SINGAPORE
Các khoa học gia của trường Y khoa Duke-NUS Medical School cùng các đồng sự đă phát giác ra một số loại virus cúm heo chưa từng được nhận diện trước đây, lây lan không hề hay biết trong quần thể heo Campuchia 15 năm vừa qua, có thể gây ra nguy cơ đại dịch lớn. Các chủng loại virus này bao gồm các loại virus truyền từ người sang heo, cũng như một vài chủng loại có gene bắt nguồn từ Bắc Mỹ.(?)
Bài nghiên cứu đăng trên tạp chí
Proceedings of the National Academy of Sciences, đưa ra trường hợp cần giám sát một cách có hệ thống nhằm phát giác và phát đi lời cảnh cáo sớm về các chủng loại virus mới, nhằm ngăn chặn đại dịch trong tương lai.
Những khu vực t́m thấy virus cúm heo mới ở Cambodia, từ năm 2020 tới 2022. (H́nh: Proceedings of the National Academy of Sciences 2023)
Nghiên cứu kể trên do các khoa học gia Yvonne Su, Gavin Smith và Michael Zeller thuộc
Chương Tŕnh Bệnh Truyền Nhiễm Mới Nổi (EID) dẫn đầu, đă nhận dạng được các nhóm virus cúm A đa dạng về di truyền, cùng nhau tạo nên ṿng lặp sinh sôi trên loài heo.
Heo là vật trung gian trọng yếu trong sự xuất hiện và khả năng lây lan của virus giữa động vật và con người, v́ heo cung cấp môi trường phù hợp nhằm gây ra xáo trộn các đoạn gene giữa các vật chủ là gia cầm, heo và con người, cuối cùng sẽ sinh sôi các chủng loại virus mới. Sản lượng thịt heo tăng đáng kể trong 50 năm qua, con đường thương mại và vận chuyển quốc tế đă làm tăng lên các rủi ro lây lan.
Trong công tŕnh nghiên cứu này, giáo sư Su và các đồng sự của bà đến từ Duke-NUS đă bắt tay với các đồng nghiệp thuộc nhiều tổ chức khác nhau, trong đó có Viện Nghiên Cứu Sản Xuất và Sức Khỏe Động Vật Quốc Gia, Phnom Penh, và Trường Y Tế Nhiệt Đới và Dịch Tễ London.
Từ tháng Ba năm 2020 đến tháng Bảy năm 2022, họ đă theo dơi dịch cúm heo tại 18 ḷ giết mổ ở Campuchia. Họ đă thu thập được 4,089 mẫu bệnh lấy từ mũi heo ở các quận khác nhau tại bốn tỉnh. Trong số đó, có 72 con heo, nói cách khác là 2% tổng số heo nuôi, đă cho ra kết quả dương tính với virus cúm A.
Các khoa học gia xác định được chín nhóm virus cúm heo khác nhau, có ít nhất bảy nhóm trong số đó chưa từng được phát giác trong khoảng từ 2 đến 15 năm qua.
Trong số này có nhiều chủng viurs
H3 truyền từ người qua heo, tạo thành ṿng lặp lại mà không bị phát giác trong khoảng 10 năm; cũng như phân chủng
H1N1, chiếm ưu thế ban đầu và dường như bắt nguồn từ con người trong đại dịch bùng phát năm 2009. Hai loại virus cúm mùa được t́m thấy trong heo có tại các tỉnh Kandal, Phnom Penh, và Takeo, có khả năng bắt nguồn từ Thái Lan.(?)
Nhóm chuyên gia nghiên cứu cũng đă cô lập được một biến chủng
H1N2 mới có trong giống heo Âu Châu (bắt nguồn từ chim), có gene ở Bắc Mỹ và Campuchia. Mặc dù họ là những người đầu tiên t́m ra biến thể này, nhưng thông qua giải mă gene, cho thấy chủng này đă có trong heo ở khu vực từ năm 2014, cảnh tỉnh các nhà chức trách cần phải giám sát chặt chẽ hơn.
Bằng chứng di truyền ở vùng Nam Trung Bộ TQ là nguồn gốc lây nhiễm virus cúm heo tương tự Âu Châu trong khu vực từ năm 2010, sau đó loại virus này lây lan khắp Trung Quốc và các quốc gia Đông Nam Á như Campuchia.