoài đă thuê hướng dẫn viên để dẫn họ vượt qua những ngọn núi. Những người khác đă thực hiện chuyến đi đầy rủi ro một ḿnh. Một trong số họ, một người đàn ông 46 tuổi bị lạc đường vào tháng trước, bị lạnh cóng nghiêm trọng và đă chết ngay sau khi được t́m thấy. Ít nhất 25 người đàn ông đă chết đuối khi vượt sông Tysa ngăn cách Ukraine với Moldova và Romania.
Nhưng lối thoát phổ biến nhất là qua các cửa khẩu biên giới lớn. Nhiều người dựa vào giấy tờ giả để trốn khỏi Ukraine. Những người khác đă dùng đến những kế hoạch phức tạp hơn, thậm chí tuyệt vọng hơn.
Andriy Demchenko, người phát ngôn của trụ sở Cơ quan Biên pḥng Quốc gia, cho biết những người đàn ông đă chui vào những khoang bí mật trên xe, đóng giả giáo sĩ và ăn mặc như phụ nữ để lẻn qua các trạm kiểm soát biên giới. Một nhân viên công ty vận tải hàng hóa đă nhận tiền để đăng kư những người đàn ông ở độ tuổi quân dịch làm tài xế xe tải, những người này sau đó biến mất khi đă qua được biên giới với Ba Lan. Một người đàn ông 20 tuổi đă kết hôn giả với một người họ hàng khuyết tật và cố gắng rời khỏi Ukraine với tư cách là người chăm sóc cho cô ta.
Demchenko nói: “Đến bây giờ th́ tôi đă không c̣n ngạc nhiên về bất cứ điều ǵ."
Chính Tổng thống Volodymyr Zelensky cũng đă nhận ra rằng đang có vấn đề. Tuần trước ông phát biểu: "Mọi người ở Ukraine đều hiểu rằng những thay đổi là cần thiết trong lĩnh vực này," đồng thời cho biết thêm rằng vấn đề vượt xa những con số thô và bao gồm các điều kiện và điều khoản dịch vụ hiện tại.
1. Sẵn sàng cho cuộc chiến đường dài
Nhu cầu tăng thêm quân xuất hiện khi Ukraine đang chuẩn bị cho một cuộc chiến lâu dài. T́nh h́nh đất nước này trở nên bấp bênh hơn sau khi một cuộc phản công lớn bị đ́nh trệ, các quốc gia thuộc Liên minh Châu Âu không thực hiện được cam kết về đạn pháo và Quốc hội Mỹ đă không đồng ư trước đề nghị viện trợ thêm của Tổng thống Biden.
Đồng thời, Nga, kẻ thù lớn hơn và mạnh hơn, đă lấy lại được thế cân bằng sau những thất bại ban đầu. Nền kinh tế của nước này đă tỏ ra kiên cường trước các lệnh trừng phạt và chuyển sang nền tảng thời chiến, và quân đội của nước này đă nhận được vũ khí từ Iran và Triều Tiên.
Nga, với dân số đông gấp ba lần Ukraine, đă điều động thêm quân hai lần kể từ cuộc xâm lược. Tuần trước, Tổng thống Nga Vladimir Putin đă chỉ đạo quân đội tăng thêm gần 170.000 quân, nâng tổng quân số Nga lên khoảng 1,32 triệu.
Trong một cuộc chiến tiêu hao sinh lực, người Ukraine lo ngại rằng thời gian đang nghiêng về phía Putin.
“Thành thật mà nói, chúng tôi cần thêm binh lính. Các nhân viên quân sự chuyên nghiệp đang cạn kiệt dần”, Dolphin, biệt danh của trưởng nhóm tấn công của Lữ đoàn 68 đang thảo luận về t́nh h́nh nghiêm trọng tại một sở chỉ huy ở miền đông Ukraine vào tháng trước, cho biết. Ông cho biết có quá nhiều thường dân dường như bằng ḷng giao việc chiến đấu cho những người lính “chuyên nghiệp” như ông.
Bộ trưởng Quốc pḥng Rustem Umerov gần đây phát biểu tại một diễn đàn an ninh châu Âu rằng Ukraine có 1 triệu người phục vụ trong quân đội, trong đó có 800.000 người thuộc lực lượng vũ trang. Nhưng con số thiệt hại thật đáng kinh ngạc, khi các quan chức an ninh Mỹ hồi đầu năm nay ước tính rằng Ukraine đă có hơn 124.500 người thương vong, trong đó có hơn 15.500 người thiệt mạng trong chiến đấu.
2. Mất niềm tin vào lănh đạo
Người Ukraine vẫn đoàn kết trong bối cảnh mà nhiều người coi là cuộc chiến sinh tồn, và hàng chục ngh́n người sẵn sàng đến các trung tâm tuyển dụng để nhập ngũ, thường do nhận thức được những câu chuyện kinh hoàng về cuộc sống đă thay đổi như thế nào trên lănh thổ do Nga nắm giữ. Nhưng các cuộc phỏng vấn với những người Ukraine trong độ tuổi quân dịch cho thấy nhiều người không mấy hào hứng đấu tranh cho một chính phủ quân sự và một quốc gia bị coi là có tham nhũng tràn lan và tỏ ra kém năng lực.
Tại ga tàu điện ngầm của Đại học Kyiv, Maksim, một cư dân 20 tuổi ngườ Kiyiv, người đă phát biểu với điều kiện phóng viên chỉ nêu tên của anh, để anh có thể thảo luận về các vấn đề nhạy cảm. Maksim cho biết anh hy vọng rằng anh có thể sẽ nhập ngũ sau khi hoàn thành chương tŕnh học đại học về kỹ thuật.
Nhưng Maksim không muốn mạo hiểm mạng sống của ḿnh trong quân đội, v́ những câu chuyện anh ấy đă nghe được từ bạn bè trong quân ngũ về việc đào tạo tân binh không đầy đủ và nạn tham nhũng tràn lan, chẳng hạn như hối lộ cho các sĩ quan để được nghỉ phép.
Andriy Zagorodnyuk, cựu bộ trưởng quốc pḥng Ukraine, nói: “Đó là một chủ đề cực kỳ khó khăn". Ông cho biết h́nh thức huy động hiện nay được thực hiện trên cơ sở khẩn cấp khi bắt đầu chiến tranh. Giờ đây, chính phủ phải điều chỉnh để đáp ứng nhu cầu trước mắt và lâu dài của quân đội, đồng thời đảm bảo rằng gánh nặng được chia sẻ một cách công bằng hơn cho tất cả mọi người.
Zagorodnyuk nói : “Hệ thống này có những sơ hở và một số người đă lợi dụng những sơ hở này." BBC, trích dẫn một phân tích dựa trên dữ liệu của Eurostat, cho biết 650.000 nam giới trong độ tuổi nhập ngũ đă rời Ukraine.
3. Dùng tiền mua đường thoát thân
Các quan chức chính phủ cho biết một số nam giới - một thiểu số nhỏ - đă né tránh quân dịch bằng cách vi phạm pháp luật. Vào tháng 8, Zelensky đă sa thải tất cả người đứng đầu ủy ban tuyển dụng khu vực trong bối cảnh có cáo buộc tham nhũng tràn lan.
Một người Ukraine trong độ tuổi quân dịch, phát biểu với điều kiện giấu tên v́ đă vi phạm pháp luật, cho biết anh đă thông qua ba người trung gian để hối lộ các quan chức để có được các tài liệu chứng thực rằng anh đang phục vụ trong quân đội Ukraine, mặc dù anh đang sống và làm việc ở Kiev.
Những người khác dựa vào các giấy tờ giả mạo để trốn ra khỏi Ukraine, bao gồm cả “giấy tờ khống” xác nhận t́nh trạng khuyết tật về y tế. Một số người trả tiền cho những kẻ buôn lậu chuyên nghiệp để có được các giấy tờ giả mạo, trong khi những người khác tự ngụy tạo ra các tài liệu này.
Một phát ngôn viên của Bộ đội Biên pḥng cho biết những người khác đă cố gắng hối lộ bộ đội biên pḥng - ít nhất 825 lần với số tiền khoảng 228.000 USD - hoặc cố gắng vượt qua các trạm kiểm soát với tư cách là người trốn theo các sà lan kéo. Một người đàn ông trong độ tuổi quân dịch Ukraine, phát biểu với điều kiện giấu tên v́ đă trốn nghĩa vụ, cho biết mức giá hối lộ cho một lính canh ở biên giới Moldova là 300 USD.
Người phát ngôn Demchenko cho biết Cơ quan Biên pḥng Quốc gia đă ngăn chặn hơn 16.500 nam giới trong độ tuổi nhập ngũ rời khỏi đất nước bất hợp pháp kể từ tháng 2 năm 2022, thường là trên đường đến Moldova hoặc Romania. Ông nói rằng khoảng 7.000 người trong số họ đă bị bắt v́ sử dụng giấy tờ giả khi cố gắng vượt biên, thường là vào Ba Lan. Gần 2.500 người đă bị bắt trong năm nay.
Khu vực Lviv là một trong những hành lang đông đúc nhất của Ukraine dành cho những người cố gắng rời khỏi đất nước này bất hợp pháp do có đường biên giới dài với Ba Lan.
Một nhân viên công ty vận tải hàng hóa Lviv đă giúp hơn 50 người đàn ông chạy trốn khỏi Ukraine bằng cách đăng kư họ làm tài xế xe tải cho công ty. Nhân viên của Smart Way Logistics - người không được xác định danh tính trong các giấy tờ ṭa án nộp lên Ṭa án quận Zhokviv vào tháng 6 - đă đưa người đầu tiên qua biên giới vào tháng 4 năm 2022. Đến tháng 11 năm 2022, tháng bận rộn nhất của anh ta, người nhân viên này đă giúp 13 tài xế xe tải giả trốn qua Ba Lan. Nhân viên này phải đối mặt với mức án lên tới 12 năm tù cho mỗi lần buôn lậu người, nhưng v́ tỏ ra hối hận và có hỗ trợ khép lại vụ án nên thay vào đó anh ta chỉ phải nhận mức án 7 năm tù treo và quản chế.
4. Qua “những vùng xanh”
Vẫn c̣n những người đàn ông trong độ tuổi quân dịch khác băng qua biên giới Ukraine ở những “khu vực xanh” chẳng hạn như ở vùng đồi núi và rừng rậm. Một thanh niên Ukraine đă đăng lên Instagram một video về chuyến đi của anh ta qua một khu vực như vậy, trong đó có ghi lại khoảnh khắc thanh niên này hôn một cái cây để ăn mừng việc vượt biên thành công.
Trong tin nhắn với The Washington Post, anh ta cho biết anh ta và người bạn đồng hành của ḿnh – người mà anh ta mô tả là một người đào ngũ sau khi đă làm nhiệm vụ tại ngũ – đă vượt qua biên giới mà không có người hướng dẫn. Người thanh niên này nói rằng anh rời đi v́ nghĩ rằng Ukraine thời chiến đă trở nên đàn áp giống như Nga, và v́ các cơ quan bị ép phải t́m người nhập ngũ, nên đàn ông trên thực tế đă bị bắt cóc trên đường phố.
“Ngay cả khi bạn bị mất một chân, họ vẫn sẽ nói rằng bạn vẫn có thể lái máy bay không người lái,” anh nói. Thanh niên này cũng phàn nàn về nạn tham nhũng, nói rằng những người dân Ukraine b́nh thường đang chiến đấu và hy sinh trong khi “các thành viên quốc hội” và giới thượng lưu Ukraine đi ṿng ṿng trên những chiếc xe Mercedes hay những chiếc xe sang trọng khác.
Bạn có thể t́m thấy các hướng dẫn trên các trang truyền thông xă hội như Telegram, nơi mức phí bắt đầu từ 1.200 USD trở lên. Lesia Fedorova, phát ngôn viên Bộ đội Biên pḥng trong Lực lượng Biên pḥng gần biên giới Romania cho biết, bên cạnh việc biết rơ địa h́nh, một số hướng dẫn viên c̣n sử dụng kính nh́n ban đêm và dành thời gian quan sát các đội tuần tra của Bộ đội Biên pḥng Ukraine để t́m hiểu thói quen và điểm yếu của họ.
Trong lần tuần tra biên giới gần đây nhất, một đội tuần tra đứng bên bờ sông Tysa, cách điểm giao cắt chung khoảng 600 feet về phía hạ lưu, với ḍng nước lạnh giá cuồn cuộn chảy qua. Các quan chức cho biết cách đây không lâu, cơ quan này đă bắt gặp hai người đàn ông đang cố gắng băng qua một đoạn sông khác với các thiết bị nổi giống như đồ chơi mà một đứa trẻ có thể sử dụng trong bể bơi.
Gần đó, một đội tuần tra khác, mặc đồ ngụy trang màu trắng trùm lên quân phục màu xanh lá cây và mang theo súng trường Kalashnikov hoặc súng ngắn 9mm, đă đi bộ lên đỉnh núi tuyết nh́n ra Romania trong khoảng 90 phút. Hàng rào thép gai trải dài theo cả hai hướng, chỉ để thừa ra một cánh cổng nhỏ để gia súc có thể đi qua.
Trước chiến tranh, Lực lượng Tuần tra Biên giới trong lĩnh vực này đă dành phần lớn thời gian để cố gắng ngăn chặn những kẻ buôn lậu thuốc lá và người di cư từ Afghanistan, Pakistan, Syria, Thổ Nhĩ Kỳ và các quốc gia khác xâm nhập trái phép vào Ukraine, đôi khi vượt biên với sự giúp đỡ của những kẻ buôn lậu chuyên nghiệp, bà Fedorova nói.
Sau khi Nga xâm lược, ḍng người đă đổi hướng đi theo chiều ngược lại, với khoảng 50 người Ukraine vượt biên trái phép mỗi ngày qua núi hoặc qua các trạm kiểm soát. Bà Fedorova cho biết hiện nay chỉ c̣n khoảng 8 người vượt biên lậu mỗi ngày.
Trước khi quay lại, đội tuần tra đă để lại một tấm biển làm bằng cành cây để cho những đội tuần tra khác biết danh tính của họ và thời điểm họ đă đến đó. Khi rời đi, họ cũng xóa dấu vết của ḿnh để mọi dấu vết mới do những kẻ đào ngũ tạo ra sẽ trở nên rơ ràng.
MATXCƠVA – Khi Igor, một người lính Nga, bị bắt đi tham chiến ở Ukraine, anh đă phản ứng bằng một cái nhún vai chí mạng. Anh nói, việc đào ngũ trong bối cảnh tỷ lệ thương vong đáng kinh ngạc đ̣i hỏi sự quyết tâm và một kế hoạch.
Thanh niên người Matxcơva 28 tuổi này, đă được điều động vào tháng 9 năm 2022 và trốn khỏi Nga vào tháng 9 năm nay, chưa bao giờ ủng hộ cuộc chiến và tuyên bố rằng anh chưa bao giờ gặp một người lính nhập ngũ nào làm như vậy.
Igor nói trong một cuộc phỏng vấn: “Những người được huy động không muốn tham chiến và chiến đấu. Không hề có động lực. Làm sao chúng ta có thể nói về bất kỳ động cơ nào khiến một người Nga gi.ết một người Ukraine?”
Igor có cảm giác tội lỗi khi để đồng đội chiến đấu trong khi anh chạy trốn khỏi Nga trong thời gian hai tuần nghỉ phép ở nhà.
“Thời cơ đến và đến một thời điểm nào đó người ta mới nhận ra cuộc chiến là đáng sợ và tổn thất nặng nề đến thế nào. Và bạn sẽ chạm đến mức không thể chịu đựng được nữa,” anh kể lại và nói thêm rằng nhiều người không bao giờ trở lại sau kỳ nghỉ phép.
Trong bối cảnh tỷ lệ thương vong khủng khiếp, nhiều binh sĩ Nga đang cố gắng chạy trốn. Một mạng lưới phản chiến ngầm của Nga, Go by the Forest, cho biết họ đă giúp hơn 400 người đào ngũ và tư vấn cho gần 20.000 người cách tránh bị nhập ngũ.
Washington Post đă tiếp cận tổ chức Go by the Forest để được trợ giúp liên hệ với những người đào ngũ mà họ đă hỗ trợ, cuối cùng phóng viên đă có cơ hội phỏng vấn Igor và một người đàn ông khác, Alexei, người đă t́m kiếm sự giúp đỡ của nhóm và đă thành công trong việc đào ngũ và chạy trốn khỏi Nga.
Igor và Alexei yêu cầu phóng viên chỉ nêu tên của họ và không công khai nơi ở hiện tại của họ v́ họ đang nằm trong danh sách truy nă của Nga, bị buộc tội nghiêm trọng và gia đ́nh họ vẫn ở bên trong nước Nga. Phóng viên của Washington Post đă nói chuyện với Igor thông qua ứng dụng nhắn tin thoại trên Internet. Alexei đă trả lời các câu hỏi bằng văn bản thông qua ứng dụng nhắn tin.
Quân đội Nga đang tiếp tục lấy thêm nam giới. Gần đây, chính quyền đă truy quét những người di cư Trung Á trong các cuộc đột kích vào các nhà thờ Hồi giáo, các buổi lễ sinh nhật tại các nhà hàng và chợ trái cây nơi nhiều người trong số họ đang làm việc, và đưa họ đến thẳng văn pḥng nhập ngũ. Chính quyền cũng đang nhắm vào các con nợ và tù nhân, đồng thời thực hiện các chiến dịch gơ cửa từng nhà để thúc giục đàn ông kư hợp đồng nhập ngũ, và trong hợp đồng không có điều khoản từ chối cho đến khi chiến tranh kết thúc. Các công ty nhà nước đang gây áp lực cho các nhân viên của ḿnh phải nhập ngũ.
1. Nhập ngũ sau khi tốt nghiệp cấp 3
Những người lính nghĩa vụ trẻ mới tốt nghiệp trung học bị buộc phải kư hợp đồng lâu dài, theo Grigory Sverdlin, một trong những người sáng lập Go by the Forest và đă trốn khỏi Nga vào năm ngoái. Nhóm này giúp đỡ những người đàn ông Nga với các lời khuyên về cách đào ngũ, cách nộp đơn xin tị nạn, t́m kiếm hỗ trợ tài chính và cách đi qua biên giới. Chính quyền Nga trong tháng này đă đưa Sverdlin vào danh sách truy nă và tuyên bố anh là “đặc vụ nước ngoài”.
Sverdlin nói : “Chúng tôi có hàng chục tuyến đường xuyên biên giới và chúng tôi hướng dẫn mọi người cũng như giúp đỡ họ bằng mọi cách. Chúng tôi thậm chí c̣n có những t́nh nguyện viên tại hiện trường để giúp đỡ những người này băng qua rừng, vượt sông hoặc lái xe qua nhiều loại địa h́nh khác nhau.”
Không biết làm thế nào để thoát khỏi chiến tranh, Igor liên lạc với một người bạn đă trốn khỏi Nga để tránh bị điều động và người này đă bảo anh hăy gọi cho Go by the Forest.
Igor cho biết anh đă nghe theo lời khuyên của nhóm này, rằng sẽ chỉ trốn khỏi Nga trong thời gian nghỉ phép để sự vắng mặt của anh sẽ không bị phát hiện ngay. Anh đă bỏ trốn nhiều tuần trước một cuộc tấn công lớn tại Ukraine đă được lên kế hoạch, khi tin rằng ḿnh sẽ không sống sót sau đó.
Theo Bộ trưởng Quốc pḥng Sergei Shoigu, các quan chức Nga cho biết không có kế hoạch cho một đợt tổng động viên nào khác sau khi 335.000 quân nhân đă kư hợp đồng quân sự trong năm nay .
Nhưng theo các nhà hoạt động, trong đó có Sverdlin, nhiều người bị buộc phải nhập ngũ. Tháng trước, cảnh sát đặc biệt đă vây bắt hàng chục người di cư tại một nhà thờ Hồi giáo ở phía đông nam Matxcơva ngay sau buổi cầu nguyện thứ Sáu, một vụ việc chỉ được đưa ra ánh sáng v́ họ đă bắt được một thí sinh từng tham gia cuộc thi Tiếng hát truyền h́nh cấp quốc gia tên Mamut Usenov. Với vẻ ngoài trông khá đau khổ, Useinov đăng lên Instagram rằng cảnh sát đă đưa họ đến trung tâm đăng kư quân sự ở Balashikha, một thành phố ngay phía đông Matxcơva. Anh đă không đăng bài kể từ đó.
Cảnh sát trong tháng này cũng đă vây bắt hàng chục người đàn ông từ một nhà trọ ở Domodedovo, gần Matxcơva và ở Voronezh, miền Tây nước Nga, họ ập vào một bữa tiệc và bắt giữ hàng chục người đàn ông Azerbaijan tại Nhà hàng Fort.
Trong một cuộc họp video vào tháng 9 với các quan chức địa phương, Alexander Avdonin, chính ủy quân sự ở Yakutia, đông bắc Siberia, đă yêu cầu mỗi quận trong số 36 quận của khu vực cử 15 tân binh mỗi tuần đến tham chiến.
“Không ai tước bỏ nhiệm vụ này của chúng tôi. Chúng tôi sẽ làm việc, chúng tôi sẽ làm việc chăm chỉ, chúng tôi sẽ cử người đến, v́ mọi thứ vẫn chưa kết thúc,” Avdonin nói trong đoạn video bị ṛ rỉ, được một tổ chức phi chính phủ, Tổ chức Yakutia Miễn phí, đăng trên YouTube. “Binh lính đang chết trong chiến hào mỗi ngày.”
2. 'Tỷ lệ sống sót là tối thiểu'
Lời tường thuật gay gắt của Igor về các vấn đề quân sự của Nga và quy mô đào ngũ không thể được The Post xác minh độc lập, nhưng phù hợp với hàng chục video được binh lính Nga ghi lại ở Ukraine bị chiếm đóng và đăng trên mạng xă hội, trong đó họ phàn nàn về các nhiệm vụ tự sát, việc thiếu đạn dược, thiếu vật tư và các vấn đề khác.
Igor cho biết một số binh sĩ thiệt mạng v́ họ không biết cách sử dụng thiết bị hoặc phương tiện quân sự của ḿnh. Nhưng hầu hết đều chết trong các cuộc hành quân tấn công v́ các sĩ quan chỉ huy không bao giờ ra lệnh rút lui cho đến khi mức thương vong trở nên quá cao để tiếp tục tấn công.
“Chỉ một số ít người c̣n sống sót,” Igor nói. “Bạn sẽ nh́n thấy những gương mặt mới và những con người mới, và bạn nhận ra rằng trong một vài ngày nữa, bạn sẽ không gặp lại họ.”
Igor mô tả một môi trường khắc nghiệt, trong đó những người mới đến bị nghi ngờ, nhiều binh sĩ được huấn luyện kém và chỉ những người lính thông minh mới sống sót. Công việc của anh là nhặt xác những người chết và bị thương, thường ở gần pḥng tuyến của Ukraine.
“Chúng tôi chỉ uống rượu với những người bạn thân,” anh nói. “Chúng tôi có một nguyên tắc: Chúng tôi không để người lạ ngồi vào bàn.”
Nhiều người lính được đào tạo khá kém. Ông nói: “Bạn không thể trở thành một người lính giỏi nếu bạn không tập sử dụng súng tự động trong nhiều năm."
Thậm chí đến ngày nay, Igor không thể giải thích tại sao ban đầu anh không chạy trốn khỏi Nga sau cuộc tổng động viên gây tranh căi vào tháng 9 năm 2022 của Tổng thống Vladimir Putin, không giống như hàng chục ngh́n người đàn ông chạy trốn sang biên giới.
“Tôi đă nhận được lệnh triệu tập của quân đội và tôi đă cứ việc đi mà không cần suy nghĩ,” anh nói. “Đó là kiểu suy nghĩ điển h́nh của một người đàn ông Nga, 'Nếu không phải tôi th́ là ai?'"
Việc ép đàn ông vào quân đội đă trở nên dễ dàng hơn v́ luật mới cho phép chính quyền quân sự truy cập tất cả dữ liệu cá nhân bao gồm hồ sơ hộ chiếu, cảnh sát, nhà tù, y tế, giáo dục, tài chính, du lịch, thể thao và phúc lợi.
Họ cũng có thể làm đơn nhập ngũ cho một nam giới bằng điện tử. Sergei Krivenko của Luật Quân đội Công dân, một nhóm nhân quyền được thành lập năm 2010, cho biết tại các văn pḥng nhập ngũ, nam giới được gọi nhập ngũ được xử lư trong một ngày để ngăn họ kháng cáo v́ lư do y tế hoặc bất kỳ lư do nào khác.
Krivenko nói : “Cảnh sát ngăn chặn bạn, dùng vũ lực đưa bạn đến văn pḥng nhập ngũ và bạn trải qua cuộc kiểm tra y tế này với cả nhóm, và ngay trong ngày bạn có thể được đưa vào quân đội”. “Một khi những người này đă vào quân đội, họ không có cách nào liên lạc được với người thân hoặc các nhà hoạt động nhân quyền để xin lời khuyên pháp lư. Họ đang ở trong một môi trường mới, dưới sự chỉ huy của những người chỉ huy mà không hề có ư tưởng rơ ràng về việc phải làm.”
Alexei, 28 tuổi, đến từ một thành phố cỡ trung b́nh ở Siberia, bị thúc đẩy bởi tiền bạc khi kư hợp đồng quân sự vào năm 2017 và gia hạn vào năm 2021. Anh chưa bao giờ nghĩ đến việc chiến đấu.
Alexei nói: “Khi chiến tranh bắt đầu, không ai hỏi bạn muốn ǵ - mọi thứ diễn ra rất nhanh. Alexei nói: “Không có thời gian hay cơ hội để suy nghĩ và nhận ra chuyện ǵ đang xảy ra. “Theo đúng nghĩa đen, chúng tôi đă được đóng gói và đưa lên máy bay chỉ trong một ngày.”
3. 'Chiến tranh là không cần thiết'
Alexei bác bỏ khẳng định của Putin rằng Nga phải đối mặt với mối đe dọa từ phương Tây đến mức nước này “không có lựa chọn nào khác” ngoài việc xâm chiếm Ukraine. Anh nói rằng không có ǵ có thể biện minh cho sự mất mát nhân mạng.
“Chiến tranh là không cần thiết,” Alexei nói. “Không có mối đe dọa nào đối với Nga. Mối đe dọa duy nhất đối với Nga là nền chính trị nội bộ hiện tại của nước này, và đó là mối đe dọa đối với cả người dân Nga trong và ngoài nước. Chiến tranh không phải là một giải pháp nào cả.”
Alexei từng là người điều khiển pháo binh gần Volchiy Yar, một ngôi làng ở vùng Kharkiv cách tiền tuyến khoảng 9 dặm, bắn vào cánh đồng và rừng. Anh trở về nhà nghỉ phép vào mùa thu năm 2022 với ư định chấm dứt hợp đồng, nhưng sắc lệnh tổng động viên của Putin đă gia hạn vô thời hạn tất cả các hợp đồng.
Alexei bị buộc tội sau nhiều lần từ chối chấp hành mệnh lệnh quay trở lại cuộc chiến và bị kết án hai năm tù vào tháng 9. Anh đă trốn khỏi Nga trước khi bản án bắt đầu.
Vợ và cha mẹ của nhiều binh sĩ Nga rất tức giận khi đàn ông phải chiến đấu không lối thoát cho đến khi chiến tranh kết thúc. Mobilization News, một kênh trên nền tảng nhắn tin Telegram, tràn ngập các tin nhắn video được ghi lại của phụ nữ cầu xin sự giúp đỡ để t́m thấy những người đàn ông mất tích của họ.
Một trong số họ, Olga Belonovskaya, cho biết chồng cô, Maxim, 28 tuổi, một nhân viên kho hàng ở Primorye, và những người khác trong đơn vị của anh ta đă từ chối thực hiện một cuộc tấn công tự sát vào Bakhmut, Ukraine, vào tháng Bảy. Cô đă không nhận được tin tức ǵ từ anh kể từ ngày 4 tháng 7.
Ivan Chuviliayev, một t́nh nguyện viên của Go by the Forest, người giúp đỡ những người đào ngũ chạy trốn, cho biết họ rất muốn sống sót và rất tức giận khi quân đội nói dối họ. Chuviliayev nói: “Họ rất sợ hăi và tức giận v́ họ đang bị đẩy vào chỗ chết trong cuộc chiến này” .
Chuviliayev nói : “Điều quan trọng nhất đối với chúng tôi với tư cách là công dân Nga là làm cho quân đội Nga yếu đi . Đó là điều kiện quan trọng để chiến tranh kết thúc. Và đó là mục tiêu của chúng tôi.”
Alexei, người đă đào ngũ, nhớ gia đ́nh và bạn bè ở Nga nhưng thấy đất nước của ḿnh đang đi trên một con đường “buồn bă, đau khổ nhưng có thể đoán trước được. Có quá nhiều sự thay đổi. Mọi người phải giữ im lặng về nhiều điều và cẩn trọng với những ǵ họ nói ở nơi công cộng. Niềm tin giờ đă chết”, anh nói. “Có những anh hùng mới. Nhưng những anh hùng này tỏ ra phù hợp với thời điểm hiện tại.”
ZAPORIZHZHIA, Ukraine – Các binh sĩ trong Lữ đoàn cơ giới độc lập số 47 đợi màn đêm buông xuống trước khi nối nhau – lo lắng nhưng tự tin – lên xe chiến đấu Bradley do Mỹ cung cấp. Đó là ngày 7 tháng 6 và cuộc phản công được chờ đợi từ lâu của Ukraine sắp bắt đầu.
Mục tiêu trong 24 giờ đầu tiên là tiến gần 9 dặm, đến làng Robotyne - bước tiến ban đầu về phía nam hướng tới mục tiêu lớn hơn là giành lại Melitopol, một thành phố gần Biển Azov và cắt đứt đường tiếp tế của Nga.
Không có ǵ diễn ra theo như kế hoạch cả.
Quân Ukraine đă biết trước là sẽ vấp phải các băi ḿn nhưng họ không ngờ chúng có mật độ dày đặc đến thế. Mặt đất trải đầy thuốc nổ, nhiều đến nỗi một số ḿn bị chôn thành từng đống. Những người lính đă được huấn luyện lái những chiếc Bradley của họ tại một cơ sở ở Đức, trên một địa h́nh bằng phẳng. Nhưng trên nền đất nhăo của vùng Zaporizhzhia, trong tiếng ồn chói tai của trận chiến, họ phải vật lộn để vượt qua những con đường hẹp đă được các đơn vị tiền phương dọn sạch ḿn.
Quân Nga, ở các vị trí cao hơn, ngay lập tức bắt đầu bắn tên lửa chống tăng. Một số phương tiện trong đoàn xe bị bắn trúng khiến những phương tiện phía sau phải rẽ sang đường khác. Chúng lại khiến ḿn nổ, khiến đoàn xe càng bị chậm lại nhiều hơn. Trực thăng và máy bay không người lái của Nga sà vào tấn công đoàn xe và biến chúng thành đống đổ nát.
Những người lính Ukraine, một số người lần đầu tiên trải qua cú sốc chiến đấu, đă rút lui để tập hợp lại - chỉ để tấn công và rút lui, hết lần này đến lần khác trong những ngày liên tiếp, với cùng một kết quả đẫm máu.
“Đó là địa ngục,” Oleh nói Sentsov, trung đội trưởng của trung đội 47 nói.
Đến ngày thứ tư, tướng Valery Zaluzhny, chỉ huy hàng đầu của Ukraine, đă quan sát quá đủ. Những khí tài quân sự của phương Tây bị đốt cháy - xe Bradley của Mỹ, xe tăng Leopard của Đức, xe quét ḿn - nằm rải rác khắp chiến trường. Số người chết và bị thương đă làm suy giảm tinh thần binh sĩ.
Một quan chức quân sự cấp cao của Ukraine cho biết, tướng Zaluzhny đă yêu cầu quân đội của ḿnh tạm dừng các cuộc tấn công trước khi bất kỳ thiết bị vũ khí nào của Ukraine, vốn đă ít ỏi, bị tiêu diệt.
Thay v́ cố gắng xuyên thủng hệ thống pḥng thủ của Nga bằng một cuộc tấn công cơ giới hóa quy mô lớn và hỗ trợ hỏa lực pháo binh, như những người đồng cấp Mỹ đă khuyên, Zaluzhny quyết định rằng binh lính Ukraine sẽ đi bộ theo nhóm nhỏ khoảng 10 người - một quá tŕnh sẽ tiết kiệm được thiết bị và mạng sống nhưng sẽ có tốc độ chậm hơn nhiều.
Hàng tháng trời lên kế hoạch tấn công với người Mỹ đă bị gạt sang một bên vào ngày thứ tư đó, và cuộc phản công vốn đă bị tŕ hoăn, vốn được thiết kế nhằm tới Biển Azov trong ṿng hai đến ba tháng, gần như bị đ́nh trệ. Thay v́ đột phá 9 dặm trong ngày đầu tiên, quân Ukraine trong gần sáu tháng kể từ tháng 6 đă chỉ tiến được khoảng 12 dặm và giải phóng một số làng. Melitopol vẫn c̣n ngoài tầm với.
Bản tường thuật về cách diễn ra cuộc phản công này là phần thứ hai trong loạt bài gồm hai phần và làm sáng tỏ những nỗ lực khủng khiếp và thường là vô ích, nhằm chọc thủng pḥng tuyến của Nga, cũng như sự rạn nứt ngày càng gia tăng giữa các chỉ huy Ukraine và Mỹ về chiến thuật và chiến lược. Phần 1 đă xem xét kế hoạch của Ukraine và Mỹ khi triển khai chiến dịch.
Phần thứ hai này dựa trên các cuộc phỏng vấn với hơn 30 quan chức quân sự cấp cao của Ukraine và Mỹ, cũng như hơn hai chục sĩ quan và quân đội ở tiền tuyến. Một số quan chức, binh sĩ phát biểu với điều kiện giấu tên để mô tả các hoạt động quân sự.
Những phát hiện chính từ báo cáo về chiến dịch bao gồm:
● Bảy mươi phần trăm binh sĩ của một trong những lữ đoàn dẫn đầu cuộc phản công và được trang bị vũ khí mới nhất của phương Tây, tham chiến mà không có kinh nghiệm chiến đấu.
● Những thất bại của Ukraine trên chiến trường đă dẫn đến rạn nứt với Mỹ về cách tốt nhất để xuyên thủng hệ thống pḥng thủ sâu của Nga.
● Chỉ huy lực lượng Mỹ ở Châu Âu không thể liên lạc với chỉ huy hàng đầu của Ukraine trong nhiều tuần trong giai đoạn đầu của chiến dịch trong bối cảnh căng thẳng về việc người Mỹ luôn đoán ṃ về các quyết định trên chiến trường.
● Mỗi bên đổ lỗi cho bên kia về những sai lầm hoặc các tính toán sai lầm. Các quan chức quân sự Mỹ kết luận rằng quân Ukraine đă thiếu các chiến thuật quân sự cơ bản, bao gồm cả việc sử dụng trinh sát mặt đất để hiểu mật độ của các băi ḿn. Các quan chức Ukraine cho biết người Mỹ dường như không hiểu máy bay không người lái tấn công và các công nghệ khác đă biến đổi chiến trường như thế nào.
● Tổng cộng, Ukraine chỉ chiếm lại được khoảng 500 km vuông lănh thổ, với cái giá là hàng ngh́n người chết và bị thương và hàng tỷ USD viện trợ quân sự của phương Tây chỉ tính riêng trong năm 2023.
Gần sáu tháng sau khi cuộc phản công bắt đầu, chiến dịch đă trở thành một cuộc chiến lấn từng mét đất một. Những chiến hào ẩm ướt kiểu Thế chiến I trải dài khắp miền đông và miền nam Ukraine khi các máy bay không người lái giám sát và tấn công tập trung trên bầu trời. Matxcơva tiến hành các cuộc tấn công bằng tên lửa vào các mục tiêu dân sự ở các thành phố của Ukraine, trong khi Kyiv đang sử dụng cả tên lửa của phương Tây và công nghệ cây nhà lá vườn để tấn công vào các mục tiêu xa chiến tuyến - ở Matxcơva, ở Crimea và trên Biển Đen.
Nhưng các đường lănh thổ vào tháng 6 năm 2023 hầu như không thay đổi. Và Tổng thống Nga Vladimir Putin - trái ngược với sự im lặng mà ông thường duy tŕ trong năm đầu tiên của cuộc chiến - thổi phồng mọi cơ hội mà ông gọi là thất bại của cuộc phản công. Putin cho biết vào tháng 10: “Đối với cuộc phản công đang được cho là đang bị đ́nh trệ, nó đă thất bại hoàn toàn”.
1. Huấn luyện chiến đấu
Vào ngày 16 tháng 1, 5 tháng trước khi Ukraine bắt đầu phản công, Tướng Mark A. Milley, khi đó là Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, đă đến thăm các binh sĩ của Lữ đoàn 47, chỉ vài ngày sau khi đơn vị này đến Khu huấn luyện Grafenwoehr ở Đức.
Milley, được các nhân viên và quan chức quân sự cấp cao ở châu Âu theo sau, đi ngoằn ngoèo qua một khu huấn luyện lầy lội, lạnh lẽo, nói đùa với binh lính Ukraine và quan sát họ bắn vào các mục tiêu cố định bằng súng trường và súng máy M240B.
Cơ sở này đă được sử dụng để huấn luyện các nhóm nhỏ binh sĩ Ukraine kể từ năm 2014, khi Nga xâm chiếm và sáp nhập trái phép bán đảo Crimea của Ukraine. Để đề pḥng một cuộc phản công, nỗ lực đă được tăng cường với một hoặc nhiều tiểu đoàn gồm khoảng 600 binh sĩ Ukraine xoay tua huấn luyện cùng một lúc.
Trong một căn lều trắng, Milley tụ tập cùng các binh sĩ Mỹ giám sát quá tŕnh huấn luyện. Họ nói với ông rằng họ đang cố gắng sao chép chiến thuật của Nga và xây dựng một số chiến hào cũng như những chướng ngại vật khác mà người Ukraine sẽ gặp phải trong trận chiến.
“Để họ đánh thắng quân Nga, cốt lơi là họ có thể vừa khai hỏa vừa cơ động,” Milley nói, mô tả một cách cơ bản bản chất của chiến lược “vũ khí tổng hợp” của lực lượng phản công, vốn kêu gọi các cuộc diễn tập phối hợp bằng cách một lực lượng đông đảo gồm bộ binh, xe tăng, xe bọc thép, công binh và pháo binh. Nếu đây là Mỹ hoặc NATO, chiến dịch này cũng sẽ bao gồm sức mạnh không quân tàn khốc để làm suy yếu kẻ thù và bảo vệ bộ binh, nhưng người Ukraine sẽ phải tấn công với rất ít hoặc không có hỗ trợ không quân nào cả.
Lữ đoàn 47 đă được chọn làm “lực lượng đột phá” ở đầu cuộc phản công và sẽ được trang bị vũ khí của phương Tây. Nhưng khi Milley đi ṿng quanh và tṛ chuyện với những người lính Ukraine – từ những thanh niên ở độ tuổi 20 đến những tân binh trung niên – nhiều người nói với anh rằng họ chỉ mới rời khỏi cuộc sống dân sự và không có kinh nghiệm chiến đấu.
Milley im lặng. Nhưng sau này, trong cuộc gặp với các huấn luyện viên Mỹ, ông dường như đă thừa nhận quy mô của nhiệm vụ phía trước. “Hăy đưa cho họ mọi thứ bạn có ở đây,” ông nói.
Lữ đoàn 47 là một đơn vị mới được thành lập để huấn luyện ở Đức. Ban lănh đạo quân sự Ukraine đă quyết định rằng các lữ đoàn giàu kinh nghiệm hơn sẽ cầm chân quân Nga trong mùa đông, trong khi những người lính mới sẽ thành lập các lữ đoàn mới, được huấn luyện ở nước ngoài và sau đó sẽ chiến đấu vào cả mùa xuân và mùa hè. Hơn một năm chiến tranh - với tới 130.000 binh sĩ chết hoặc bị thương, theo ước tính của phương Tây - đă gây thiệt hại nặng nề cho lực lượng vũ trang Ukraine. Ngay cả những lữ đoàn thiện chiến nhất giờ đây phần lớn đều bao gồm những người dự bị thay thế.
Theo một chỉ huy cấp cao của lữ đoàn, khoảng 70% binh sĩ trong lữ đoàn 47 không có kinh nghiệm chiến trường.
Ban lănh đạo của Lữ đoàn 47 cũng rất trẻ - chỉ huy của nó, mặc dù dày dạn kinh nghiệm chiến đấu, chỉ mới 28 tuổi và cấp phó của ông ta mới 25. Tuổi trẻ của họ được coi là một lợi thế; các sĩ quan trẻ sẽ tiếp thu các chiến thuật của NATO mà không bị ảnh hưởng bởi cách tiến hành chiến tranh của Liên Xô, vốn vẫn c̣n ảnh hưởng đến các bộ phận của quân đội Ukraine.
Một số binh sĩ Ukraine cho rằng các huấn luyện viên Mỹ không nắm bắt được quy mô của cuộc xung đột chống lại một kẻ thù hùng mạnh hơn. Một người lính ở lữ đoàn 47 với biệt hiệu Joker cho biết: “Sự hiện diện của một số lượng lớn máy bay không người lái, công sự, băi ḿn, v.v... đă không được tính đến”. Anh nói, binh lính Ukraine đă mang theo máy bay không người lái của riêng họ để giúp trau dồi kỹ năng, nhưng các huấn luyện viên Mỹ ban đầu từ chối yêu cầu tích hợp chúng v́ các chương tŕnh huấn luyện đă được xác định trước. Một quan chức Mỹ cho biết việc sử dụng máy bay không người lái sau đó đă được bổ sung sau phản hồi của Ukraine.
Joker cho biết chương tŕnh của Mỹ có nhiều lợi ích, bao gồm huấn luyện nâng cao trong thời tiết lạnh giá và cách điều chỉnh hỏa lực pháo binh. Nhưng phần lớn các kỹ năng này đă bị loại bỏ khi ra đến chiến trường. Ông nói: “Chúng tôi phải cải thiện chiến thuật ngay trong trận chiến. “Chúng tôi không thể sử dụng nó theo cách chúng tôi được hướng dẫn.”
Các quan chức Mỹ và Ukraine cho biết họ không bao giờ tin rằng hai tháng huấn luyện sẽ biến những binh sĩ này thành một lực lượng giống như NATO. Thay vào đó, mục đích là dạy họ sử dụng đúng cách xe tăng và phương tiện chiến đấu mới của phương Tây, đồng thời “làm cho họ biết những kiến thức cơ bản về bắn và di chuyển”, một quan chức quân sự cấp cao của Mỹ cho biết.
2. Không có lệnh tấn công
Khi những người lính từ lữ đoàn 47 quay trở lại Ukraine vào mùa xuân, họ dự đoán cuộc phản công sẽ bắt đầu gần như ngay lập tức. Vào đầu tháng 5, lữ đoàn này di chuyển đến gần tiền tuyến hơn, giấu những chiếc xe chiến đấu Bradley của họ và các thiết bị phương Tây khác trong hàng cây ở vùng nông thôn Zaporizhzhia. Phù hiệu của lữ đoàn 47 trên các phương tiện đă được che đi đề pḥng trường hợp người dân địa phương có thiện cảm với Nga có thể tiết lộ vị trí của họ.
Nhưng nhiều tuần trôi qua mà không có lệnh tấn công. Nhiều người trong đơn vị cảm thấy yếu tố bất ngờ đă mất đi. Một chỉ huy đơn vị ở lữ đoàn 47 cho biết: “Giới lănh đạo chính trị lẽ ra không nên thông báo về cuộc phản công của chúng ta trong gần một năm. Kẻ thù biết chúng ta sẽ đến từ đâu.”
Milley và các sĩ quan quân đội cấp cao khác của Mỹ tham gia lập kế hoạch tấn công đă lập luận rằng người Ukraine nên tập trung lực lượng đông đảo tại một địa điểm quan trọng ở Zaporizhzhia để giúp họ vượt qua hàng pḥng thủ cứng rắn của Nga và đảm bảo một bước đột phá thành công trong cuộc tiến tới Melitopol và Biển Azov. Tuy nhiên, kế hoạch của Ukraine là tấn công theo ba trục cùng một lúc - về phía nam dọc theo hai con đường riêng biệt dẫn tới Biển Azov, cũng như ở phía đông Ukraine xung quanh thành phố Bakhmut đang bị bao vây, nơi quân Nga đă chiếm giữ vào mùa xuân sau gần một năm- trận chiến lâu dài.
Các nhà lănh đạo quân sự Ukraine quyết định rằng việc đưa quá nhiều quân tới một điểm ở phía nam sẽ khiến các lực lượng ở phía đông dễ bị tổn thương và tạo điều kiện cho quân Nga chiếm lănh thổ ở đó và có thể là ở Kharkiv ở phía đông bắc.
Để chia cắt lực lượng Nga ở Zaporizhzhia, các lữ đoàn thủy quân lục chiến Ukraine ở ŕa phía tây của khu vực lân cận Donetsk sẽ tiến về phía nam tới thành phố ven biển Berdyansk. Điều đó khiến Lữ đoàn 47 và các lữ đoàn khác, một phần của cái mà Ukraine gọi là Lữ đoàn 9, tấn công dọc theo trục chính của cuộc phản công, về phía Melitopol.
Kế hoạch yêu cầu Lữ đoàn 47 và Lữ đoàn 9 chọc thủng tuyến pḥng thủ đầu tiên của Nga và chiếm Robotyne. Sau đó, Lữ đoàn 10, bao gồm lính dù Ukraine, sẽ tham gia chiến đấu trong đợt thứ hai tiến về phía nam.
"Chúng tôi đă nghĩ: Robotyne sẽ chỉ là một nhiệm vụ đơn giản trong hai ngày”, chỉ huy của xe chiến đấu Bradley, với biệt danh là French, cho biết.
3. Ḿn có ở khắp nơi
Vài ngày sau khi cuộc phản công được phát động, Oleksandr Sak, khi đó là chỉ huy của Lữ đoàn 47, đă đến thăm một vị trí của quân Nga mà quân của ông đă chiếm được. Ông lưu ư đến súng chống máy bay không người lái, kính ngắm ảnh nhiệt và máy bay không người lái giám sát nhỏ, cùng những vật chất bị bỏ rơi khác. “Tôi nhận ra kẻ thù đă chuẩn bị sẵn sàng,” ông nói. “Chúng tôi không làm họ mất cảnh giác; họ biết chúng tôi sẽ đến.”
Cũng bị bỏ lại phía sau là những tấm áp phích tuyên truyền của Nga. Một người hiển thị h́nh ảnh những người đàn ông hôn nhau ở nơi công cộng với chữ “X” màu đỏ phía trên, bên cạnh là h́nh ảnh một người đàn ông và một phụ nữ có hai con. “Chiến đấu v́ các gia đ́nh truyền thống,” tấm áp phích viết.
Sak cũng t́m thấy một tấm bản đồ mà người Nga đă dùng để đánh dấu các băi ḿn của họ. Bản đồ chỉ có một phần của mặt trận - dài khoảng bốn dặm và sâu bốn dặm - nhưng đă có hơn 20.000 quả ḿn đă được đánh dấu.
Sak nói: “Tôi không nói đó là điều bất ngờ, nhưng chúng tôi đă đánh giá thấp nó. “Chúng tôi đă tiến hành trinh sát kỹ thuật và trên không, nhưng nhiều quả ḿn đă bị che giấu hoặc chôn sâu hơn. Ngoài những quả ḿn ở tiền tuyến, c̣n có những quả ḿn nằm sâu hơn tại vị trí địch. Chúng tôi vượt qua vị trí của địch và gặp thêm nhiều quả ḿn mà chúng tôi nghĩ là không có ở đó.”
Một trung sĩ trưởng đội máy bay không người lái của lữ đoàn 47 cho biết chỉ nhờ có việc đi bộ th́ họ mới t́m thấy bẫy kích nổ từ xa, và mô tả phát hiện của họ là một “điều bất ngờ”.
Các quan chức quân sự Mỹ tin rằng Ukraine có thể đạt được tiến bộ đáng kể hơn bằng cách sử dụng nhiều hơn các đơn vị trinh sát mặt đất và giảm sự phụ thuộc vào h́nh ảnh từ máy bay không người lái, vốn không thể phát hiện ra ḿn, dây ba chân hoặc bẫy ḿn được chôn ngầm dưới đất.
Vùng Zaporizhzhia phần lớn bao gồm các cánh đồng bằng phẳng rộng lớn và người Nga đă chọn vùng đất cao ở đó để xây dựng các tuyến pḥng thủ then chốt. Từ đó, các binh sĩ và quan chức cho biết, các đơn vị Nga được trang bị tên lửa chống tăng đang chờ các đoàn xe chiến đấu Bradley và xe tăng Leopard của Đức. Phương tiện rà phá bom ḿn luôn dẫn đầu - và là mục tiêu đầu tiên của quân Nga, với sự hỗ trợ của máy bay không người lái trinh sát.
Sak nói: “Chúng tôi liên tục phải đối mặt với hỏa lực chống tăng và phá hủy tới 10 hệ thống tên lửa chống tăng dẫn đường của Nga mỗi ngày”. Tuy nhiên, ông nói thêm, “ngày qua ngày, quân Nga chuyển đến ngày càng nhiều các tên lửa chống tăng".
Theo một quan chức quốc pḥng cấp cao Ukraine, khoảng 60% thiết bị rà phá bom ḿn của Ukraine đă bị hư hỏng hoặc bị phá hủy trong những ngày đầu tiên. Quan chức này cho biết: “Sự phụ thuộc của các đối tác của chúng tôi vào cơ động bọc thép và đột phá đă không hiệu quả. Chúng tôi phải thay đổi chiến thuật.”
Trong ṿng một tuần kể từ khi bắt đầu cuộc phản công, các đội đặc công Ukraine sẽ làm việc vào những giờ chạng vạng, khi trời đủ sáng để họ gỡ ḿn bằng tay nhưng không quá sáng đến mức quân Nga có thể phát hiện ra. Khi công binh đă dọn sạch được một con đường nhỏ, bộ binh sẽ đi theo - với bước tiến chậm và mệt mỏi theo từng mét một.
Thông thường, khi binh lính Ukraine tới tiền đồn của Nga, họ sẽ thấy rằng tiền đồn đó cũng đă bị gài ḿn xung quanh. Và thay v́ rút lui, quân Nga giữ chặt vị trí của ḿnh ngay cả khi bị pháo kích quy mô lớn. Điều này có nghĩa là quân Ukraine sẽ phải cận chiến bằng vũ khí hạng nhẹ để tiến lên.
Trên khắp vùng Zaporizhzhia, quân Nga đă triển khai các đơn vị mới, được gọi là “Băo Z”, với các chiến binh được tuyển mộ từ các nhà tù. Các cựu tù nhân tấn công theo làn sóng người được gọi là “hàng rào thịt” và được sử dụng để bảo vệ các lực lượng tinh nhuệ hơn. Xung quanh Robotyne - ngôi làng mà lữ đoàn 47 dự kiến sẽ đến vào ngày đầu tiên của cuộc phản công - các cựu tù này ḥa vào Lữ đoàn bộ binh hải quân cận vệ 810 của Nga và các đội quân chính quy khác.
“Robotyne là một trong những nhiệm vụ khó khăn nhất,” một thành viên của đơn vị kỹ thuật 810 của Nga cho biết trong một cuộc phỏng vấn với một blogger ủng hộ chiến tranh Nga. “Chúng tôi phải dốc toàn lực để ngăn chặn quân địch đột phá. Với tư cách là đặc công và công binh, chúng tôi phải gài ḿn trên mọi hướng tiếp cận của cả bộ binh và xe phương tiện của quân Ukraine."
“Những chiếc xe thiết giáp Leopard nổi tiếng đang bốc cháy và chúng tôi cố gắng đảm bảo chúng sẽ cháy lớn nhất có thể.”
4. Đội máy bay không người lái
Đầu cuộc tấn công vào Robotyne, một tổ súng máy của Nga ẩn nấp trong một ṭa nhà đă ngăn cản bước tiến của bộ binh Ukraine. Một nhóm máy bay không người lái ở lữ đoàn 47 đă gửi hai máy bay không người lái đua đă được cải tiến gắn đầy chất nổ. Một chiếc đă lướt qua cửa sổ và phát nổ. Một chiếc khác, được hướng dẫn bởi một phi công có biệt danh Sapsan, đă bay vào một căn pḥng khác và cho nổ kho đạn bên trong, đồng thời giết chết một số binh sĩ Nga.
Đó là đỉnh cao ban đầu của việc sử dụng máy bay không người lái nhỏ như một loại pháo binh. Người điều khiển máy bay không người lái - đeo tai nghe nhận nguồn cấp dữ liệu video từ máy bay không người lái trong thời gian thực - đă săn lùng các phương tiện bọc thép bằng cách sử dụng máy bay không người lái góc nh́n thứ nhất, được gọi là FPV. Người vận hành cho biết, FPV hoạt động chính xác và nhanh đến mức chúng có thể nhắm mục tiêu vào các bộ phận yếu của phương tiện, chẳng hạn như khoang động cơ và bánh xích.
Nhưng quân Nga cũng đang triển khai các đội máy bay không người lái tấn công được chế tạo thủ công, với giá dưới 1.000 USD mỗi chiếc và chúng có thể vô hiệu hóa một chiếc xe tăng trị giá hàng triệu USD. Không giống như đạn pháo, vốn là nguồn tài nguyên quư giá đối với cả Nga và Ukraine, máy bay không người lái FPV dùng một lần, với chi phí thấp có thể được sử dụng để tấn công các nhóm bộ binh nhỏ – chúng được điều hướng trực tiếp lao thẳng vào chiến hào hoặc vào các nhóm binh sĩ đang di chuyển.
Việc sơ tán những người bị thương hoặc đưa đồ tiếp tế mới đến vị trí tiền tuyến cũng trở thành những nhiệm vụ khó khăn và có khả năng gây chết người, thường được thực hiện vào ban đêm v́ mối đe dọa từ máy bay không người lái.
“Lúc đầu, vấn đề của chúng tôi là bom ḿn. Bây giờ là máy bay không người lái FPV,” Sentsov, trung đội trưởng của trung đội thuộc lữ đoàn 47 cho biết. “Chúng bắn trúng mục tiêu một cách chính xác và gây sát thương nghiêm trọng. Chúng có thể vô hiệu hóa một chiếc xe thiết giáp Bradley và thậm chí có thể làm nó nổ tung. Đó không phải là một vụ nổ trực tiếp, nhưng chúng có thể tấn công chiếc xe theo cách khiến nó bốc cháy - không chỉ làm tạm dừng phương tiện mà c̣n phá hủy nó.”
Các quan chức quân sự Mỹ, dựa trên học thuyết của riêng ḿnh, đă kêu gọi sử dụng pháo binh để trấn áp kẻ thù trong khi lực lượng bộ binh được cơ giới hóa tiến về phía mục tiêu của họ.
Một quan chức quốc pḥng cấp cao của Mỹ cho biết: “Bạn phải di chuyển trong khi bắn pháo. Điều đó nghe có vẻ rất cơ bản và đúng như vậy, nhưng đó là cách bạn phải chiến đấu. Nếu không, bạn không thể duy tŕ số lượng pháo binh và đạn dược mà bạn cần.”
Tuy nhiên, các quan chức Ukraine cho biết sự phổ biến và khả năng sát thương của các loại máy bay không người lái khác nhau ở cả hai bên chiến tuyến là yếu tố lớn nhất ngăn cản quân Ukraine hoặc quân Nga giành được ưu thế đáng kể trong nhiều tháng qua.
Một quan chức quân sự cấp cao Ukraine cho biết: “V́ sự phát triển về mặt kỹ thuật, mọi thứ đang đi vào bế tắc”. “Trang bị xuất hiện trên chiến trường chỉ tồn tại được tối đa một phút.”
5. T́nh trạng hỗn loạn trên chiến trường
Lữ đoàn 47 của Ukraine tuyên bố giải phóng Robotyne vào ngày 28 tháng 8. Các đơn vị tấn công đường không thuộc lữ đoàn 10 của Ukraine sau đó đă tiến vào nhưng không thể giải phóng bất kỳ ngôi làng nào khác.
Chiến tuyến cũng trở nên tĩnh lặng dọc theo tuyến đường song song ở phía nam, nơi thủy quân lục chiến Ukraine dẫn đầu cuộc tấn công về phía thành phố Berdyansk bên bờ biển Azov. Sau khi chiếm lại các làng Staromaiorske và Urozhaine vào tháng 7 và tháng 8, không đạt được thêm bước tiến nào, khiến lực lượng Ukraine c̣n cách rất xa cả Berdyansk và Melitopol.
Trong suốt mùa hè, một số cuộc giao tranh khốc liệt nhất đă diễn ra trong vài dặm vuông bên ngoài thành phố phía đông Bakhmut, dọc theo trục thứ ba của cuộc phản công. Các nhà hoạch định chiến tranh Ukraine coi việc giành lại quyền kiểm soát ngôi làng nhỏ Klishchiivka là ch́a khóa để đạt được ưu thế về hỏa lực quanh ŕa phía nam thành phố và làm gián đoạn các tuyến đường tiếp tế của Nga.
Vào tháng 7, các sĩ quan cảnh sát thuộc Lữ đoàn Lyut, hay “Fury” mới thành lập - một trong những lữ đoàn được thành lập vào mùa đông năm ngoái trước cuộc phản công - đă được triển khai đến khu vực. Lữ đoàn trên, bao gồm sự kết hợp của các sĩ quan cảnh sát giàu kinh nghiệm và tân binh, được giao nhiệm vụ tấn công các vị trí của Nga ở Klishchiivka, chủ yếu sử dụng súng và lựu đạn.
Đoạn video về các hoạt động của Lữ đoàn Lyut được cung cấp cho The Washington Post, và các cuộc phỏng vấn với các sĩ quan tham gia trận chiến cho thấy điều kiện chiến trường căng thẳng và đôi khi hỗn loạn.
Trong một video quay trên người, từ tháng 9, những người lính len lỏi vào và ra khỏi đống đổ nát của những ngôi nhà khi pháo kích dữ dội bùng nổ xung quanh họ. Bằng cách di chuyển từ ngôi nhà bị ném bom này sang ngôi nhà khác, quân Ukraine lục lọi trong đống đổ nát để t́m bất kỳ binh sĩ Nga nào c̣n sót lại - và hét lên yêu cầu họ đầu hàng trước khi ném lựu đạn xuống tầng hầm.
Vài ngày sau, vào ngày 17 tháng 9, Ukraine thông báo đă chiếm lại Klishchiivka. Nhưng việc chiếm lại nó đă không làm thay đổi các tuyến xung quanh Bakhmut theo bất kỳ cách đáng kể nào kể từ đó.
“Klishchiivka thực chất là một nghĩa trang chứa trang thiết bị và quân đội Nga,” chỉ huy Lữ đoàn Lyut, Đại tá cảnh sát Oleksandr Netrebko cho biết. Nhưng ông cũng thừa nhận: “Mỗi mét vuông đất giải phóng được đều thấm đẫm máu của những người lính của chúng tôi”.
6. Sự thất vọng tăng lên
Do không có bước đột phá lớn nào, các quan chức Mỹ ngày càng trở nên kích động trong mùa hè rằng Ukraine không cung cấp đủ binh lính cho một trong các trục phía Nam, do quan điểm của Mỹ về giá trị chiến lược của nó.
Ở phía bắc và phía đông, tướng Oleksandr Syrsky kiểm soát một nửa số lữ đoàn của Ukraine, chạy từ Kharkiv qua Bakhmut đến Donetsk. Trong khi đó, tướng Oleksandr Tarnavsky kiểm soát nửa c̣n lại của các lữ đoàn đang hoạt động, chiến đấu dọc theo hai trục chính ở phía nam.
Các quan chức Mỹ coi việc chia lực lượng Ukraine theo tỷ lệ 50-50 là sự kết hợp sai lầm và muốn chuyển thêm lực lượng về phía nam. “Tất nhiên kẻ thù sẽ cố gắng phá hủy các phương tiện rà phá bom ḿn của bạn”, quan chức quân sự cấp cao của Mỹ nói và cho biết thêm rằng có nhiều phương pháp để ngụy trang chúng, bao gồm cả việc sử dụng khói.
Nhưng việc đánh giá cách tiếp cận của Kyiv và kêu gọi thay đổi chúng là một nhiệm vụ tế nhị. Một sĩ quan đă làm việc này là Tướng Christopher Cavoli, người đứng đầu Bộ Tư lệnh Châu Âu của Mỹ giám sát phần lớn nỗ lực của Lầu Năm Góc trong việc huấn luyện và trang bị cho quân đội Ukraine. Ngược lại, Milley thường có giọng điệu lạc quan và tạo động lực hơn.
Tuy nhiên, Cavoli không thể tiếp cận Zaluzhny trong suốt mùa hè, giai đoạn quan trọng của cuộc phản công, ba người quen thuộc với vấn đề này cho biết. Cavoli đă từ chối b́nh luận về vấn đề này. Một quan chức cấp cao của Ukraine lưu ư rằng Zaluzhny đă nói chuyện với Milley, người đồng cấp trực tiếp của ông, trong suốt chiến dịch.
Đến tháng 8, Milley cũng bắt đầu tỏ ra thất vọng. Một quan chức cấp cao của chính quyền Biden cho biết, ông ấy “bắt đầu nói với Zaluzhny: 'Anh đang làm ǵ vậy?'”.
Người Ukraine khăng khăng rằng phương Tây đơn giản là không cung cấp cho họ sức mạnh không quân và các loại vũ khí khác cần thiết để chiến lược vũ khí tổng lực có thể thành công. “Bạn muốn chúng tôi tiếp tục cuộc phản công, bạn muốn chúng tôi thể hiện những tiến bộ rực rỡ trên tiền tuyến”, Olha Stefanishyna, phó thủ tướng phụ trách hội nhập châu Âu và châu Âu-Đại Tây Dương của Ukraine nói. “Nhưng chúng tôi không có máy bay chiến đấu, nghĩa là bạn muốn chúng tôi ném binh lính của chúng tôi vào ḷ thiêu, bạn biết đấy, và chấp nhận thực tế là chúng tôi không thể bảo vệ họ.”
Khi các đồng minh của Ukraine nói không cung cấp máy bay, bà nói, “chúng tôi đă nghe… 'Phương Tây chúng tôi không thấy có vấn đề ǵ khi binh lính của các bạn chết khi không có sự hỗ trợ của không quân.'”
Trong một cuộc hội nghị qua video vào tháng 8, ngay sau đó là cuộc gặp trực tiếp gần biên giới Ba Lan-Ukraine, các quan chức quân sự Mỹ đă nhấn mạnh quan điểm của họ. Họ cho biết họ hiểu logic của việc tập trung lực lượng Nga ở các điểm khác nhau trên mặt trận, nhưng lập luận rằng những bước tiến sâu xa sẽ không đến trừ khi quân đội Ukraine tập trung nhiều lực lượng hơn vào một điểm duy nhất để di chuyển nhanh chóng và dứt khoát.
Zaluzhny đă đặt ra những thách thức một cách rơ ràng: không có lực lượng yểm trợ trên không, có nhiều ḿn gài hơn dự kiến, và quân đội Nga đă ẩn nấp sâu một cách ấn tượng và di chuyển lực lượng dự bị xung quanh một cách hiệu quả để thu hẹp khoảng cách.
Milley nói trong một cuộc phỏng vấn: “Tôi sẽ không mô tả cuộc gặp gỡ đó như một cuộc gặp gỡ 'hăy đến với Chúa Giêsu' và một vở kịch lớn nào đó - rẽ trái, rẽ phải”. “Tôi sẽ không nói điều đó. Tôi có thể nói rằng đây là quá tŕnh kinh doanh thông thường mà các nhà lănh đạo chuyên nghiệp… thường xuyên gặp nhau để đánh giá t́nh h́nh và những điều chỉnh đang diễn ra trên thực tế.”
Vào tháng 7, khi Ukraine sắp hết đạn pháo và cuộc phản công chững lại, chính quyền Biden đă xoay chuyển quan điểm trong việc cung cấp cho Ukraine đạn chùm, với việc tổng thống Mỹ đă bác bỏ những lo ngại của Bộ Ngoại giao rằng rủi ro về tiếng tăm là quá cao do lịch sử gây chết người hoặc làm người dân thường bị thương của loại vũ khí này. Quyết định quan trọng cuối cùng về việc chuyển giao vũ khí được đưa ra vào tháng 9, khi chính quyền đồng ư cung cấp một biến thể của Hệ thống tên lửa chiến thuật quân đội, được gọi là ATACMS. Các tên lửa này không phải là biến thể tấn công sâu mà Kyiv yêu cầu, thay vào đó, Mỹ chọn loại vũ khí tầm ngắn hơn để thả bom chùm.
Các quan chức Ukraine cho biết mặc dù hữu ích nhưng cả bệ phóng ATACMS và vũ khí bom chùm đều không phá vỡ được thế bế tắc trên chiến trường.
Cũng không có chiến lược nào khác. Trong suốt cuộc phản công, Ukraine đă tiếp tục tiến sâu vào phía sau pḥng tuyến của kẻ thù nhằm nỗ lực làm suy yếu lực lượng Nga và gieo rắc sự hoảng loạn trong xă hội Nga. Kiev không được phép sử dụng vũ khí phương Tây để tấn công Nga nên một đội máy bay không người lái nội địa đă được sử dụng thay thế. Một số tên lửa đă có thể tiếp cận các mục tiêu ở Matxcơva, trong khi số khác đă phá hủy các kho dầu của Nga dọc Biển Đen. Máy bay không người lái của hải quân Ukraine cũng đă tấn công thành công các tàu thuộc Hạm đội Biển Đen của Nga.
Ukraine gần đây đă giành được lănh thổ ở khu vực phía nam Kherson, thiết lập các vị trí quân sự trên bờ phía đông sông Dneiper, nhưng không rơ có bao nhiêu vũ khí - đặc biệt là pháo binh - đă được chuyển qua sông để đe dọa các tuyến tiếp tế của Nga xuất phát từ Crimea.
Ukraine đă ngừng yêu cầu thêm xe tăng và phương tiện chiến đấu, mặc dù quốc gia này đă vận động hành lang mạnh mẽ để có được chúng trong suốt năm đầu tiên của cuộc chiến.
Một quan chức quân sự cấp cao của Ukraine cho biết: “Rất nhiều loại vũ khí chỉ có ư nghĩa vào năm ngoái”.
7. Đường tiền tuyến bị đông cứng
Vào cuối tháng 9, trong cuộc gặp với Tổng thư kư NATO Jens Stoltenberg, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky được hỏi tại sao quân đội của ông tiếp tục điều nhiều lực lượng đến phía đông thay v́ phía nam. Theo một người quen thuộc với cuộc tṛ chuyện, Zelensky nói rằng nếu người Nga mất miền đông, họ sẽ thua trong cuộc chiến.
Theo người này, Zelensky thừa nhận quan điểm khác nhau giữa một số chỉ huy của ông. Nhưng hầu hết các quan chức quân sự cấp cao của Ukraine vẫn tiếp tục tin rằng việc tung thêm quân vào một phần của mặt trận sẽ không tạo ra được đột phá.
Sau đó, vào giữa tháng 10, người Nga đă thử điều đó bằng một cuộc tấn công ác liệt vào thị trấn Avdiivka phía đông Ukraine, nằm trong một khu vực địa lư chiến lược gần thành phố Donetsk do Nga chiếm đóng. Bây giờ th́ quân Nga đang tấn công, với bốn lữ đoàn di chuyển theo hàng xe tăng và xe chở quân, tiến xuống một dải hẹp của mặt trận.
Xe công tŕnh với máy quét ḿn dẫn đầu cuộc tấn công. Đó chính xác là cách quân Ukraina đă bắt đầu cuộc phản công của họ. Và cũng theo cách tương tự, quân Nga chịu tổn thất nặng nề - các quan chức Ukraine tuyên bố rằng hơn 4.000 quân Nga đă thiệt mạng trong ba tuần đầu tiên của cuộc tấn công - trước khi chuyển sang phương pháp đưa bộ binh xuống đánh theo nhóm nhỏ, giống như quân Ukraine đă làm.
Vào đầu tháng 10, Lữ đoàn 47 sau một thời gian ngắn ngừng chiến đấu đă được điều động trở lại cuộc phản công. Zelensky đă công khai tuyên bố rằng Ukraine sẽ tiếp tục nỗ lực trong suốt mùa đông, khi thời tiết sẽ khiến mọi đường tiến quân thậm chí c̣n khó khăn hơn.
Tuy nhiên, đến cuối tháng 10, lữ đoàn 47 bất ngờ di chuyển về phía đông để bảo vệ sườn phía bắc của Avdiivka. Vũ khí phương Tây của lữ đoàn - xe tăng Leopard của Đức và xe chiến đấu Bradley của Mỹ - cũng đi cùng bộ binh.
Việc chuyển đến Avdiivka là một bất ngờ đối với lữ đoàn, nhưng đó cũng là dấu hiệu cho thấy hoạt động ở Zaporizhzhia đă bị đóng băng dọc theo các tuyến phần lớn cố định. Và đằng sau pḥng tuyến của ḿnh, người Nga đă tiếp tục xây dựng các công sự pḥng thủ trong suốt mùa hè và mùa thu, theo h́nh ảnh vệ tinh. Xung quanh làng Romanivske, phía đông nam Robotyne, các mương chống tăng và kim tự tháp bê tông đă được lắp đặt sâu 3 tầng để ngăn cản mọi nỗ lực tiến quân tiếp theo của Ukraine.
Vào ngày 1 tháng 11, trong một cuộc phỏng vấn với Economist, Zaluzhny thừa nhận điều mà trước đây ông không thể nói ra được trước đây - cuộc chiến đă đi đến chỗ “bế tắc”.
Ông nói: “Rất có thể sẽ không có bước đột phá sâu sắc và đẹp đẽ nào”.
Vào ngày 15 tháng 6, trong pḥng họp tại trụ sở NATO ở Brussels, Bộ trưởng Quốc pḥng Lloyd Austin, cùng với các chỉ huy hàng đầu của Mỹ, ngồi quanh bàn với người đồng cấp Ukraine, cùng với các trợ lư từ Kyiv. Căn pḥng nặng trĩu một bầu không khí chán nản.
Austin, với giọng nam trung chậm răi, đă hỏi Bộ trưởng Quốc pḥng Ukraine Oleksii Reznikov về việc Ukraine ra quyết định trong những ngày đầu của cuộc phản công được chờ đợi từ lâu, rằng tại sao lực lượng của Reznikov không sử dụng thiết bị rà phá bom ḿn do phương Tây cung cấp để thực hiện một cuộc tấn công cơ giới hóa lớn hơn hoặc sử dụng khói để che giấu những bước tiến của họ. Austin cho biết, bất chấp tuyến pḥng thủ dày đặc của Nga, quân đội của Điện Kremlin không phải là bất khả chiến bại.
Reznikov, một luật sư đầu trọc, đeo kính cận, cho biết các chỉ huy quân sự Ukraine là người đưa ra những quyết định đó. Tuy nhiên, ông lưu ư rằng các xe bọc thép của Ukraine đang bị trực thăng, máy bay không người lái và pháo binh Nga phá hủy trong mọi nỗ lực tiến lên. Ông nói, nếu không có sự yểm trợ của không quân, lựa chọn duy nhất là sử dụng pháo binh để bắn phá các pḥng tuyến của Nga, sau đó bộ binh đi ra khỏi các phương tiện xe cơ giới và đi bộ.
Một quan chức có mặt cho biết: “Chúng tôi không thể điều động quân v́ mật độ ḿn dày đặc và các cuộc phục kích của xe tăng”.
Cuộc gặp ở Brussels này, chưa đầy hai tuần sau chiến dịch, cho thấy một cuộc phản công được tạo ra từ sự lạc quan đă thất bại trong việc tung ra một cú đấm như mong đợi, tạo ra xích mích và nghi ngờ giữa Washington và Kyiv, đồng thời đặt ra những câu hỏi sâu sắc hơn về khả năng của Ukraine trong việc chiếm lại một lượng lớn lănh thổ có tính chất quyết định. lănh thổ.
Khi mùa đông đến gần và chiến tuyến đóng băng, các quan chức quân sự cấp cao nhất của Ukraine thừa nhận rằng cuộc chiến đă đi vào bế tắc.
Bài kiểm tra phân tích về thời điểm dẫn đến cuộc phản công của Ukraine dựa trên các cuộc phỏng vấn với hơn 30 quan chức cấp cao từ Ukraine, Mỹ và các quốc gia châu Âu. Nó cung cấp những hiểu biết mới và những chi tiết chưa được báo cáo trước đây về sự tham gia sâu sắc của Mỹ vào kế hoạch quân sự đằng sau cuộc phản công và các yếu tố góp phần gây ra sự thất vọng của nước này. Phần thứ hai của bài tường thuật gồm hai phần này xem xét trận chiến diễn ra như thế nào trên thực địa trong mùa hè và mùa thu cũng như những rạn nứt ngày càng gia tăng giữa Washington và Kyiv. Một số quan chức phát biểu với điều kiện giấu tên để thảo luận về các cuộc thảo luận nhạy cảm.
Các yếu tố chính h́nh thành nên cuộc phản công và kết quả ban đầu bao gồm:
● Các sĩ quan quân đội Ukraine, Mỹ và Anh đă tổ chức tám tṛ chơi chiến tranh trên bàn lớn để xây dựng kế hoạch chiến dịch. Nhưng Washington đă tính toán sai về mức độ mà quân đội Ukraine có thể biến thành lực lượng chiến đấu kiểu phương Tây trong một thời gian ngắn - đặc biệt là khi không trang bị cho lực lượng không quân Kiev một phần không thể thiếu đối với quân đội hiện đại.
● Các quan chức Mỹ và Ukraine đôi khi bất đồng gay gắt về chiến lược, chiến thuật và thời điểm. Lầu Năm Góc muốn cuộc tấn công bắt đầu vào giữa tháng 4 để ngăn chặn Nga tiếp tục củng cố pḥng tuyến của ḿnh. Người Ukraine do dự, khẳng định họ chưa sẵn sàng nếu không có thêm vũ khí và huấn luyện.
● Các quan chức quân sự Mỹ tin tưởng rằng một cuộc tấn công trực diện cơ giới hóa vào pḥng tuyến của Nga là khả thi với quân đội và vũ khí mà Ukraine có. Các mô phỏng kết luận rằng lực lượng của Kyiv, trong trường hợp tốt nhất, có thể tới Biển Azov và cắt đứt quân Nga ở phía nam trong ṿng 60 đến 90 ngày.
● Mỹ chủ trương tấn công tập trung dọc theo trục phía nam đó, nhưng lănh đạo Ukraine tin rằng lực lượng của họ phải tấn công vào ba điểm khác biệt dọc theo mặt trận dài 600 dặm, về phía nam tới cả Melitopol và Berdyansk trên Biển Azov và về phía đông tới thành phố đang bị vây hăm của Bakhmut .
● Cộng đồng t́nh báo Mỹ có cái nh́n bi quan hơn quân đội Mỹ, khi đánh giá rằng cuộc tấn công chỉ có cơ hội thành công 50-50 do hệ thống pḥng thủ nhiều tầng, kiên cố mà Nga đă xây dựng trong mùa đông và mùa xuân.
● Nhiều người ở Ukraine và phương Tây đă đánh giá thấp khả năng của Nga phục hồi sau thảm họa chiến trường và khai thác những thế mạnh lâu năm của nước này: nhân lực, bom ḿn và sự sẵn sàng hy sinh mạng sống ở quy mô mà ít quốc gia nào khác có thể sánh được.
● Khi thời điểm khởi động cuộc tấn công dự kiến đến gần, các quan chức quân sự Ukraine lo ngại rằng họ sẽ phải gánh chịu tổn thất thảm khốc - trong khi các quan chức Mỹ tin rằng con số thương vong cuối cùng sẽ c̣n cao hơn nếu không có một cuộc tấn công quyết định.
Năm 2023 bắt đầu với quyết tâm của phương Tây ở đỉnh cao, quân đội Ukraine rất tự tin và Tổng thống Volodymyr Zelensky dự đoán sẽ có một chiến thắng quyết định Nhưng bây giờ, có sự không chắc chắn trên tất cả các mặt trận. Tinh thần chiến đấu ở Ukraine đang suy yếu. Sự chú ư của quốc tế đă chuyển hướng sang Trung Đông. Ngay cả trong số những quốc gia nhiệt t́nh ủng hộ Ukraine, ngày càng có sự miễn cưỡng chính trị trong việc đóng góp nhiều hơn cho một mục tiêu bấp bênh. Ở hầu hết mọi điểm dọc theo chiến tuyến, những kỳ vọng và kết quả đă khác nhau khi Ukraine chuyển sang một giai đoạn tiến công siêu chậm chạp và chỉ chiếm lại được một phần nhỏ lănh thổ.
“Chúng tôi muốn có kết quả nhanh hơn,” Zelensky nói trong một cuộc phỏng vấn với Associated Press vào tuần trước. “Xét từ góc độ đó, thật đáng tiếc là chúng tôi đă không đạt được kết quả như mong muốn. Và đó là sự thật.”
Cùng với nhau, tất cả những yếu tố này làm cho chiến thắng dành cho Ukraine khó có thể xảy ra hơn nhiều, thay vào đó sẽ là một cuộc chiến tiêu hao và tàn phá kéo dài hàng năm trời.
Những tháng đầu không thuyết phục và nản ḷng của chiến dịch phản công đặt ra những câu hỏi nghiêm túc cho những người phương Tây ủng hộ Kyiv về tương lai, khi Zelensky - được đa số người Ukraine ủng hộ - thề sẽ chiến đấu cho đến khi Ukraine khôi phục lại biên giới được thiết lập sau khi nước này giành được độc lập năm 1991 khỏi Liên Xô.
“Việc này sẽ mất nhiều năm và tốn rất nhiều máu. Ukraine có sẵn sàng cho điều đó không? Việc chết đi rất nhiều người sẽ ảnh hưởng ra sao? Kinh tế sẽ ảnh hưởng thế nào? Hỗ trợ của phương Tây cũng sẽ thay đổi."
Năm nay sắp kết thúc với việc Tổng thống Nga Vladimir Putin chắc chắn hơn bao giờ hết rằng ông có thể kiên tŕ chờ đợi sự suy giảm hỗ trợ của một phương Tây vốn hay thay đổi, và sẽ sáp nhập hoàn toàn lănh thổ Ukraine đă bị quân đội của ông chiếm giữ.
1. Lập kế hoạch tác chiến
Trong một cuộc gọi hội nghị vào cuối mùa thu năm 2022, sau khi Kyiv giành lại lănh thổ ở phía bắc và phía nam, Austin đă nói chuyện với Tướng Valery Zaluzhny, chỉ huy quân sự hàng đầu của Ukraine và hỏi ông ta cần những ǵ cho một cuộc tấn công mùa xuân. Zaluzhny trả lời rằng ông cần 1.000 xe bọc thép và 9 lữ đoàn mới, toàn bộ số tân binh này cần được huấn luyện ở Đức và phải ở trạng thái sẵn sàng chiến đấu.
“Lúc đó tôi cứ gọi là mắt chữ a miệng chữ o,” Austin nói sau đó, theo một quan chức biết về vụ này. “Điều đó gần như không thể,” ông nói với các đồng nghiệp.
Trong những tháng đầu năm 2023, các quan chức quân sự từ Anh, Ukraine và Mỹ đă kết thúc một loạt cuộc tập trận tại căn cứ của Quân đội Mỹ ở Wiesbaden, Đức, nơi các sĩ quan Ukraine được giao nhiệm vụ chỉ huy mới thành lập chịu trách nhiệm hỗ trợ cuộc chiến của Kyiv.
Chuỗi tám cuộc tập trận cấp cao trên bàn đă tạo thành xương sống cho nỗ lực do Mỹ hỗ trợ nhằm trau dồi một kế hoạch chiến dịch chi tiết, khả thi và xác định những ǵ các quốc gia phương Tây sẽ cần cung cấp để tạo cho họ phương tiện để thành công.
Một quan chức quốc pḥng cấp cao của Mỹ cho biết: “Chúng tôi đă tập hợp tất cả các đồng minh và đối tác lại với nhau và thực sự ép họ phải cung cấp thêm [cho Ukraine] phương tiện cơ giới hóa”.
Trong các cuộc mô phỏng, mỗi lần kéo dài vài ngày, những người tham gia được chỉ định đóng vai quân Nga - lực lượng có năng lực và hành vi đă được t́nh báo Ukraine và đồng minh thông báo - hoặc quân đội và chỉ huy Ukraine, những người có thành tích bị ràng buộc bởi thực tế rằng họ sẽ phải đối mặt với những hạn chế nghiêm trọng về nhân lực và đạn dược.
Những người lập kế hoạch thực hiện các cuộc tập trận bằng cách sử dụng phần mềm tṛ chơi chiến tranh chuyên dụng và bảng tính Excel - và đôi khi, chỉ đơn giản bằng cách di chuyển các quân cờ trên bản đồ. Các mô phỏng bao gồm các bài tập thành phần nhỏ hơn, mỗi bài tập trung vào một yếu tố cụ thể của cuộc chiến – các hoạt động tấn công hoặc hậu cần. Các kết luận sau đó được đưa trở lại vào kế hoạch chiến dịch đang phát triển.
Các quan chức hàng đầu bao gồm Tướng Mark A. Milley, lúc đó là Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ và Đại tá Tướng Oleksandr Syrsky, chỉ huy lực lượng mặt đất Ukraine, đă tham dự một số cuộc tập trận mô phỏng và được thông báo tóm tắt về kết quả.
Trong một lần đến thăm Wiesbaden, Milley đă nói chuyện với các binh sĩ thuộc lực lượng đặc biệt của Ukraine - những người đang làm việc với lực lượng Mũ nồi xanh của Mỹ - với hy vọng truyền cảm hứng cho họ trước các hoạt động tại các khu vực do đối phương kiểm soát.
Theo một quan chức am hiểu sự kiện, Milley nói: “Không có người Nga nào đi ngủ mà không tự hỏi liệu ḿnh có bị rạch cổ họng vào lúc nửa đêm hay không. Bạn phải quay lại đó và tạo ra một chiến dịch phản kháng đằng sau chiến tuyến.”
Các quan chức Ukraine hy vọng cuộc tấn công có thể tái lập thành công như mùa thu năm 2022, khi họ thu hồi được một phần vùng Kharkiv ở phía đông bắc và thành phố Kherson ở phía nam trong một chiến dịch khiến ngay cả những quốc gia ủng hộ lớn nhất của Ukraine cũng phải ngạc nhiên. Một lần nữa, trọng tâm của họ sẽ ở nhiều nơi.
Nhưng các quan chức phương Tây cho biết cuộc tập trận đă khẳng định đánh giá của họ rằng Ukraine sẽ có khả năng thành công tốt nhất bằng cách tập trung lực lượng vào một mục tiêu chiến lược duy nhất - một cuộc tấn công ồ ạt qua các khu vực do Nga nắm giữ đến Biển Azov, cắt đứt tuyến đường bộ huyết mạch của Điện Kremlin từ Nga đến Crimea.
Một cựu quan chức Mỹ cho biết, cuộc diễn tập đă giúp Mỹ có cơ hội nói với người Ukraine ở một số điểm rằng: “Tôi biết các bạn thực sự, thực sự, thực sự muốn làm điều này, nhưng nó sẽ không hiệu quả”.
Tuy nhiên, vào cuối ngày, Zelensky, Zaluzhny và các nhà lănh đạo Ukraine khác sẽ đưa ra quyết định, cựu quan chức này lưu ư.
Các quan chức Mỹ đă cố gắng gán xác suất cho các kịch bản khác nhau, bao gồm cả việc Nga đầu hàng - được coi là "khả năng thực sự thấp" - hoặc một thất bại lớn của Ukraine sẽ tạo cơ hội cho một cuộc phản công lớn của Nga - cũng là một xác suất rất nhỏ.
Một quan chức Anh cho biết: “Sau đó, những ǵ bạn có là thực tế ở giữa, với các mức độ thành công”.
Kịch bản lạc quan nhất cho việc cắt đứt tuyến đường bộ trên đất liền là 60 đến 90 ngày. Theo các quan chức Mỹ, cuộc tập trận cũng dự đoán một cuộc chiến khó khăn và đẫm máu, với tổn thất về binh lính và trang thiết bị lên tới 30 đến 40%.
Các sĩ quan quân đội Mỹ đă chứng kiến thương vong thấp hơn nhiều so với ước tính trong các trận chiến lớn ở Iraq và Afghanistan. Họ coi những ước tính này là điểm khởi đầu cho việc lập kế hoạch chăm sóc y tế và sơ tán chiến trường để tổn thất không bao giờ đạt đến mức dự kiến.
Quan chức quốc pḥng cấp cao của Mỹ cho biết những con số này “có thể rất đáng lo ngại”. “Nhưng chúng không bao giờ cao như dự đoán, bởi v́ chúng tôi biết ḿnh phải làm nhiều việc để đảm bảo rằng chúng tôi không bao giờ khiến tỷ lệ thương vong trên thực địa leo cao đến mức đó”.
Các quan chức Mỹ cũng tin rằng cuối cùng sẽ có thêm nhiều binh sĩ Ukraine thiệt mạng nếu Kiev không tiến hành một cuộc tấn công quyết định và cuộc xung đột trở thành một cuộc chiến tiêu hao kéo dài.
Nhưng họ thừa nhận sự tinh tế khi đề xuất một chiến lược có thể gây ra tổn thất đáng kể, bất kể con số cuối cùng là bao nhiêu.
Một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết: “Thật dễ dàng để chúng tôi nói với họ trong một bài tập trên bàn giấy rằng: 'Được rồi, các bạn chỉ cần tập trung vào một chỗ và cố gắng hết sức'. Họ sẽ mất rất nhiều người và họ sẽ mất rất nhiều trang thiết bị.”
Quan chức cấp cao này cho biết những lựa chọn đó trở nên “khó khăn hơn nhiều trên chiến trường”.
Về điều đó, một quan chức quân sự cấp cao của Ukraine đă đồng ư. Khi nh́n lại, quan chức này cho biết các tṛ chơi chiến tranh “không hiệu quả”, một phần là do công nghệ mới đang làm thay đổi chiến trường. Những người lính Ukraine đang tham gia một cuộc chiến không giống bất cứ điều ǵ lực lượng NATO đă từng trải qua: một cuộc xung đột thông thường lớn, với các chiến hào kiểu Thế giới I được máy bay không người lái có mặt tuần tra khắp nơi và các công cụ tương lai khác - và không có ưu thế trên không mà quân đội Mỹ có được trong mọi cuộc xung đột hiện đại mà họ đă từng chiến đấu.
“Tất cả những phương pháp đánh trận giả này… ông có thể xếp chúng gọn gàng lại và vứt vào sọt, ông hiểu không?” quan chức cấp cao người Ukraine nói về kịch bản của tṛ chơi chiến tranh. “Hăy vứt chúng đi, v́ bây giờ chiến tranh không c̣n hoạt động như vậy nữa.”
2. Bất đồng về việc triển khai lực lượng
Người Mỹ từ lâu đă đặt câu hỏi về sự sáng suốt trong quyết định của Kyiv trong việc duy tŕ lực lượng xung quanh thành phố Bakhmut ở phía đông đang bị bao vây .
Người Ukraina lại nh́n nhận điều đó theo cách khác. “Giữ chắc Bakhmut” đă trở thành khẩu hiệu để thể hiện niềm tự hào về sự kháng cự quyết liệt của quân đội nước này trước một kẻ thù lớn hơn. Trong nhiều tháng, pháo binh Nga và Ukraine đă nghiền nát Bakhmut. Hàng ngh́n binh sĩ đă bị giết và bị thương để tranh nhau từng khối nhà trong thành phố.
Thành phố này cuối cùng đă rơi vào tay Nga vào tháng 5/2023.
Zelensky, được sự hậu thuẫn của chỉ huy hàng đầu của ḿnh, đă giữ vững quan điểm về sự cần thiết phải duy tŕ sự hiện diện lớn xung quanh Bakhmut và tấn công quân Nga ở đó như một phần của cuộc phản công. Để đạt được mục tiêu đó, Zaluzhny đă duy tŕ nhiều lực lượng gần Bakhmut hơn so với ở phía nam, bao gồm cả những đơn vị giàu kinh nghiệm nhất Ukraine, các quan chức Mỹ thất vọng nhận xét.
Các quan chức Ukraine lập luận rằng họ cần duy tŕ một cuộc chiến mạnh mẽ ở khu vực Bakhmut v́ nếu không Nga sẽ cố gắng chiếm lại các phần của khu vực Kharkiv và tiến vào Donetsk - mục tiêu chính của Putin, người muốn chiếm toàn bộ khu vực đó.
Một quan chức cấp cao Ukraine cho biết: “Chúng tôi đă nói với [người Mỹ] rằng: 'Nếu các bạn đảm nhận các vị trí tướng lĩnh của chúng tôi, các bạn sẽ thấy rằng nếu chúng tôi không biến Bakhmut thành một điểm nóng chiến sự th́ [người Nga] sẽ làm như vậy'. Chúng tôi không thể để điều đó xảy ra.”
Ngoài ra, Zaluzhny c̣n h́nh dung rằng chiều dài 600 dặm đáng gờm của mặt trận sẽ trở thành một vấn đề đối với Nga, theo quan chức cấp cao của Anh. Vị tướng Ukraine muốn dàn trải lực lượng chiếm đóng lớn hơn nhiều của Nga - vốn không quen thuộc với địa h́nh và đang phải đối mặt với những thách thức về tinh thần và hậu cần - để làm suy yếu sức mạnh chiến đấu của Nga.
Các quan chức phương Tây nhận thấy cách tiếp cận đó có vấn đề, điều này cũng sẽ làm giảm hỏa lực của quân đội Ukraine tại bất kỳ điểm tấn công nào. Học thuyết quân sự phương Tây chỉ đạo một nỗ lực tập trung hướng tới một mục tiêu duy nhất.
Tuy nhiên, người Mỹ cuối cùng đă nhượng bộ.
“Họ biết rơ địa h́nh. Họ biết rơ người Nga”, một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết. “Đây không phải là cuộc chiến của chúng tôi. Và chúng tôi đă phải nghe họ."
3. Những vũ khí mà Kiev cần
Vào ngày 3 tháng 2, Jake Sullivan, cố vấn an ninh quốc gia của Tổng thống Biden, đă triệu tập các quan chức an ninh quốc gia hàng đầu của chính quyền để xem xét kế hoạch phản công.
Pḥng họp kín dưới ḷng đất của Nhà Trắng đang được cải tạo, v́ vậy các quan chức cấp cao nhất của Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc pḥng và Bộ Tài chính, cùng với CIA, đă tập trung tại một pḥng họp an ninh ở Ṭa nhà Văn pḥng Điều hành Eisenhower liền kề.
Hầu hết đều đă quen với cách tiếp cận từ ba Bộ về các vấn đề của Ukraine. Mục tiêu là để các cố vấn cấp cao của Biden lên tiếng tán thành hoặc nói về những điều c̣n đang nghi ngại với nhau và cố gắng đạt được sự đồng thuận về lời khuyên chung của họ cho Tổng thống.
Một người tham dự cho biết những câu hỏi mà Sullivan đặt ra rất đơn giản. Đầu tiên, liệu Washington và các đối tác có thể chuẩn bị thành công để Ukraine xuyên thủng hàng pḥng thủ kiên cố của Nga hay không?
Và sau đó, ngay cả khi người Ukraine đă chuẩn bị sẵn sàng, “họ thực sự có thể làm được điều đó không?”
Milley, với những bản đồ Ukraine luôn có sẵn, đă cho thấy các trục tấn công tiềm năng cũng như việc triển khai các lực lượng Ukraine và Nga. Ông và Austin giải thích kết luận của họ rằng “Ukraine, để thành công, cần phải chiến đấu theo một cách khác,” một quan chức chính quyền cấp cao tham gia chặt chẽ vào kế hoạch nhớ lại.
Quân đội Ukraine sau khi Liên Xô tan ră đă trở thành lực lượng pḥng thủ. Kể từ năm 2014, nước này đă tập trung vào cuộc chiến khốc liệt nhưng ở cấp độ thấp chống lại các lực lượng được Nga hậu thuẫn ở khu vực phía đông Donbas. Để tổ chức một cuộc tiến công quy mô lớn sẽ đ̣i hỏi một sự thay đổi đáng kể trong cơ cấu lực lượng và chiến thuật.
Kế hoạch kêu gọi đào tạo phương Tây rộng hơn và tốt hơn, cho đến thời điểm đó vẫn tập trung vào việc dạy các nhóm nhỏ và cá nhân cách sử dụng vũ khí do phương Tây cung cấp. Hàng ngh́n binh sĩ sẽ được hướng dẫn ở Đức về đội h́nh đơn vị lớn và diễn tập chiến trường kiểu Mỹ, những nguyên tắc có từ Thế chiến thứ hai. Đối với quân đội Mỹ, quá tŕnh huấn luyện trong các hoạt động được gọi là “vũ khí phối hợp” thường kéo dài hơn một năm. Kế hoạch của Ukraine đề xuất rút ngắn thời gian đó xuống c̣n vài tháng.
Thay v́ bắn pháo, sau đó “tiến về phía trước” và bắn thêm nữa, quân Ukraine sẽ “chiến đấu và bắn cùng lúc”, với các lữ đoàn mới được huấn luyện tiến về phía trước với xe bọc thép và pháo binh yểm trợ “theo một kiểu giống như dàn nhạc giao hưởng vậy”, quan chức chính quyền cấp cao của Mỹ cho biết.
Chính quyền Biden đă thông báo vào đầu tháng 1 rằng họ sẽ gửi xe chiến đấu Bradley; Anh đồng ư chuyển giao 14 xe tăng Challenger. Cuối tháng đó, sau thông báo miễn cưỡng của Mỹ rằng họ sẽ cung cấp xe tăng Abrams M1 hàng đầu vào mùa thu, Đức và các quốc gia NATO khác đă cam kết cung cấp hàng trăm xe tăng Leopard do Đức sản xuất để kịp thời phản công.
Một vấn đề lớn hơn nhiều là việc cung cấp đạn pháo 155mm, điều này sẽ giúp Ukraine có thể cạnh tranh với kho vũ khí pháo binh khổng lồ của Nga. Lầu Năm Góc tính toán rằng Kiev cần 90.000 viên đạn trở lên mỗi tháng. Dù rằng sản lượng đạn pháo của Mỹ ngày càng tăng, th́ số đạn sản xuất ra mới chỉ bằng 1/10 con số được yêu cầu.
“Chỉ là toán học thôi mà,” cựu quan chức cấp cao Mỹ nói. “Tại một thời điểm nhất định, chúng tôi sẽ không thể nào cung cấp đủ số đạn.”
Sullivan đưa ra các lựa chọn. Hàn Quốc có số lượng lớn vũ khí do Mỹ cung cấp, nhưng luật pháp nước này cấm đưa vũ khí đến vùng chiến sự. Lầu Năm Góc tính toán rằng khoảng 330.000 quả đạn pháo 155mm có thể được vận chuyển bằng đường hàng không và đường biển trong ṿng 41 ngày nếu thuyết phục được Seoul.
Các quan chức chính quyền cấp cao đă nói chuyện với các đối tác ở Seoul, những người sẵn sàng đồng ư miễn là việc chuyển giao vũ khí này mang tính gián tiếp. Đạn bắt đầu được chuyển giao vào đầu năm, cuối cùng khiến Hàn Quốc trở thành nhà cung cấp đạn pháo cho Ukraine lớn hơn tất cả các quốc gia châu Âu cộng lại.
Giải pháp thay thế trước mắt hơn sẽ đ̣i hỏi phải khai thác kho vũ khí đạn pháo 155mm của quân đội Mỹ, vốn chứa đầy bom chùm chứ không giống như biến thể của Hàn Quốc. Lầu Năm Góc có hàng ngh́n viên đạn như vậy, đă tích tụ bụi trong nhiều thập kỷ. Nhưng Ngoại trưởng Antony Blinken đă chùn bước.
Bên trong đầu đạn của những đạn chùm đó, được gọi chính thức là Đạn thông thường cải tiến mục đích kép, hay c̣n gọi là PPCM, là hàng chục quả bom nhỏ sẽ rải rác trên một khu vực rộng. Một số chắc chắn sẽ không phát nổ, và gây nguy hiểm lâu dài cho dân thường và 120 quốc gia - bao gồm hầu hết các đồng minh của Mỹ, ngoại trừ Ukraine hay Nga - đă kư một hiệp ước cấm chúng. Việc gửi các loại đạn này đi sẽ khiến Mỹ phải trả một số vốn dựa trên nền tảng đạo đức cao của cuộc chiến.
Trước sự phản đối mạnh mẽ của Blinken, Sullivan đă đưa ra quyết định xem xét PPCM. Các loại đạn này sẽ không được giới thiệu đến Biden để phê duyệt, ít nhất là vào lúc này.
4. Ukraine có thể thắng?
Với việc nhóm đồng ư rằng Mỹ và các đồng minh có thể cung cấp những ǵ họ tin là vật tư và đào tạo mà Ukraine cần, Sullivan phải đối mặt với phần thứ hai của phương tŕnh: Ukraine có thể làm được điều đó không?
Zelensky, trong lễ kỷ niệm năm đầu tiên của cuộc chiến vào tháng 2 năm 2023, đă khoe rằng năm 2023 sẽ là “năm chiến thắng”. Giám đốc t́nh báo của ông đă gợi ư rằng người Ukraine sẽ sớm đi nghỉ mát ở Crimea, bán đảo mà Nga đă sáp nhập bất hợp pháp vào năm 2014. Nhưng một số người trong chính phủ Mỹ lại không mấy tự tin.
Các quan chức t́nh báo Mỹ, hoài nghi về sự nhiệt t́nh của Lầu Năm Góc, đánh giá khả năng thành công không quá 50-50. Ước tính này khiến những người đồng cấp trong Bộ Quốc pḥng của họ thất vọng, đặc biệt là những người ở Bộ Tư lệnh Châu Âu của Mỹ, những người đă nhớ lại dự đoán sai lầm của các điệp viên những ngày trước cuộc xâm lược năm 2022 rằng Kyiv sẽ rơi vào tay quân Nga chỉ trong ṿng vài ngày.
Một số quan chức quốc pḥng Mỹ nhận xét một cách cay đắng rằng sự lạc quan không có trong DNA của các quan chức t́nh báo - họ là những “Eeyores” của chính phủ Mỹ, cựu quan chức cấp cao này nói, và việc đặt cược vào thất bại luôn an toàn hơn.
Giám đốc CIA William J. Burns sau đó đă phản ánh trong một cuộc phỏng vấn: “Một phần nguyên nhân là do sức mạnh tuyệt đối của quân đội Nga. Với tất cả sự kém cỏi của ḿnh trong năm đầu tiên của cuộc chiến, họ đă cố gắng phát động một cuộc huy động cục bộ một cách hỗn loạn để lấp đầy nhiều khoảng trống ở mặt trận. Ở Zaporizhzhia ” - tuyến then chốt của cuộc phản công nếu cây cầu trên bộ bị cắt đứt - "chúng ta có thể thấy họ đang xây dựng những hệ thống pḥng thủ cố định thực sự khá ghê gớm, khó xuyên thủng, thực sự là tốn kém, thực sự là đẫm máu đối với người Ukraine."
Có lẽ hơn bất kỳ quan chức cấp cao nào khác, Burns, cựu đại sứ tại Nga, đă tới Kyiv nhiều lần trong năm trước, đôi khi là bí mật, để gặp những người đồng cấp Ukraine, cũng như với Zelensky và các quan chức quân sự cấp cao của ông. Ông đánh giá cao vũ khí mạnh nhất của người Ukraine - ư chí chiến đấu chống lại mối đe dọa hiện hữu.
“Trái tim của bạn thuộc về họ,” Burns nói về hy vọng giúp Ukraine thành công. “Nhưng… đánh giá t́nh báo rộng hơn của chúng tôi cho thấy đây sẽ là một công việc thực sự khó khăn.”
Hai tuần sau khi Sullivan và những người khác tŕnh bày với Tổng thống Mỹ, một báo cáo t́nh báo cập nhật, tối mật đă đánh giá rằng những thách thức của việc tập trung quân, đạn dược và trang thiết bị có nghĩa là Ukraine có thể sẽ “không đạt được” các mục tiêu phản công của ḿnh.
Cho đến nay, phương Tây đă từ chối đáp ứng yêu cầu của Ukraine về máy bay chiến đấu và Hệ thống tên lửa chiến thuật quân đội, hay ATACMS, có thể tiếp cận các mục tiêu xa hơn phía sau pḥng tuyến của Nga và Ukraine cảm thấy họ cần phải tấn công các địa điểm chỉ huy và tiếp tế quan trọng của Nga.
Một quan chức t́nh báo cấp cao của phương Tây cho biết: “Bạn sẽ không thể biến một quân đội kế thừa thời hậu Xô viết mới nổi trở thành Quân đội Mỹ vào năm 2023 chỉ sau một đêm. Thật ngu ngốc khi một số người mong đợi rằng bạn có thể cho họ nhiều thứ và điều đó sẽ thay đổi cách họ chiến đấu.”
Các quan chức quân sự Mỹ không phủ nhận rằng đây sẽ là một cuộc chiến đẫm máu. Đến đầu năm 2023, họ biết có tới 130.000 quân Ukraine bị thương hoặc thiệt mạng trong cuộc chiến này, trong đó có nhiều binh sĩ giỏi nhất của đất nước này. Một số chỉ huy Ukraine đă bày tỏ sự nghi ngờ về chiến dịch sắp tới, với lư do số lượng lớn binh sĩ c̣n thiếu kinh nghiệm chiến trường.
Tuy nhiên, Lầu Năm Góc cũng đă hợp tác chặt chẽ với quân đội Ukraine. Các quan chức đă chứng kiến họ chiến đấu dũng cảm và giám sát nỗ lực cung cấp cho họ một lượng lớn vũ khí hiện đại. Các quan chức quân sự Mỹ lập luận rằng các ước tính t́nh báo không tính đến hỏa lực của loại vũ khí mới được cung cấp cũng như ư chí chiến thắng của người Ukraine.
Một quan chức quân sự cấp cao của Mỹ cho biết: “Kế hoạch mà họ thực hiện hoàn toàn khả thi với lực lượng mà họ có, đúng tiến độ mà chúng tôi đă hoạch định”.
Austin biết rằng có thêm thời gian để huấn luyện về chiến thuật và trang bị mới sẽ có lợi nhưng Ukraine không có được điều đó.
“Trong một thế giới hoàn hảo, bạn có quyền lựa chọn. Bạn cứ nói, 'Tôi muốn mất thêm sáu tháng nữa để rèn luyện và cảm thấy thoải mái về điều này',” ông nói trong một cuộc phỏng vấn. “Tôi cho rằng họ không có lựa chọn nào khác. Họ đang phải chiến đấu v́ mạng sống của ḿnh.”
5. Nga đă sẵn sàng
Đến tháng 3, Nga đă mất nhiều tháng để chuẩn bị pḥng thủ, xây dựng hàng dặm rào chắn, chiến hào và các chướng ngại vật khác trên khắp mặt trận đề pḥng trước cuộc tấn công của Ukraine.
Sau những thất bại nhức nhối ở khu vực Kharkiv và Kherson vào mùa thu năm 2022, Nga dường như đă chuyển hướng. Putin đă bổ nhiệm Tướng Sergei Surovikin - được mệnh danh là "Tướng Armageddon" v́ chiến thuật tàn nhẫn ở Syria - lănh đạo cuộc chiến của Nga ở Ukraine, tập trung vào việc giữ chắc thay v́ chiếm thêm lănh thổ.
Ruslan Leviev, nhà phân tích và đồng sáng lập Nhóm T́nh báo Xung đột, nhóm đă theo dơi hoạt động quân sự của Nga ở Ukraine từ năm 2014, cho biết: "Trong những tháng sau cuộc xâm lược năm 2022, các chiến hào của Nga chỉ là những hố thẳng, dễ bị lũ lụt, có biệt danh là “các rănh xác chết”.
Nhưng quân Nga đă thích nghi khi chiến tranh tiếp diễn, họ đă đào những chiến hào khô ráo hơn, ngoằn ngoèo hơn để bảo vệ binh lính khỏi bị pháo kích tốt hơn. Leviev cho biết, khi các chiến hào ngày càng phức tạp hơn, chúng tiến ra các khu rừng để cung cấp phương thức tốt hơn cho quân pḥng thủ rút lui. Ông nói thêm rằng quân Nga đă xây dựng đường hầm giữa các vị trí này để chống lại việc Ukraine sử dụng rộng răi máy bay không người lái.
Các chiến hào là một phần của hệ thống pḥng thủ nhiều lớp bao gồm các băi ḿn dày đặc, các kim tự tháp bê tông được gọi là răng rồng và mương chống tăng. Nếu các băi ḿn bị vô hiệu hóa, lực lượng Nga sẽ có hệ thống tên lửa để gieo lại các băi ḿn này.
Không giống như những nỗ lực tấn công của Nga trong thời kỳ đầu chiến tranh, những biện pháp pḥng thủ này tuân theo các tiêu chuẩn trong sách giáo khoa của Liên Xô. Một quan chức t́nh báo cấp cao của phương Tây cho biết: “Đây là một trường hợp Nga đă thực hiện đúng học thuyết quân sự của ḿnh”.
Konstantin Yefremov, cựu sĩ quan sư đoàn súng trường cơ giới số 42 của Nga, người đóng quân ở Zaporizhzhia vào năm 2022, nhắc lại rằng Nga có trang bị và sức mạnh cần thiết để xây dựng một bức tường vững chắc chống lại cuộc tấn công.
Yefremov nói trong một cuộc phỏng vấn sau khi chạy trốn sang phương Tây: “Quân đội của Putin đang gặp phải t́nh trạng thiếu nhiều loại vũ khí, nhưng theo đúng nghĩa đen th́ họ có thể bơi trong ḿn. Họ có hàng triệu quả ḿn, cả ḿn chống tăng và ḿn sát thương.”
Sự nghèo đói, tuyệt vọng và sợ hăi của hàng chục ngh́n lính Nga nhập ngũ đă khiến họ trở thành lực lượng lao động lư tưởng. “Tất cả những ǵ bạn cần là sức mạnh của đám nô lệ,” ông nói. “Và thậm chí c̣n hơn thế nữa, những người lính cấp bậc thấp của Nga biết rằng họ đang [xây dựng chiến hào và các tuyến pḥng thủ khác] cho chính họ để cứu lấy mạng sống của họ.”
Ngoài ra, trong một chiến thuật được sử dụng trong cả Thế chiến I và II, Surovikin sẽ triển khai các đơn vị chặn phía sau quân Nga để ngăn họ rút lui, đôi khi phải chấp nhận cái chết.
Oleksandr Netrebko, chỉ huy lữ đoàn cảnh sát mới thành lập đang chiến đấu gần Bakhmut cho biết lựa chọn của quân Nga là “chết v́ đạn của quân Ukraine chúng tôi hoặc của chính họ”.
Tuy nhiên, trong khi Nga có nhiều quân hơn, kho vũ khí quân sự nhiều hơn và điều mà một quan chức Mỹ nói là “sẵn sàng chịu đựng những tổn thất thực sự nghiêm trọng”, th́ các quan chức Mỹ biết rằng Nga cũng có những lỗ hổng nghiêm trọng.
Các cơ quan t́nh báo Mỹ ước tính đến đầu năm 2023, khoảng 200.000 binh sĩ Nga đă thiệt mạng hoặc bị thương, bao gồm cả rất nhiều lính biệt kích được huấn luyện bài bản. Quân thay thế được đưa vào Ukraine c̣n thiếu kinh nghiệm. Việc luân chuyển các lănh đạo hiện trường đă làm tổn hại đến khả năng chỉ huy và kiểm soát. Theo một tài liệu của Lầu Năm Góc bị ṛ rỉ trên nền tảng tṛ chuyện Discord vào mùa xuân, tổn thất về thiết bị cũng đáng kinh ngạc: hơn 2.000 xe tăng, khoảng 4.000 xe chiến đấu bọc thép và ít nhất 75 máy bay.
Người ta đánh giá rằng lực lượng của Nga không đủ để bảo vệ mọi tuyến xung đột. Nhưng trừ khi Ukraine tiến hành tấn công nhanh chóng, Điện Kremlin có thể bù đắp thâm hụt trong ṿng một năm hoặc ít hơn nếu nhận được nhiều sự trợ giúp từ bên ngoài từ các quốc gia thân thiện như Iran và Triều Tiên.
Các quan chức Mỹ lập luận rằng điều bắt buộc là Ukraine phải tấn công.
6. Thêm quân, thêm vũ khí
Vào cuối tháng 4 năm 2023, Tổng thư kư NATO Jens Stoltenberg đă có chuyến đi không báo trước tới gặp Zelensky ở Kyiv.
Stoltenberg, cựu thủ tướng Na Uy, đă đến thành phố này để thảo luận về việc chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh NATO vào tháng 7 năm 2023, bao gồm cả việc Kyiv thúc đẩy gia nhập liên minh.
Nhưng trong bữa trưa làm việc với một số bộ trưởng và phụ tá, cuộc tṛ chuyện chuyển sang chủ đề chuẩn bị cho cuộc phản công - mọi việc đang diễn ra như thế nào và những việc c̣n lại phải làm.
Stoltenberg - dự kiến tới Đức vào ngày hôm sau để tham dự cuộc họp của Nhóm Liên lạc Pḥng thủ Ukraine, một tập đoàn gồm khoảng 50 quốc gia cung cấp vũ khí và các hỗ trợ khác cho Kyiv - đă hỏi về nỗ lực trang bị và huấn luyện các lữ đoàn Ukraine vào cuối tháng 4, theo hai nguồn tin quen thuộc với các cuộc đàm phán.
Zelensky báo cáo rằng quân đội Ukraine dự kiến lực lượng lữ đoàn sẽ ở mức 80 hoặc 85% sẵn sàng vào cuối tháng. Điều đó dường như mâu thuẫn với kỳ vọng của Mỹ rằng Ukraine đă sẵn sàng phản công.
Nhà lănh đạo Ukraine cũng nhấn mạnh quân đội của ông phải trấn giữ phía đông để ngăn Nga điều động lực lượng ngăn chặn cuộc phản công phía nam của Kyiv. Ông nói, để bảo vệ miền đông đồng thời tiến về phía nam, Ukraine cần thêm một lữ đoàn, hai người nhớ lại.
Các quan chức Ukraine cũng tiếp tục khẳng định rằng việc mở rộng kho vũ khí là yếu tố then chốt giúp họ có thể thành công. Măi đến tháng 5, trước trận chiến, Anh mới tuyên bố sẽ cung cấp tên lửa Storm Shadow tầm xa hơn. Nhưng một điệp khúc cốt lơi khác của Ukraine là họ được yêu cầu chiến đấu theo cách mà không một quốc gia NATO nào có thể nghĩ tới - không có sức mạnh hiệu quả trên không.
Như một cựu quan chức cấp cao Ukraine đă chỉ ra, các máy bay chiến đấu MiG-29 cũ kỹ của nước ông có thể phát hiện mục tiêu trong bán kính 40 dặm và bắn ở cự ly 20 dặm. Trong khi đó, Su-35 của Nga có thể xác định mục tiêu ở khoảng cách hơn 90 dặm và bắn hạ chúng ở khoảng cách 75 dặm.
“Hăy tưởng tượng một chiếc MiG và một chiếc Su-35 trên bầu trời. Chúng ta không nh́n thấy họ trong khi họ nh́n thấy chúng ta. Chúng tôi không thể tiếp cận họ trong khi họ có thể tiếp cận chúng tôi”, quan chức này nói. “Đó là lư do v́ sao chúng tôi chiến đấu hết ḿnh để có được F-16”.
Các quan chức Mỹ chỉ ra rằng ngay cả một vài chiếc trong số những chiếc máy bay trị giá 60 triệu USD cũng sẽ ngốn hết số tiền có thể dùng để mua phương tiện, hệ thống pḥng không hoặc đạn dược. Hơn nữa, họ cho biết, các máy bay phản lực sẽ không mang lại ưu thế trên không mà người Ukraine mong muốn.
Một quan chức quốc pḥng cấp cao cho biết: “Nếu bạn có thể huấn luyện một loạt phi công F-16 trong ba tháng, họ sẽ bị bắn hạ ngay trong ngày đầu tiên v́ lực lượng pḥng không của Nga ở Ukraine rất mạnh và rất có năng lực”.
Cuối cùng, Biden đă nhượng bộ vào tháng 5 và cấp giấy phép cần thiết cho các quốc gia châu Âu tặng máy bay F-16 do Mỹ sản xuất cho Ukraine. Tuy nhiên, việc đào tạo phi công và cung cấp máy bay phản lực sẽ mất một năm hoặc hơn, quá lâu để tạo nên sự khác biệt trong cuộc chiến sắp tới.
7. Kiev tỏ ra lưỡng lự
Đến tháng 5, mối lo ngại ngày càng gia tăng trong chính quyền Biden và những người ủng hộ đồng minh. Theo kế hoạch, lẽ ra Ukraine đă phải triển khai các hoạt động phản công của ḿnh. Đối với quân đội Mỹ, cánh cửa cơ hội đang thu hẹp lại nhanh chóng. T́nh báo trong mùa đông đă chỉ ra rằng hệ thống pḥng thủ của Nga tương đối yếu và phần lớn không có người điều khiển, đồng thời tinh thần của quân Nga xuống thấp sau những thất bại ở Kharkiv và Kherson. T́nh báo Mỹ đánh giá các sĩ quan cấp cao của Nga cảm thấy triển vọng rất ảm đạm.
Nhưng đánh giá đó đă thay đổi nhanh chóng. Mục tiêu là tấn công trước khi Matxcơva sẵn sàng và quân đội Mỹ đă cố gắng từ giữa tháng 4 để thuyết phục quân Ukraine hành động. “Chúng tôi có ngày giờ. Chúng tôi đă được thông báo ngày tấn công rất nhiều lần”, một quan chức cấp cao của chính phủ Mỹ cho biết. “Chúng tôi được nghe các loại văn - tháng 4 thế này, tháng 5 thế kia, rồi tháng 6 thế nọ. Chiến dịch cứ bị tŕ hoăn măi.”
Trong khi đó, hàng pḥng ngự của Nga càng ngày càng dày đặc. Các quan chức quân sự Mỹ đă thất vọng khi thấy quân Nga sử dụng những tuần lễ trong tháng 4 và tháng 5 để gài một lượng đáng kể ḿn bổ sung, một diễn biến mà các quan chức tin rằng cuối cùng đă khiến cho bước tiến của quân đội Ukraine trở nên khó khăn hơn đáng kể.
Washington cũng lo lắng rằng quân Ukraine đă đốt quá nhiều đạn pháo, chủ yếu xung quanh Bakhmut, mà sẽ là cần thiết cho cuộc phản công.
Khi tháng 5 tiếp tục trôi qua, người Mỹ có vẻ như Kyiv, hăng hái trong các cuộc tập trận và huấn luyện, đă đột ngột chậm lại - rằng có “một loại chuyển đổi nào đó trong tâm lư”. Người Ukraine đă đến ranh giới hành động “và sau đó tất cả đột nhiên họ nghĩ, 'Chà, hăy kiểm tra lại ba lần cho chắc, đảm bảo rằng chúng tôi cảm thấy thoải mái'”, một quan chức chính quyền tham gia kế hoạch cho biết. “Nhưng họ đă nói với chúng tôi gần một tháng rồi… ' Chúng tôi sắp tiến công. Chúng tôi sắp đánh rồi.'”
Một số quan chức cấp cao của Mỹ tin rằng không có bằng chứng thuyết phục nào cho thấy sự chậm trễ đă làm thay đổi cơ hội thành công của Ukraine. Những người khác nh́n thấy những dấu hiệu rơ ràng rằng Điện Kremlin đă khai thác thành công khoảng thời gian tạm thời để củng cố các điểm pḥng thủ mà họ tin rằng sẽ là đường tấn công của Kyiv.
Ở Ukraine, một kiểu thất vọng khác đang h́nh thành. Một cựu quan chức cấp cao của Ukraine, người tham gia sâu vào nỗ lực này, cho biết: “Khi chúng tôi có một mốc thời gian được tính toán, vâng, kế hoạch là bắt đầu hoạt động vào tháng 5”. “Tuy nhiên, có nhiều chuyện đă xảy ra.”
Người Ukraine cho biết các thiết bị đă được phương Tây hứa hẹn đă được giao quá muộn hoặc không phù hợp để chiến đấu. Quan chức quân sự cấp cao của Ukraine cho biết: “Rất nhiều loại vũ khí sắp được đưa vào sử dụng, chúng đă được hứa hẹn vào năm ngoái”. Ông nói, điều quan trọng là họ chỉ nhận được 15% vật phẩm - như bệ phóng Dây rà phá ḿn (MCLC) - cần thiết để thực hiện kế hoạch tạo ra từ xa các lối đi xuyên qua các băi ḿn.
Chưa hết, quan chức quân sự cấp cao Ukraine nhớ lại, người Mỹ vẫn tiếp tục cằn nhằn về việc khởi đầu bị tŕ hoăn và vẫn phàn nàn về việc Ukraine đă dành bao nhiêu quân cho Bakhmut .
Các quan chức Mỹ kịch liệt phủ nhận việc Ukraine không nhận được tất cả vũ khí như đă hứa. Người Mỹ thừa nhận, danh sách vũ khí mong muốn của Ukraine có thể lớn hơn nhiều, nhưng vào thời điểm cuộc tấn công bắt đầu, quân đội Ukraine đă nhận được gần hai chục MCLC, hơn 40 máy lăn và máy xúc ḿn, 1.000 quả ngư lôi Bangalore và hơn 80.000 quả lựu đạn khói. Zaluzhny đă yêu cầu 1.000 xe bọc thép; Lầu Năm Góc cuối cùng đă giao được 1.500 chiếc.
Một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết: “Họ đă nhận được mọi thứ đă hứa, đúng thời hạn”. Các quan chức cho biết, trong một số trường hợp, Ukraine đă không triển khai các thiết bị quan trọng cho cuộc tấn công mà chỉ giữ chúng ở mức dự trữ hoặc phân bổ cho các đơn vị không tham gia cuộc tấn công.
Vấn đề tiếp theo là thời tiết. Tuyết tan và mưa lớn khiến nhiều vùng ở Ukraine trở thành các vũng bùn nhăo vào mỗi mùa xuân đến muộn và kéo dài hơn b́nh thường.
Cựu quan chức cấp cao Ukraine cho biết vào giữa năm 2022, khi mọi người bắt đầu nghĩ đến một cuộc phản công, “không ai biết dự báo thời tiết cả”.
Điều đó có nghĩa là không rơ khi nào vùng đồng bằng bằng phẳng và đất đen trù phú ở phía đông nam Ukraine, nơi mà bùn đóng vai tṛ như chất kết dính giữ chặt ủng và lốp xe, sẽ khô ráo vào mùa hè. Người Ukraine hiểu được sự không chắc chắn này bởi v́ họ, không giống như người Mỹ, đang sống ở đó.
Khi quá tŕnh chuẩn bị được đẩy nhanh, mối lo ngại của các quan chức Ukraine ngày càng gay gắt, bùng phát tại cuộc họp tại Căn cứ Không quân Ramstein ở Đức vào tháng 4 khi cấp phó của Zaluzhny, Mykhailo Zabrodskyi, đă đưa ra lời kêu gọi đầy xúc động để được giúp đỡ.
Theo một cựu quan chức cấp cao Ukraine, Zabrodskyi nói với Austin và các trợ lư: “Chúng tôi rất tiếc, nhưng một số phương tiện chúng tôi nhận được không phù hợp để chiến đấu” . Ông cho biết những chiếc Bradley và Leopards đă bị hỏng hóc hoặc bị đứt xích. Xe chiến đấu Marder của Đức th́ thiếu bộ đàm; Ông nói, chúng chẳng khác ǵ những chiếc hộp sắt có bánh xích - hoàn toàn vô dụng nếu binh lính trong xe không thể liên lạc với đơn vị của ḿnh. Các quan chức Ukraine cho biết các đơn vị tham gia cuộc phản công thiếu đủ phương tiện rà phá bom ḿn và sơ tán.
Austin nh́n sang Tướng Christopher Cavoli, tư lệnh hàng đầu của Mỹ ở châu Âu và Tướng Antonio Aguto, người đứng đầu Nhóm Hỗ trợ An ninh-Ukraine, cả hai đều ngồi cạnh ông. Họ nói họ sẽ kiểm tra.
Lầu Năm Góc kết luận rằng quân đội Ukraine đă không xử lư và bảo tŕ đúng cách tất cả các thiết bị sau khi được nhận. Austin đă chỉ đạo Aguto làm việc chuyên sâu hơn với các đối tác Ukraine về vấn đề bảo tŕ.
Một viên chức cao cấp của Bộ Quốc pḥng Mỹ nói: “Ngay cả khi bạn giao 1.300 phương tiện đang hoạt động tốt th́ kiểu ǵ cũng sẽ có một số chiếc bị hỏng trong khoảng thời gian bạn đưa chúng lên mặt đất cho đến khi chúng tham gia chiến đấu”.
Đến ngày 1 tháng 6, các cấp cao nhất tại Bộ Tư lệnh Châu Âu của Mỹ và Lầu Năm Góc đă thất vọng và cảm thấy như họ nhận được rất ít câu trả lời. Có lẽ người Ukraine đă nản ḷng trước những thương vong có thể xảy ra? Có lẽ đă có những bất đồng chính trị trong giới lănh đạo Ukraine, hoặc các vấn đề trong hệ thống chỉ huy?
Cuộc phản công cuối cùng đă bắt đầu diễn ra vào đầu tháng 6. Một số đơn vị Ukraina nhanh chóng đạt được những thắng lợi nhỏ, chiếm lại các làng vùng Zaporizhzhia phía nam Velyka Novosilka, 80 dặm từ bờ biển Azov. Nhưng ở những nơi khác, ngay cả vũ khí và huấn luyện của phương Tây cũng không thể bảo vệ hoàn toàn lực lượng Ukraine khỏi hỏa lực mang tính trừng phạt của Nga.
Khi quân của Lữ đoàn trinh sát 37 cố gắng tiến lên, họ cũng như các đơn vị khác ở nơi khác, ngay lập tức cảm nhận được sức mạnh chiến thuật của Nga. Ngay từ những phút đầu tiên tấn công, họ đă bị choáng ngợp bởi hỏa lực súng cối xuyên thủng xe bọc thép AMX-10 RC của Pháp. Hỏa lực pháo binh của họ đă không thành hiện thực như mong đợi. Những người lính phải ḅ ra khỏi những chiếc xe đang cháy. Trong một đơn vị, 30 trong số 50 binh sĩ bị bắt, bị thương hoặc thiệt mạng. Tổn thất thiết bị của Ukraine trong những ngày đầu bao gồm 20 xe thiết giáp Bradley và 6 xe tăng Leopard do Đức sản xuất.
Những cuộc chạm trán ban đầu đó xảy ra như một tiếng sét giữa các sĩ quan ở trung tâm chỉ huy của Zaluzhny, nung nấu một câu hỏi trong đầu họ: Liệu chiến lược này có thất bại không?
Tuần tới có thể rất quan trọng đối với tương lai của Ukraine. Mặc dù đă hứa hỗ trợ không giới hạn, Mỹ và EU đang gặp khó khăn trong việc t́m nguồn tài trợ mới.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đă bày tỏ thái độ một cách thẳng tuột khi phát biểu trước các nhà lănh đạo G7 trong tuần này.
“Nga chỉ hy vọng vào một điều: năm tới sự đoàn kết của thế giới tự do sẽ sụp đổ. Nga tin rằng Mỹ và châu Âu sẽ thể hiện sự yếu kém và sẽ không duy tŕ sự hỗ trợ cho Ukraine”, ông nói trong cuộc gọi video vào tối thứ Tư với các đồng minh chính trị quan trọng nhất của ḿnh.
“Thế giới tự do thực sự cần phải... duy tŕ sự hỗ trợ cho những người mà quyền tự do của họ đang bị tấn công,” ông nói. “Ukraine có sức mạnh. Và tôi yêu cầu các bạn hăy mạnh mẽ nhất có thể.”
Lời kêu gọi của Zelensky không chỉ là lời nói khoa trương. Vài giờ sau khi ông phát biểu, Thượng viện Mỹ đă bác bỏ nỗ lực mới nhất của Nhà Trắng nhằm thông qua đạo luật cho phép hỗ trợ tài chính 60 tỷ USD cho Ukraine. Bên kia Đại Tây Dương, đề xuất của Ủy ban châu Âu về việc cung cấp 50 tỷ euro để hỗ trợ ngân sách của Kyiv trong 4 năm tới đang bị treo trước hội nghị thượng đỉnh của các nhà lănh đạo EU vào tuần tới, sau nhiều tháng tranh căi giữa các quốc gia thành viên về cách thức tài trợ.
Nếu không một trong những gói tài chính đó được phê duyệt, an ninh tài chính dài hạn của Ukraine sẽ bị đặt dấu hỏi. Không có cả hai, tương lai của nước này sẽ thật nghiệt ngă.
Vào thời điểm Ukraine đang rất cần các cam kết tài chính và quân sự lâu dài như một bức tường thành chống lại sự xâm lược kéo dài của Nga, hai đồng minh ủng hộ quan trọng nhất của nước này lại tỏ ra kém cỏi, làm dấy lên nghi ngờ về quyết tâm của phương Tây.
“Chúng ta cần cung cấp sự rơ ràng về nguồn tài chính cho Ukraine trong năm tới và những năm sắp tới... vấn đề này chắc chắn là khẩn cấp,” Valdis Dombrovskis, phó chủ tịch điều hành Ủy ban Châu Âu, nói với FT. “Nga vốn đă là một nền kinh tế thời chiến,” ông nói, đồng thời cảnh báo rằng EU không được “mất tập trung trong việc hỗ trợ Ukraine”.
Trong trường hợp của EU, không chỉ việc hỗ trợ tài chính mới gặp rủi ro. Khối này được cho là sẽ đóng vai tṛ là cái neo cho sự hội nhập phương Tây của Ukraine với triển vọng cuối cùng là Ukraine sẽ trở thành thành viên của khối này. Một thỏa thuận bắt đầu đàm phán gia nhập EU sẽ mang lại cho Kyiv một chiến thắng chính trị rất cần thiết trước Matxcơva sau một năm thất vọng về mặt quân sự - nhưng Hungary đă tuyên bố sẽ ngăn chặn thỏa thuận này.
Điều đáng lo ngại nhất đối với Kyiv là sự ủng hộ dành cho Ukraine, từng là vấn đề được sự đồng thuận rộng răi giữa các đảng phái, đă trở thành một con bài mặc cả chính trị ở cả hai bờ Đại Tây Dương.
“Ukraine không c̣n là đặc biệt nữa. Nó không c̣n được coi là vấn đề an ninh quốc gia, có tầm quan trọng hàng đầu đối với EU, NATO hoặc Mỹ. Bởi v́ nếu đúng như vậy, mọi người sẽ không chơi tṛ chính trị với nó,” Jacob Kirkegaard, thành viên cấp cao tại Quỹ Marshall Đức ở Brussels, nói.
“Đây là việc đánh giá thấp nỗ lực chiến tranh của Ukraine. Theo ư kiến của tôi, không có cách nào khác để diễn đạt nó. Và đối với Ukraine, đó là một t́nh huống khủng khiếp,” Kirkegaard nói thêm. “Nếu bạn là Vladimir Putin, bạn sẽ nói rằng quyết định chiến lược của tôi là cố gắng cầm cự lâu hơn phương Tây đang tỏ ra có hiệu quả.”
1. Áp lực không ngừng
Áp lực tài chính mà Ukraine phải đối mặt là rất lớn và không ngừng nghỉ. Chính phủ nước này sử dụng tất cả nguồn thu từ thuế để trang trải chi tiêu quốc pḥng - chiếm khoảng một nửa chi tiêu công. Mặc dù Ukraine đă nhận được vũ khí và huấn luyện quân sự trị giá gần 100 tỷ USD nhưng nước này cũng cần viện trợ nước ngoài để chi trả cho nhân viên chính phủ, các dịch vụ công, lương hưu và phúc lợi. Các khoản này đ̣i hỏi 41 tỷ USD nguồn tài trợ bên ngoài vào năm tới, theo ngân sách được quốc hội Ukraine thông qua vào tháng trước.
Ukraine đang dựa vào 18 tỷ USD từ EU, 8,5 tỷ USD từ Mỹ, 5,4 tỷ USD từ IMF, 1,5 tỷ USD từ các ngân hàng phát triển khác và 1 tỷ USD từ Anh. Kiev vẫn đang đàm phán với các đối tác khác như Nhật Bản và Canada.
Mặc dù một phần số tiền cần thiết sẽ được thanh toán bất kể điều ǵ xảy ra ở Washington hoặc Brussels, Kyiv vẫn cần tiền mặt để bắt đầu lưu chuyển vào tháng tới. Nếu việc này không thành công và Kyiv không thể vay đủ tiền trong nước, nước này có thể phải sử dụng đến nguồn tài trợ bằng tiền của Ngân hàng trung ương, điều này có thể gây ra siêu lạm phát và gây nguy hiểm cho sự ổn định tài chính.
Do đó sự bế tắc ở EU và Mỹ giống như một hồi chuông báo động. Tại Brussels, Hungary tuyên bố sẽ chặn tất cả các nỗ lực hỗ trợ, một phần là đ̣n bẩy để buộc EU giải phóng các khoản thanh toán bằng tiền mặt cho Budapest bị đóng băng do vi phạm pháp luật.
Đồng thời, quyết định của Ủy ban Châu Âu về gói hỗ trợ tiền mặt cho Ukraine với các yêu cầu tài trợ được một số quốc gia thành viên ưu tiên đă tỏ ra phản tác dụng. Các thành viên khác muốn những yêu cầu đó được thu nhỏ lại, và trong khi hoạt động buôn bán vẫn tiếp tục th́ Ukraine lại bị bỏ lại ở giữa.
Ở Washington, sự ủng hộ của công chúng ngày càng suy giảm khi cuộc chiến Ukraine kéo dài, việc đảng Dân chủ mất quyền kiểm soát Hạ viện sau cuộc bầu cử giữa kỳ đă chung tay tạo ra một bế tắc chính trị.
Nhiều yêu cầu về ngân sách và lời kêu gọi công khai của Tổng thống Joe Biden tới Quốc hội để thông qua gói tài trợ trị giá 60 tỷ USD cho Kyiv đều không được chú ư khi Đảng Cộng ḥa và Đảng Dân chủ mải tranh căi về những ǵ khác xứng đáng được tài trợ hơn.
Trong những tuần gần đây, Đảng Cộng ḥa đă yêu cầu Ukraine tăng cường viện trợ cùng với các biện pháp hạn chế nhập cư mới hà khắc ở biên giới phía Nam nước Mỹ, điều mà nhiều đảng viên Đảng Dân chủ sẽ không bao giờ chấp nhận.
Dưới ảnh hưởng nặng nề của cựu tổng thống Donald Trump, cả Kevin McCarthy, chủ tịch Hạ viện trong phần lớn thời gian của năm, và Mike Johnson, người thay thế ông sau khi ông bị lật đổ vào tháng 10, đều từ chối đưa ra một dự luật tài trợ cho Ukraine để bỏ phiếu ở Ukraine tại Hạ viện.
Với việc tiền mặt dành cho Ukraine cạn kiệt, các quan chức Nhà Trắng ngày càng lo ngại và thất vọng. Giọng điệu của Biden đă trở nên ảm đạm hơn một cách đáng chú ư: nếu Ukraine bị bỏ rơi và Nga chiếm ưu thế, Putin có thể tiếp tục tấn công một đồng minh NATO và lôi kéo Mỹ vào chiến tranh, theo phát biểu của Biden trong tuần này.
“Chúng ta sẽ đối mặt với thứ mà chúng ta không t́m kiếm và ngày nay chúng ta chưa phải làm: đó là quân đội Mỹ sẽ phải chiến đấu với quân đội Nga.”
Max Bergmann, giám đốc Chương tŕnh Châu Âu, Nga và Á-Âu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, cho biết: “Thông thường, chính sách đối ngoại và nguồn tài trợ của Mỹ nhằm thúc đẩy và hỗ trợ các lợi ích chính sách đối ngoại của Mỹ được tách rời ra khỏi các cuộc đấu tranh chính sách và chính trị trong nước”. “Nhưng không phải trong trường hợp này”.
Mỹ chỉ chiếm chưa đến một nửa trong số gần 100 tỷ USD viện trợ quân sự cho Ukraine kể từ tháng 2 năm ngoái, nhưng nước này đă có thể sử dụng kho vũ khí tiên tiến và ngành công nghiệp quốc pḥng lớn hơn của ḿnh để trang bị cho Ukraine, một vai tṛ mà Kyiv mong muốn. Các đồng minh châu Âu không thể tiếp quản việc này sớm được. Ukraine đang tăng cường sản xuất vũ khí nhưng ở mức độ thấp.
Phát biểu tại Washington tuần này, Andriy Yermak, người đứng đầu văn pḥng của Zelensky, đă kêu gọi cung cấp đạn pháo 155mm và hệ thống pḥng không sẽ rất quan trọng để chống lại các cuộc tấn công của Nga trong 12 tháng tới.
Nhưng Lầu Năm Góc đă bắt đầu phân bổ nguồn tài trợ của Mỹ cho Ukraine, dự kiến nguồn này sẽ cạn kiệt vào cuối tháng.
“Chúng tôi đă đi đến tận cùng những ǵ chúng tôi có thể cung cấp... giờ chúng tôi không có tiền,” Bergmann nói.
Nh́n chung, viện trợ của phương Tây cho Ukraine đă đạt mức thấp kỷ lục trong mùa thu 2023, theo dữ liệu do Viện Kiel tổng hợp. Tổng số tiền của các cam kết mới từ tháng 8 đến tháng 10 thấp hơn 87% so với cùng kỳ năm 2022, trong khi chỉ 20 bang trong số 42 bang được Keil theo dơi đă cam kết các gói viện trợ mới trong ba tháng qua – tỷ lệ thấp nhất kể từ khi Putin bắt đầu xâm lược quy mô lớn vào Ukraine.
2. Điểm gịn găy
Bảy ngày tới có thể rất quan trọng đối với tương lai của Ukraine. Vào Chủ nhật, IMF dự kiến sẽ công bố bản cập nhật mới nhất về quốc gia này, làm sáng tỏ t́nh h́nh tài chính và nhu cầu tài trợ tiềm năng của quốc gia này.
Theo một số người hy vọng, việc này sẽ đưa ra lời nhắc nhở rơ ràng về lợi ích của các quan chức ở cả hai bờ Đại Tây Dương và thúc đẩy một nỗ lực mới cho các thỏa thuận.
Các nhà ngoại giao EU sẽ đàm phán cả ngày Chủ nhật và suốt tuần tới nhằm đạt được thỏa thuận về gói tài chính này. Các quan chức Nhà Trắng và các đảng viên Đảng Dân chủ cấp cao vẫn đang nuôi hy vọng về một thỏa thuận tài trợ cho Ukraine, nhưng những lo ngại và cảnh báo của họ về tác động của một sai sót có thể xảy ra ngày càng trở nên gay gắt. Họ không chỉ lo lắng về tác động tức thời đối với Ukraine mà c̣n lo lắng về việc không hỗ trợ Kyiv sẽ cho thế giới thấy được vai tṛ lănh đạo thế giới của Mỹ đă kém đi như thế nào.
Mark Warner, chủ tịch ủy ban t́nh báo Thượng viện, cho biết trong tuần này: “Chúng tôi biết từ những đánh giá của cộng đồng t́nh báo rằng Putin tin rằng Ukraine sẽ thất thủ chỉ trong vài tháng nữa nếu không có sự hỗ trợ mới của Mỹ. Tại sao, vào thời điểm này, chúng ta lại chứng minh rằng Putin sẽ đúng?”
Bennet, thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ Colorado, nói với FT trong một tuyên bố gửi qua email: “Chúng tôi không thể cho phép sự rối loạn trong hội trường Quốc hội ngăn cản Mỹ thực hiện nghĩa vụ đạo đức của ḿnh là tài trợ cho Ukraine”. Ông nói thêm: “Nếu chúng ta không thể cùng nhau hành động, điều đó sẽ gửi một thông điệp khủng khiếp tới Putin”.
Iuliia Osmolovka, một cựu nhà ngoại giao Ukraine hiện là người đứng đầu tổ chức tư vấn Globsec ở Kyiv, nói rằng những rào cản đối với việc tiếp tục viện trợ của EU và Mỹ là tin xấu đối với Ukraine, nhưng không phải là nguyên nhân dẫn đến "sự tuyệt vọng".
Theo một báo cáo mới của bà và các chuyên gia Ukraine khác được công bố trong tuần này, các yếu tố quan trọng đối với sự thành công của Ukraine đă thay đổi kể từ năm ngoái.
Giả sử một cuộc xung đột tiêu hao kéo dài đến năm 2025 và xa hơn nữa, sự hỗ trợ quân sự trực tiếp của phương Tây sẽ rất quan trọng cùng với khả năng duy tŕ bộ máy quân sự của Ukraine. Tuy nhiên, giai đoạn tiếp theo của cuộc chiến sẽ được quyết định bởi khả năng của Ukraine trong việc đạt được ưu thế công nghệ so với quân Nga thông qua khả năng tác chiến điện tử và máy bay không người lái, vốn phức tạp hơn.
Osmolovka nói : “Nhiệm vụ chính lúc này không phải là ch́m đắm trong tuyệt vọng mà là xem xét những ǵ chúng ta có thể làm để thực sự thay đổi t́nh h́nh trong những giới hạn mà chúng ta có”.
Nhưng khi Ukraine bước vào mùa đông thứ hai liên tiếp khi Nga chuẩn bị sử dụng kho tên lửa lớn để nhắm mục tiêu vào nguồn năng lượng quan trọng và cơ sở hạ tầng sưởi ấm của nước này, việc phương Tây không thể duy tŕ hoạt động cứu trợ tài chính sẽ giáng một đ̣n nặng nề vào tinh thần của người dân.
“Đây là thời điểm khủng hoảng... Kirkegaard nói: một sự sắp xếp không may mắn của các ngôi sao tài chính."
“Các nhà hoạch định chính sách phương Tây đến Kyiv nhiều lần và lần nào cũng khẳng định chắc như đinh đóng cột, 'Chúng tôi luôn sát cánh với các bạn cho đến chừng nào cần thiết' - giờ th́ hiện tại những câu nói đó nghe có vẻ sáo rỗng, phải không?"
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
